Foto’s uit de grimmige buitenwijken van Kingston

De Jamaicaanse hoofdstad Kingston had in 2011 bijna een miljoen inwoners – 937.000 om precies te zijn. Daarmee is het een van de snelst groeiende stedelijke gebieden van het Caraïbisch gebied. Maar wat Wikipedia niet vermeldt, is dat de metropool ook al jarenlang bekend staat als een van de gewelddadigste steden van het westelijk halfrond.

Volgens France TV Info wordt het aantal moorden per jaar in Jamaica geschat op 39,3 per 100.000 inwoners – in Nederland ligt die ratio op ongeveer 0,9 moorden per 100.000 inwoners. In Kingston werden in 2010 zo'n 1.600 moorden gepleegd. In dat jaar eindigde een politieachtervolging van een lokale drugsbaron, Christopher Coke, in de wijk Tivoli Gardens in Kingston, in een schietpartij waarbij 73 doden vielen. De regering reageerde hierop door unaniem voor het uitroepen van de noodtoestand te stemmen. Onder deze omstandigheden reisde de Servische fotograaf Boogie, die tegenwoordig in de Verenigde Staten woont, naar de Jamaicaanse hoofdstad. Na zijn eerste bezoek, waarbij hij de arme wijken van de stad vastlegde, keerde hij nog twee keer terug naar Kingston om zijn werk over de meest gewelddadige sloppenwijken van de metropool af te maken, en die foto's uiteindelijk te publiceren in zijn boek A Wah Do Dem, dat uitgegeven is door uitgeverij Drago. Ik nam contact op met Boogie om meer te weten te komen over Kingston, de ellende die er heerst, de politie en de inwoners van de stad, die soms gemaskerd zijn en rondlopen met oorlogswapens.

VICE: Hoe ben je geïnteresseerd geraakt in Jamaica en de volkswijken van de hoofdstad?
Boogie: Een vriendin van mijn vrouw is getrouwd met een man uit Kingston. We zijn er voor het eerst geweest om hen te bezoeken. We hadden eigenlijk geen idee wat ons te wachten stond, maar toen we van het vliegveld onderweg naar hun huis waren, kregen we wel het idee dat het er intens was. Het eerste wat we zagen was een aantal politieagenten die met M16's zwaaiden en een man uit zijn auto trokken. Later, ik weet niet hoe het precies gebeurde, waren we de verkeerde straat ingelopen en begonnen er heel veel mensen tegen ons te schreeuwen, alsof we iemand hadden omgelegd. Uiteindelijk ben ik nog drie keer teruggegaan naar Kingston. Ik ben eigenlijk een beetje verslaafd geraakt aan de stad.

Wie waren de contacten die jou in de ghetto wegwijs maakten?
Ik kan mijn contacten niet echt openbaar maken, maar de man van die vriendin van mijn vrouw heeft me voorgesteld aan een paar interessante mensen. Zij hebben me toen weer voorgesteld aan andere mensen die me lieten zien hoe zij leven; ze lieten me een kant van Kingston zien die je als toerist normaal gesproken niet te zien krijgt. Ik heb in veel verschillende wijken foto's gemaakt: Tivoli Gardens, Mountain View, Trenchtown en Denham Town, om er een paar te noemen. Het is best gevaarlijk om als buitenstaander in die wijken rond te lopen, dus ik heb altijd begeleiding gehad, ik ben daar nooit alleen geweest.

Hoe zou je de algemene sfeer in die buurten van Kingston omschrijven?
De ghetto's zien eruit als alle ghetto's in de derde wereld: sloppenwijken, krotten die bij elkaar gehouden worden met stukken touw, afbrokkelende muren, alles valt er van ellende uit elkaar. Maar ze zijn ook heel kleurrijk en filmisch, ook al gaat alles om je heen eigenlijk naar de klote. Als je daar eenmaal bent zie je de geweren, de junks en de dealers niet direct. Je ziet kinderen die voor hun huizen buiten spelen. Maar goed, het is dan ook een tropisch land, dus waarom zouden mensen binnen blijven zitten?

Dat is ook zo. Ik neem aan dat de leefomstandigheden ook niet al te best zijn.
Dat klopt, het leven is er hard. Over het algemeen delen de families één kamer en veel mensen koken buiten, voor hun huis. Het is een arm land, maar tegelijkertijd kun je ook alles eten dat aan de bomen groeit; de beste mango's die ik ooit heb geproefd, broodvruchten, kaki's, dat soort dingen. Als ik aan het werk ben, probeer ik niet moralistisch te zijn; ik wil geen hulpverlener zijn. Dat is ook de reden dat ik probeer niet met de moeders te praten. Ik heb vooral veel geobserveerd en foto's gemaakt. Ik probeer zo objectief mogelijk te zijn. Hoe minder ik mijn oordeel geef, hoe beter mijn werk is.

In het boek zien we veel lokale politieagenten aan het werk. Heb je hen ook gevolgd? Kun je me wat vertellen over hun levens, hun werk, hun ambities?
Ja, sommige Jamaicaanse agenten zijn op mijn verzoek ingegaan en vonden het goed dat ik hen volgde tijdens een onderzoek waar ze mee bezig waren. Twee inspecteurs brachten me in een auto naar de ghetto, om andere agenten te ontmoeten die ook aan het werk waren. Toen we daar aankwamen, zagen we een paar mannen op een rij staan die gefouilleerd werden door agenten. Ze kwamen er toen achter dat die mannen gestolen spullen bij zich hadden. De agenten arresteerden hen, en ik was heel verbaasd dat ze niet in de boeien geslagen werden. Toen ik vroeg waarom dat zo was, zeiden ze dat er een soort onderlinge, geheime afspraak was tussen hen en die criminelen. Die jongens wisten heel goed wat er met ze zou gebeuren als ze zouden proberen te ontsnappen. Het was geweldig om dat te zien. Het gaf die agenten een soort menselijk gezicht, we realiseren ons daardoor hoezeer die mensen elke dag hun leven op het spel zetten.

Waarom houden die agenten altijd klopjachten in deze buurten? Wat zijn tegenwoordig de criminaliteitscijfers in Kingston?
Ik heb geen idee hoe het met de statistieken zit. Maar ik weet wel dat Kingston lange tijd de moordhoofdstad van de wereld is geweest. Nu gelukkig niet meer, met dank aan – als je dat zo kunt zeggen – de Mexicaanse kartels en de slechte economische en sociale situatie in heel Zuid-Amerika. Maar inderdaad, in Kingston wordt nog bijna elke dag iemand neergeschoten. Je ziet overal wapens, geweld is nooit ver weg.

Wat is de positie van de Jamaicaanse overheid ten opzichte van al dit geweld? Wordt er geprobeerd om de leefomstandigheden van de mensen die in de ghetto's wonen te verbeteren?
Naar mijn mening zijn het land en zijn leiders corrupt, zoals eigenlijk alle topambtenaren in de derde wereld. Het land is rijk aan grondstoffen, maar de bevolking ziet daar niets van terug. Het is wel duidelijk dat er iets niet goed gaat.

Kun je me iets vertellen over een situatie die jou erg geshockeerd heeft?
Op een avond was ik aan het wachten in een donker steegje, in één van de grimmigste wijken van Kingston. Het was bijna helemaal donker en de gast op wie ik aan het wachten was, kwam maar niet opdagen. Na een tijdje zag ik vanaf een afstand iemand staan, met zo'n heel eng masker dat ze in horrorfilms dragen. Hij had een M16 bij zich en stond daar maar. Hij bleek degene te zijn op wie ik stond te wachten, en ik realiseerde me heel goed dat dit ook fout zou kunnen aflopen. Toen begon ik foto's van hem te maken, fotorolletje na fotorolletje, ik kon niet stoppen. Dat was op de laatste avond van mijn eerste bezoek aan Kingston, en ik wist dat ik snel terug zou zijn. Twee maanden laten zat ik er weer.

Het boek 'A Wah Do Dem' door Boogie is uitgegeven door Drago editions.