Een nieuwe, uitgebreidere versie van Mein Kampf leidt tot een hoop ophef

Nadat Adolf Hitler in 1945 zelfmoord pleegde is zijn manifest Mein Kampf in Duitsland nooit meer opnieuw gedrukt. Het is verboden door de deelstaat Beieren, die het auteursrecht bezit. Dit jaar is Hitler echter zeventig jaar dood, waardoor aan het eind van 2015 het auteursrecht komt te vervallen. Vanaf volgend jaar mag iedereen dus aan de haal gaan met het boek van de führer.

Het Instituut voor Hedendaagse Geschiedenis in München is daarom van plan om een zwaar becommentarieerde, wetenschappelijke versie van het boek uit te brengen in Duitsland. Hiermee hopen ze andere versies, waarin juist gesympathiseerd wordt met Hitlers gedachtegoed, voor te zijn.

In het tijd van groeiende vreemdelingenhaat in Europa lokt het idee van een nieuwe uitgave van Mein Kampf veel reacties uit. Sommige overlevenden van de Holocaust vinden het een ontzettend verwerpelijk idee, terwijl er ook joden zijn die het juist een goed idee vinden om het boek kritisch te ontleden, aangezien het toch al vrij beschikbaar is.

Hoewel afbeeldingen van nazisymbolen zoals het hakenkruis strikt verboden zijn in Duitsland, is er geen verbod op Mein Kampf. Er circuleren nog steeds honderdduizenden kopieën die zijn gedrukt ten tijde van het Derde Rijk.

"Op internet en in tweedehands boekwinkels kun je al lang de originele Mein Kampf lezen," zei Simone Paulmichl, vertegenwoordiger van het Instituut voor Hedendaagse Geschiedenis.

De versie zal een hoop wetenschappelijk materiaal bevatten en tweeduizend pagina's dik worden, in plaats van de originele zevenhonderd. Een groot deel gaat over de oorsprong van Hitlers gedachten, dus de boeken en de ideologieën waar hij zijn ideeën vandaan haalde.

"Met onze uitgebreide commentaren willen we feiten tegenover Hitlers beweringen zetten, om zo te laten zien waar hij halve waarheden verkondigt. Zo halen we de mystiek van zijn propaganda weg," zei Paulmichl.

Is Duitsland is er nog steeds een groot aantal boekverkopers. Zodra het auteursrecht verloopt "zullen zij kiezen welke versie ze gaan verkopen – waarschijnlijk deze wetenschappelijke versie," vertelde Fritz Breithaupt, hoogleraar Germaanse studies aan de Universiteit van Indiana. "In dat opzicht is dit erg slim bedacht."

Een groot deel van Mein Kampf (de oorspronkelijke titel was Vier en een half jaar van strijd tegen leugens, domheid en lafheid, maar dat werd door de uitgever veranderd) schreef Hitler in de gevangenis, waarin hij vastzat vanwege landverraad. Zijn verhaal bestaat uit autobiografische stukken en passages over ideologische frustraties, waarin hij joden als groot gevaar voor het arische volk en Duitsland aanwijst.

"Zonder de erkenning van het rassenprobleem, en daarmee het joodse vraagstuk, zal het Duitse rijk niet kunnen opstaan," schreef hij.

In de zeven decennia na de Holocaust is Mein Kampf een symbool voor extreemrechtse en fascistische groeperingen over de hele wereld geworden. Toch is het onduidelijk hoeveel mensen het boek daadwerkelijk hebben gelezen. Het is te koop in verschillende Europese landen en in Griekenland biedt de extreemrechtse partij Gouden Dageraad zelfs een vertaalde versie van het boek aan in hun boekwinkels.

Je kunt allerlei argumenten bedenken waarom het boek verwerpelijk is, maar het beste argument om iets negatiefs over Mein Kampf te zeggen is misschien wel de tekst zelf.

"Het is echt een heel slecht boek. Het is slecht geschreven, onsamenhangend, vol met naïef denkwerk en vreselijk verouderd," zei Breithaupt. "Het is misschien juist wel goed als heel veel mensen dit lezen, omdat ze zullen zien hoe verschrikkelijk slecht het is."

Kenneth Jacobson, landelijk directeur van de Anti Laster Bond (ADL), zei dat publicatie van het boek in Duitsland onvermijdelijk is, en dat aanvullend commentaar dus van groot belang is.

"We hebben er altijd gemengde gevoelens bij gehad," vertelde Jacobson aan VICE News. "We weten dat een deel van de interesse van racistische extremisten komt, maar we weten ook dat het een belangrijk boek is om de geschiedenis te begrijpen."

Uit peilingen blijkt dat veel Europeanen nog steeds antisemitische gevoelens hebben; in Duitsland zelfs een op de vijf mensen. Naar aanleiding van de terroristische aanslagen op het hoofdkantoor van Charlie Hebdo en een joodse supermarkt in Parijs, stond de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties voor het eerst in het teken van antisemitisme. In Frankrijk, waar de grootste joodse bevolkingsgroep van Europa woont, is het aantal incidenten dat gericht is op joden enorm gestegen. Migratie vanuit Frankrijk naar Israël is in 2014 meer dan verdubbeld.

In Europa richt veel vreemdelingenhaat zich op immigranten, waaronder ook veel moslims. In december liepen vijftienduizend demonstranten in Dresden met de vlag van de anti-islamitische groep Pegida.

Jacobson zei dat joden en moslims in veel opzichten in hetzelfde schuitje zitten. "Europa heeft een identiteitscrisis," zei hij. "Extreemrechtse organisaties worden steeds groter. Je ziet het in het hele continent."

Sommige leden van de joodse gemeenschap in Duitsland, waaronder mensen die de Holocaust hebben overleefd, zijn fel tegen de publicatie van Mein Kampf, in wat voor vorm dan ook.

"Ik ben sterk van mening dat Mein Kampf nooit legaal en openbaar moet zijn, in wat voor vorm of context dan ook. Niet in Duitsland en in de rest van de wereld ook niet," zeiCharlotte Knobloch, voormalig hoofd van de Centrale raad voor joden in Duitsland. "Het is een verkeerde aanname om te zeggen dat je de geschiedenis beter leert kennen als je dit boek leest."

De mensen van het instituut hebben een hoop tijd besteed aan het bestuderen van nazisme en het Derde Rijk. De staat bood ze uiteindelijk vijfduizend euro om het project te bekostigen. Dit leidde tot een hoop ophef, waardoor Beieren het bod weer introk, hetgeen weer tot nieuwe protesten leidde.

Volgens Paulmichl hebben joodse onderzoekers en intellectuelen in Duitsland, de Verenigde Staten, en Israël geholpen om het werk te ondersteunen. Ze noemde dit "een belangrijke bijdrage in de strijd tegen antisemitisme, ondanks dat het voor sommigen een heel gevoelig onderwerp is."

Thomas Kuhne, bestuurder van Holocaust- en genocidewetenschap aan de Clark Universiteit, verwacht dat de becommentariërende tekst door veel minder mensen zal worden gelezen dan al het gedoe eromheen doet vermoeden.

"We hebben het over een wetenschappelijke editie. Het zal geen grote impact hebben buiten een relatief kleine groep geleerden en wellicht een aantal mensen die geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van het nazisme," zei Kuhne tegen VICE News. "Ik kan me niet voorstellen dat dit echt gebruikt gaat worden door neonazi's."

Hij is wel ongerust over de opkomst van extreemrechts in Duitsland.

"Alleen hun bestaan al is verontrustend," zei hij. "Het grootste probleem is nog wel dat men vergeleken met tien of twintig jaar geleden veel toleranter is voor mensen die toegeven antisemitisch te zijn of er zelfs over opscheppen."