Over 32 jaar wordt het 2050, maar hoe ziet onze wereld er dan uit? Tijdens de laatste dagen van 2018 kijken we vooruit – niet naar het komend jaar –, maar echt naar de toekomst. We nemen je mee naar een wereld waar de mens één is met de blockchain, robots voor je demente ouders zorgen en LARP'en de normaalste zaak van de wereld is. Kijk hier voor alle verhalen over 2050.
Advertentie
Sciencefiction-makers zijn geen waarzeggers. Meestal komt er van hun zorgvuldig geconstrueerde toekomstvoorspellingen helemaal niks terecht. Volgens Battle for the Planet of the Apes uit 1973 zou er al lang een nucleaire oorlog geweest moeten zijn, en Stanley Kubrick voorspelde in zijn meesterwerk 2001: A Space Odyssey (1968) dat de mensheid inmiddels al een poging zouden hebben gewaagd om naar Jupiter te gaan, maar die plannen zijn tot nu toe steeds afgeblazen. Maar hoe moeilijk voorspellen ook is: je kunt sciencefiction wel gebruiken om na te denken over je eigen tijd, en proberen om een bepaald toekomstscenario actief af te dwingen. De ruimtepakken uit 2001 werden bijvoorbeeld de blauwdruk voor nieuwe NASA-uniformen, waarmee Kubrick eigenlijk iets goed voorspelde door zich simpelweg in te beelden dat het er zou komen.Het idee dat sciencefiction invloed heeft op de wereld was ook een uitgangspunt voor Walidah Imarisha, die het boek Octavia’s Brood samenstelde, samen met Adrienne Maree Brown. Octavia’s Brood staat vol met verhalen van verschillende schrijvers en activisten die Imarisha ‘visionary fiction’ noemt. Dat is geen plat, futuristisch entertainment, maar fictie die probeert om al onze vastgeroeste opvattingen over de wereld omver te werpen, zodat er meer ruimte komt voor gelijkheid, rechtvaardigheid en liefde. Binnenkort komt Imarisha naar Nederland, voor het Other Futures Festival. Ze heeft nog geen vast toekomstbeeld voor 2050: “dat is iets dat we met zijn allen kunnen bepalen.” Toch probeerde ik te achterhalen hoe de toekomst eruit gaat zien als het aan haar ligt.
Advertentie
Motherboard: Wat ga je precies doen op het festival? Een voordracht?
Walidah: We doen wel presentaties, maar ook een workshop. Het boek Octavia’s Brood is namelijk niet een uitontwikkelde versie van visionary fiction die we de wereld in sturen. Het is het begin van een conversatie. Ik weet nog niet welke workshop we gaan doen in Amsterdam, maar Morrigan Phillips, die aan het boek meewerkte, heeft er bijvoorbeeld één ontwikkeld waarin de bezoekers bestaande films en verhalen kunnen naspelen, zoals Star Wars, Star Trek en Harry Potter. De deelnemers zoeken daarbij naar manieren waardoor de onderdrukte mensen in dat verhaal zich aan die ondergeschikte positie kunnen ontworstelen. Het is heel leuk om mensen stakende oempa loempa's en stormtroopers te zien spelen, of huiselfen uit Harry Potter die het recht opeisen om naar school te gaan.Dat is een soort larpen, toch? Ik had altijd het idee dat het escapisme was, maar dit is eigenlijk het tegenovergestelde.
Precies. Er wordt vaak denigrerend over sciencefiction gedaan. Dat het een spel is, niet serieus. Dat het escapisme is dat niets met de echte wereld te maken heeft. Zelf ben ik ook door een fase gegaan waarin ik dat vond, toen ik net politiek actief en activistisch werd. Maar nu zie ik in dat sciencefiction juist heel gevaarlijk is voor de status quo, en dat het als escapisme wordt geframed om een deel van de kracht ervan in te dammen. In sciencefiction kun je breken met alles wat je ooit geleerd hebt over de wereld. Alle veranderingen in de samenleving begonnen als een fantasie. Het einde van de slavernij was ooit een soort sciencefiction. Maar mensen maakten er zelf realiteit van. Dromen kan dus heel serieus zijn.
Walidah: We doen wel presentaties, maar ook een workshop. Het boek Octavia’s Brood is namelijk niet een uitontwikkelde versie van visionary fiction die we de wereld in sturen. Het is het begin van een conversatie. Ik weet nog niet welke workshop we gaan doen in Amsterdam, maar Morrigan Phillips, die aan het boek meewerkte, heeft er bijvoorbeeld één ontwikkeld waarin de bezoekers bestaande films en verhalen kunnen naspelen, zoals Star Wars, Star Trek en Harry Potter. De deelnemers zoeken daarbij naar manieren waardoor de onderdrukte mensen in dat verhaal zich aan die ondergeschikte positie kunnen ontworstelen. Het is heel leuk om mensen stakende oempa loempa's en stormtroopers te zien spelen, of huiselfen uit Harry Potter die het recht opeisen om naar school te gaan.Dat is een soort larpen, toch? Ik had altijd het idee dat het escapisme was, maar dit is eigenlijk het tegenovergestelde.
Precies. Er wordt vaak denigrerend over sciencefiction gedaan. Dat het een spel is, niet serieus. Dat het escapisme is dat niets met de echte wereld te maken heeft. Zelf ben ik ook door een fase gegaan waarin ik dat vond, toen ik net politiek actief en activistisch werd. Maar nu zie ik in dat sciencefiction juist heel gevaarlijk is voor de status quo, en dat het als escapisme wordt geframed om een deel van de kracht ervan in te dammen. In sciencefiction kun je breken met alles wat je ooit geleerd hebt over de wereld. Alle veranderingen in de samenleving begonnen als een fantasie. Het einde van de slavernij was ooit een soort sciencefiction. Maar mensen maakten er zelf realiteit van. Dromen kan dus heel serieus zijn.
Advertentie
Hoe denk je dat de wereld er echt uitziet in 2050?
Dat is iets dat we met zijn allen kunnen bepalen. Het is makkelijk om hoop te verliezen, zeker in tijden waarin gerechtigheid van alle kanten wordt aangevallen, zoals het nu soms voelt. Maar eigenlijk is het altijd al zo geweest dat mensen voor een betere toekomst hebben gevochten, zelfs als dat onmogelijk leek. Het is ons recht en onze verantwoordelijkheid om daarover te blijven dromen. Ik voel echt dat mensen inherent streven naar vrijheid en gerechtigheid. Dus ik weet zeker dat er in 2050 nog steeds mensen zijn die de wereld beter willen maken. Een belangrijk aspect van visionary fiction is dat er een niet-tijdgebonden idee van bevrijding is.Welke technologie die zich nu ontwikkelt geeft jou het meeste hoop dat er in 2050 een betere wereld is ontstaan?
Ik ben op dit moment juist bezig met een workshop waarbij mensen worden uitgedaagd om na te denken hoe de huidige technologieën gebruikt konden worden tégen sociale verandering, en hoe je dat kunt voorkomen. Dat gebeurt namelijk erg vaak, als je er niet over nadenkt. Veel mensen in radicale groepen zijn daarom ook tegen technologie. Maar je kunt technologie juist ook gebruiken om verandering in gang te zetten. Het is een gereedschap. Ik denk dat 3D-printen alles kan veranderen als het wijder verspreid wordt. En ik ben een kort verhaal aan het schrijven over biohacking. Het is gebaseerd op een artikel dat ik las, over mensen die computerchips in hun lichaam plaatsen om superkrachten te krijgen. Eén iemand had bijvoorbeeld een chip in zijn been waardoor hij altijd het magnetische noorden kon voelen. Dat vond ik een krachtige metafoor: tijdens de periode van de slavernij in de VS vluchtten veel mensen weg uit het zuiden door zich te oriënteren op de Noordster. Dat gegeven gebruik ik nu in een verhaal over een futuristische wereld waarin zwarte mensen zichzelf weer moeten bevrijden.
Dat is iets dat we met zijn allen kunnen bepalen. Het is makkelijk om hoop te verliezen, zeker in tijden waarin gerechtigheid van alle kanten wordt aangevallen, zoals het nu soms voelt. Maar eigenlijk is het altijd al zo geweest dat mensen voor een betere toekomst hebben gevochten, zelfs als dat onmogelijk leek. Het is ons recht en onze verantwoordelijkheid om daarover te blijven dromen. Ik voel echt dat mensen inherent streven naar vrijheid en gerechtigheid. Dus ik weet zeker dat er in 2050 nog steeds mensen zijn die de wereld beter willen maken. Een belangrijk aspect van visionary fiction is dat er een niet-tijdgebonden idee van bevrijding is.Welke technologie die zich nu ontwikkelt geeft jou het meeste hoop dat er in 2050 een betere wereld is ontstaan?
Ik ben op dit moment juist bezig met een workshop waarbij mensen worden uitgedaagd om na te denken hoe de huidige technologieën gebruikt konden worden tégen sociale verandering, en hoe je dat kunt voorkomen. Dat gebeurt namelijk erg vaak, als je er niet over nadenkt. Veel mensen in radicale groepen zijn daarom ook tegen technologie. Maar je kunt technologie juist ook gebruiken om verandering in gang te zetten. Het is een gereedschap. Ik denk dat 3D-printen alles kan veranderen als het wijder verspreid wordt. En ik ben een kort verhaal aan het schrijven over biohacking. Het is gebaseerd op een artikel dat ik las, over mensen die computerchips in hun lichaam plaatsen om superkrachten te krijgen. Eén iemand had bijvoorbeeld een chip in zijn been waardoor hij altijd het magnetische noorden kon voelen. Dat vond ik een krachtige metafoor: tijdens de periode van de slavernij in de VS vluchtten veel mensen weg uit het zuiden door zich te oriënteren op de Noordster. Dat gegeven gebruik ik nu in een verhaal over een futuristische wereld waarin zwarte mensen zichzelf weer moeten bevrijden.
Advertentie
Wat is je favoriete toekomstscenario uit Octavia’s Brood ?
Ik heb geen favoriet verhaal, dat voelt als kiezen tussen je kinderen. Al die verhalen zijn uniek en bevatten weer een ander interessant idee, het zijn allemaal uitnodigingen aan de lezer om zelf ook met je verbeelding aan de slag te gaan. Het is ook niet allemaal sciencefiction, er is bijvoorbeeld ook horror. Een voorbeeld van een horrorverhaal is dat van mijn mede-samensteller Adrienne Maree Brown. The River gaat over gentrificatie in Detroit. Er zit iets in de rivier in Detroit dat de mensen opeet die ervoor zorgen dat de stad gegentrificeerd raakt. Dat verhaal reflecteert op de impact van gentrificatie, wat een best wel gewelddadig proces is. Iedereen doet altijd alsof het een vorm van opschonen is, maar er worden hele gemeenschappen vernietigd, vertrouwde buurten worden weggevaagd, soms letterlijk met bulldozers. Horror leent zich goed om dat soort dingen tastbaar te maken.Vond je vroeger sciencefiction ook al leuk, en wat was je favoriet?
Ik heb er altijd al van gehouden. Mijn vroegste herinnering is aan Star Trek, de originele serie uit de jaren zestig. Ik was helemaal Star Trek-gek als kind. Ik vond de ideeën geweldig, de mogelijkheden. Later realiseerde ik me dat ik het onder andere zo leuk vond omdat we buitenaardse wezens, andere wezens hoorden praten, dat we hun stemmen hoorden. Ik was me er als kind niet heel bewust van, maar ik voelde me als zwart persoon vaak ‘anders’ dan de rest. Sciencefiction was een plek waar mensen die op mij leken en in dezelfde situatie als ik zaten, als volwaardige wezens werden gepresenteerd.Wat denk je van remakes van oude sciencefictionfilms? Zijn we opgeschoten met onze fantasieën over andere werelden?
Ligt eraan welke. Maar ik denk dat Hollywood een kapitalistisch geheel is, dat geïnvesteerd heeft in het in stand houden van de status quo. Je kunt heel veel verschillende visies zien in die films, maar uiteindelijk houden ze allemaal het systeem in stand. Ik houd wel van films, ik ben bijvoorbeeld heel benieuwd naar de superheldenfilm Black Panther, die in februari uitkomt. Maar ik denk dat het belangrijk is om je eigen superhelden te blijven bedenken, je eigen fantasieën. Je kunt prima ook naar Hollywood kijken, maar dat moet niet het enige zijn. Er valt van alles uit te halen. In Star Wars zitten verhalen over verzet tegen kwaadaardige keizerrijken, daar kun je wat aan hebben. Maar ook ideeën die leunen op patriarchie, racisme, en xenofobie – dat kun je maar beter links laten liggen.Als je sciencefiction op zoveel verschillende manieren kunt interpreteren, is dat dan wel de manier om activistisch te zijn? Kun je niet beter een eenduidige mening geven?
Activisme zo organiseren dat het sociale verandering mogelijk maakt, is net zo complex als het bedenken van een fantasiewereld, want mensen zijn complex. Als je dingen versimpelt, kom je vaak in de problemen. Mensen kunnen complexe en zelfs tegenstrijdige ideeën hebben, maar juist dat maakt het zoeken naar nieuwe visies op de toekomst mogelijk en zelfs mogelijk bevrijdend.Other Futures Festival vindt plaats op 2 t/m 4 februari in Amsterdam. Meer info vind je hier .
Ik heb geen favoriet verhaal, dat voelt als kiezen tussen je kinderen. Al die verhalen zijn uniek en bevatten weer een ander interessant idee, het zijn allemaal uitnodigingen aan de lezer om zelf ook met je verbeelding aan de slag te gaan. Het is ook niet allemaal sciencefiction, er is bijvoorbeeld ook horror. Een voorbeeld van een horrorverhaal is dat van mijn mede-samensteller Adrienne Maree Brown. The River gaat over gentrificatie in Detroit. Er zit iets in de rivier in Detroit dat de mensen opeet die ervoor zorgen dat de stad gegentrificeerd raakt. Dat verhaal reflecteert op de impact van gentrificatie, wat een best wel gewelddadig proces is. Iedereen doet altijd alsof het een vorm van opschonen is, maar er worden hele gemeenschappen vernietigd, vertrouwde buurten worden weggevaagd, soms letterlijk met bulldozers. Horror leent zich goed om dat soort dingen tastbaar te maken.Vond je vroeger sciencefiction ook al leuk, en wat was je favoriet?
Ik heb er altijd al van gehouden. Mijn vroegste herinnering is aan Star Trek, de originele serie uit de jaren zestig. Ik was helemaal Star Trek-gek als kind. Ik vond de ideeën geweldig, de mogelijkheden. Later realiseerde ik me dat ik het onder andere zo leuk vond omdat we buitenaardse wezens, andere wezens hoorden praten, dat we hun stemmen hoorden. Ik was me er als kind niet heel bewust van, maar ik voelde me als zwart persoon vaak ‘anders’ dan de rest. Sciencefiction was een plek waar mensen die op mij leken en in dezelfde situatie als ik zaten, als volwaardige wezens werden gepresenteerd.Wat denk je van remakes van oude sciencefictionfilms? Zijn we opgeschoten met onze fantasieën over andere werelden?
Ligt eraan welke. Maar ik denk dat Hollywood een kapitalistisch geheel is, dat geïnvesteerd heeft in het in stand houden van de status quo. Je kunt heel veel verschillende visies zien in die films, maar uiteindelijk houden ze allemaal het systeem in stand. Ik houd wel van films, ik ben bijvoorbeeld heel benieuwd naar de superheldenfilm Black Panther, die in februari uitkomt. Maar ik denk dat het belangrijk is om je eigen superhelden te blijven bedenken, je eigen fantasieën. Je kunt prima ook naar Hollywood kijken, maar dat moet niet het enige zijn. Er valt van alles uit te halen. In Star Wars zitten verhalen over verzet tegen kwaadaardige keizerrijken, daar kun je wat aan hebben. Maar ook ideeën die leunen op patriarchie, racisme, en xenofobie – dat kun je maar beter links laten liggen.Als je sciencefiction op zoveel verschillende manieren kunt interpreteren, is dat dan wel de manier om activistisch te zijn? Kun je niet beter een eenduidige mening geven?
Activisme zo organiseren dat het sociale verandering mogelijk maakt, is net zo complex als het bedenken van een fantasiewereld, want mensen zijn complex. Als je dingen versimpelt, kom je vaak in de problemen. Mensen kunnen complexe en zelfs tegenstrijdige ideeën hebben, maar juist dat maakt het zoeken naar nieuwe visies op de toekomst mogelijk en zelfs mogelijk bevrijdend.Other Futures Festival vindt plaats op 2 t/m 4 februari in Amsterdam. Meer info vind je hier .