Je hoeft geen Koreaans te spreken om van K-pop te genieten, maar het helpt wel

De 25-jarige Valerie uit Nederland houdt van muziek, zelfs als ze niet ieder woord dat erin wordt gezongen kan verstaan. Althans, nóg niet. Valerie is namelijk een van de vele K-pop-fans die geen Koreaans spreken, maar wel hard op weg zijn om de taal te leren. “Ik heb niet het idee dat de taal een barrière hoeft te zijn,” zegt ze. “Wel denk ik dat het meer culturele betekenis kan toevoegen. Ik hoef niet te begrijpen wat er gezongen wordt om van muziek te kunnen genieten, maar als ik een nummer tegenkom dat ik echt leuk vind, ben ik vaak wel geneigd om de vertaling op te zoeken. Vooral als ik me herken in de boodschap die het nummer uitdraagt.”

Wie ook maar een beetje bekend is met de internationale fancultuur rond K-pop, heeft vast weleens nagedacht over het belang van taal. Je loopt er overal tegenaan: van televisieprogramma’s die nog niet ondertiteld zijn, tot de toegankelijkheid van websites over de popgroepen, zoals BTS’ Fancafe. Het komt soms ook op een wat pijnlijkere manier tot uiting, bijvoorbeeld bij ongemakkelijke versprekingen van radio-dj’s of verzuurde mannen die ervan uitgaan dat westerse fans toch geen snars van deze muziek begrijpen – terwijl het nou ook weer niet zó moeilijk is om online een vertaling te vinden, of iets bij muziek te voelen dat niet per se met de tekst te maken heeft.

Wat je ook vaak hoort is dat er dankzij K-pop nu in diverse landen meer belangstelling is voor de Koreaanse taal. Volgens de Modern Language Association is het aantal aanmeldingen voor Koreaanse lessen in de VS tussen 2013 en 2016 met 13,7 procent gestegen, wat Koreaans daar op nummer 11 plaatst van de meest bestudeerde talen. Die stijging is opvallend, aangezien het aantal aanmeldingen voor taallessen in het algemeen juist daalt. Toch is het maar de vraag waar die stijging precíes mee te maken heeft.

“De interesse om Koreaans te leren is er altijd al geweest. Het is niet zo dat BTS en andere bekende groepen daarvoor verantwoordelijk zijn,” benadrukt Hyunwoo Sun, de oprichter van Talk To Me In Korean, een Koreaans leersysteem dat meerdere prijzen heeft gewonnen en wereldwijd wordt gebruikt. “Maar K-pop maakt het wel makkelijker voor leerlingen om de taal onder de knie te krijgen. Vandaag de dag kun je makkelijk online in contact komen met andere fans, wat een goede motivatie kan zijn om de taal te leren.”

De eveneens 25-jarige Katya uit Engeland is fan van verschillende K-pop-groepen en studeert momenteel Koreaans aan de universiteit. “Ik besloot Koreaans te leren omdat ik wilde begrijpen wat de teksten van de nummers betekenen en wat mijn idolen zeggen in televisieprogramma’s,” vertelt ze. “Ik begon hier en daar wat woorden op te pikken, en ging er zo steeds verder in op. Een paar maanden later kocht ik mijn eerste werkboek.”

Hoewel je vanzelf wat woorden begint te begrijpen naarmate je veel K-pop luistert, is het ook prettig dat er veel vertalers zijn binnen de gemeenschap: fans die een groot deel van hun vrije tijd besteden aan het vrijwillig vertalen van tweets, video’s en ander materiaal, om het zo toegankelijk te maken voor andere fans die geen Koreaans spreken. Een van deze vertalers is S (haar echte naam wil ze liever niet prijsgeven). S helpt mensen vanuit haar eigen twitteraccount, en is zelf een groot fan van Shinee.

“Ik ben Koreaans-Amerikaans, maar doordat allebei mijn ouders vloeiend Engels spreken, heb ik als kind amper Koreaans geleerd,” zegt S, wanneer ik haar vraag waarom ze in eerste instantie Koreaans is gaan leren. “Ik besefte dat ik mijn Koreaans moest verbeteren, omdat het soms lastig was om met mijn Koreaanse familie te praten. Het vertalen van Shinee-video’s bleek een goed alternatief te zijn voor de Koreaanse les op zaterdag. Al sinds hun debuut ben ik een Shawol [de naam die aan fans van Shinee wordt gegeven, red.]. Ik leerde hoe je video’s moet ondertitelen, zodat ik Shinee kon helpen om hun internationale fanbase uit te breiden.”

S vertaalt al sinds 2009, maar is hier onlangs een tijdje mee gestopt om Key te helpen, een van de leden van Shinee, die inmiddels ook een solocarrière heeft. Het vertaalwerk is tijdrovend, maar doordat het aantal fans zo snel groeit, blijft ze gemotiveerd om dat vol te houden. Ze benadrukt dat vertalers een grote verantwoordelijkheid hebben. “Internationale fans die geen Koreaans spreken, vertrouwen op ons als bron van informatie. Daarom moeten we voorzichtig omgaan met de bronnen die wijzelf gebruiken en erop letten dat we de teksten nauwkeurig vertalen. Een slechte vertaling doet meer kwaad dan helemaal geen vertaling."

Een uitspraak in de juiste context plaatsen, gaat verder dan enkel in staat zijn de taal te kunnen lezen. In veel gevallen is het bijvoorbeeld ook nodig dat de culturele aspecten van nummers verduidelijkt worden voor internationale fans. Gelukkig zijn er genoeg mensen die hun leven lijken te wijden aan het overbruggen van deze culturele kloof. Neem bijvoorbeeld Danny en David Kim, de makers van de populaire youtubeserie Explained by a Korean. In hun video’s nemen ze referenties en woordspelingen onder de loep die door het internationale publiek anders misschien over het hoofd waren gezien.

Het is natuurlijk niet voor het eerst dat taal zo’n grote rol speelt in fangroepen – in principe is dat altijd het geval geweest met fans die geen Engels als moedertaal hebben, maar wel Engelstalige idolen hebben. Zelf groeide ik bijvoorbeeld op in Brazilië, wat betekent dat Portugees mijn moedertaal is. Het feit dat ik inmiddels vloeiend Engels spreek, is dan ook grotendeels te danken aan mijn tienerliefde voor Californische punkbands. In die lang vervlogen jaren besteedde ik dagelijks uren aan het opzoeken van vertalingen en het bekijken van ondertitelde documentaires. Die toewijding was voor mij volkomen logisch: ik vond deze bands en hun muziek leuk, dus ik wilde er meer over te weten komen. Wat dat betreft is het niet zo moeilijk om jezelf voor te kunnen stellen waarom fans van K-pop Koreaans zouden willen leren.

“Er zijn vooral veel misvattingen over K-pop-fans omdat ze over het algemeen als jonge meisjes worden afgeschilderd,” zegt Yady, een 24-jarige fan van BTS, EXID en Twice. Yady woont in Amerika, en haar moedertaal is Spaans. “Daardoor is het voor mensen minder makkelijk voor te stellen dat ze slim genoeg zijn om op z’n minst te begrijpen hoe Google Translate werkt. Als je kijkt naar andere fangroepen die met niet-Engelse talen te maken hebben, dan zijn dat vooral groepen die grotendeels door mannen worden gedomineerd. Denk bijvoorbeeld aan fans van internationale films of zelfs ‘wereldmuziek’.

Veel van de wereldwijde K-pop-fans zijn trots op hun unieke taal. Misschien dat ze elkaar daarom ook zo graag helpen om de taal te begrijpen – of dat nu betekent dat ze iemand helpen bij het lezen van een artikel over de favoriete haarproducten van een bandlid, of grotere culturele kwesties uiteenzetten.

Dat heeft wel een keerzijde. Het wordt bijvoorbeeld al snel problematisch wanneer niet-Koreaanse fans een Engelstalig nummer eisen van zo’n Koreaanse artiest. “Ik denk dat het fijn is om de stemmen waar je zoveel van houdt in een taal te horen spreken die je begrijpt,” zegt Yady, die net als veel andere fans inziet dat de vraag naar Engelstalige nummers meestal niet kwaadaardig bedoeld is, maar gewoon verkeerd overkomt. “Daarnaast denk ik dat de westerse industrie vaak probeert om buitenlandse artiesten naar zich toe te trekken, zodat ze het bereik van deze artiesten onder hun eigen publiek kunnen vergroten. Er zal altijd een druk blijven bestaan om dingen toegankelijker te maken.”

Als je er iets op tegen hebt wanneer jonge meisjes naar iets luisteren dat niet in hun moedertaal wordt gezongen, moet je begrijpen dat onze relatie met taal meer is dan wat er woordelijk gezegd wordt. Iedereen die naar de pulserende beat in I Am the Best ( 내가 제일 잘 나가 ) van 2NE1 luistert, kan de opzwepende kracht voelen die het uitstraalt. En wie de lage tonen en rustige, soulvolle beat hoort die Kim Tae-hyung van BTS laat klinken in Singularity, begrijpt meteen hoeveel verdriet en verlangen er schuilgaat achter zijn tekst – ook als je er geen woord van begrijpt. Combineer dat met een uitgesproken videoclip, en er ontstaat een verhaal dat iedere taalbarrière overstijgt.

“Muziek is een taal op zich, ook zonder vertalingen en ondertiteling,” zegt Tássia, een 28-jarige K-pop-fan uit Brazilië, die momenteel in Portugal woont. “Je weet of een nummer verdrietig of vrolijk is, zelfs als het volledig instrumentaal is. Dankzij de videoclips zijn de boodschappen bovendien nog duidelijker, omdat je zo ook het gevoel van de artiest, de beelden en de choreografie meekrijgt. Alles is een taal, maar niet iedere taal bestaat uit woorden.”

Volg Noisey op Facebook, Instagram en Twitter.