CULIACÁN, Mexico – Toen Paulina Ramírez García een operatiekamer in de stad Culiacán in werd gereden voor een ‘mini’-liposuctie wist ze precies welke look ze op het oog had. Ze dacht dat ze met het wegzuigen van wat buikvet, dat vervolgens werd gebruikt om haar heupen en billen te accentueren, de door Sinaloaanse vrouwen felbegeerde ‘buchona’-look kon verkrijgen. Deze wordt geïllustreerd door beroemde rolmodellen zoals Emma Coronel, de vrouw van de legendarische narco-kingpin Joaquín “El Chapo” Guzmán.
“Buchona” is een lokale term die al tientallen jaren wordt gebruikt om vrouwen te beschrijven die het aanleggen met narco’s. Maar het woord wordt nu gebruikt om het lichaam aan te duiden dat veel vrouwen nastreven: grote borsten en billen en een smalle taille, die eigenlijk alleen via operaties verkrijgbaar zijn.
Videos by VICE
Het gaat er niet om dat je een narco of buchona bent, maar dat je er zo uitziet. “Voor veel Sinaloaanse vrouwen is het een levensdoel om met een narco te trouwen, vanwege alle voordelen die dat met zich meebrengt – de levensstijl, de kleding, het huis, de auto’s,” zei Isaac Tomas Guevara Martinez, een sociaal psycholoog die geweld in de staat Sinaloa bestudeert. “Emma Coronel is voor veel vrouwen het prototype van het ideale lichaam.”
Maar de procedure ging bij Ramírez García niet zoals gepland. Niet lang na de operatie van ruim 2000 euro raakte Ramírez García, die 26 was, in septische shock. Volgens de Sinaloaanse autoriteiten en haar familieleden had de dokter haar interne organen tijdens de liposuctie zes keer doorboord, onder andere haar longen en ingewanden.
Later werd door de openbaar aanklager gezegd dat de dokter die de operatie uitvoerde – dr. Amayrani Adilene Rodríguez Pérez – geen gecertificeerde plastisch chirurg was, maar een huisarts. Ze opereerde in één van de tientallen clandestiene, vergunningloze “klinieken” die door Sinaloa verspreid zijn.
Ramírez García lag drie weken in het ziekenhuis, meestal geïntubeerd, meldde haar familie. In die periode rotte de huid op haar buik volledig weg, zoals te zien was op foto’s die VICE World News heeft gezien. Ze overleed op 9 maart 2022, zo’n 22 dagen na haar operatie.
Rodríguez Pérez, haar “plastisch chirurg”, die later werd aangeklaagd voor moord en gearresteerd, heeft haar geen enkele keer bezocht toen ze in het ziekenhuis lag, zo liet de familie weten. De advocaten van Rodríguez Pérez reageerden niet op telefoontjes en berichten die om commentaar over haar zaak of haar praktijk vroegen, en nadat de aanklachten werden verlaagd naar doodslag werd ze op borgtocht vrijgelaten om een hoorzitting af te wachten die november gepland staat.
De buchonacultuur is nu geëxplodeerd op platforms zoals Instagram en TikTok, die overlopen met vrouwen die hun dure curves laten zien, en advies geven over voor en na de operatie. Ramírez García was dol op social media en de cultuur rond beroemdheden, zo zei haar oom, José Angel Angulo, en net als andere vrouwen in haar staat was ze geobsedeerd met een lichaam krijgen zoals ze die op Instagram en Facebook zag. “Vroeger wilden meisjes een quinceañera voor hun 15de verjaardag. Nu vragen ze om een liposuctie,” zei Angulo.
In de laatste twee jaar zijn er in Sinaloa “exponentieel” tientallen clandestiene plastische chirurgieklinieken verschenen, vertelt Randy Ross, een commissaris van het plaatselijke bureau voor preventie van gezondheidsrisico’s, Comisión Estatal para la Protección contra Riesgos Sanitarios, bekend onder de afkorting Coepris. Er staan op dit moment in de staat 233 klinieken geregistreerd bij het bureau (de registratie van zulke klinieken is vorig jaar pas begonnen), en begin september – zes maanden na het overlijden van Ramírez García – werden er 24 gesloten door overheidsinspecties omdat ze niet aan de basisvoorschriften voldeden. Maar dat wat niet gevonden kan worden kan moeilijk gereguleerd worden, en het overgrote deel van klinieken zoals die waar Ramírez García naar verluid haar fatale operatie kreeg, registreert zich niet bij de overheid en opereert volledig onder de radar.
VICE World News ging langs bij de “kliniek” waar Ramírez García haar ‘mini-lipo’ kreeg: een eenvoudig, wit gebouw aan de rand van de weg in een buitenwijk van Culiacán, volkomen onopmerkelijk. De ramen zijn van spiegelglas en de deuren bevinden zich achter zwarte ijzeren tralies. Er was geen aanwijzing te bekennen van wat er zich achter die deuren afspeelde; een gebruikelijk kenmerk van dit soort clandestiene klinieken, volgens Ross.
“De klinieken zijn moeilijk op te merken omdat ze eruit zien als gewone huizen, dus er moeten mensen naar je toe komen wil je er een melding van krijgen,” zegt Ross.
Maar de meldingen blijven schaars, en volgens dr. Rafaela Martinez Terrazas, een gecertificeerde plastisch chirurg die al bijna twintig jaar in Culiacán werkt, houdt de overheid ook geen telling bij van sterfgevallen die door complicaties van dit soort operaties veroorzaakt worden. Ze beschreef de dood van Ramírez García als “het topje van de ijsberg” en zei dat ze regelmatig geïnfecteerde wonden en andere complicaties moet behandelen die door dit soort klinieken zijn achtergelaten.
“Er valt echt niet te zeggen hoeveel vrouwen er op deze manier sterven,” zei Martinez Terrazas.
Zowel gerespecteerde dokters zoals Martinez Terrazas als charlatans die in donkere kamers opereren doen hun werk in de enorme markt voor plastische chirurgie, in een staat die bekend staat om diens mooie vrouwen, en tevens om diens geschiedenis en cultuur van drugshandel. Ondanks de risico’s is er veel vraag naar het ‘buchona-lichaam’.
De buchona-look is bijna een eremedaille, die synoniem is met de gegeneraliseerde narco-stijl en -mode in een staat waar de drugshandelcultuur genormaliseerd is. Ter gelegenheid van de recente Onafhankelijkheidsvieringen betaalde de Sinaloaanse overheid een muzikant om zijn narco-corridos (ballades over de drugshandel) op te voeren bij de officiële festiviteiten in de zocalo van Culiacán.
De look zelf is overdreven en cartoonesque; het punt is niet om er ‘natuurlijk’ uit te zien of te verhullen dat je operaties hebt gehad. Het feit dat je chirurgie hebt ondergaan betekent juist dat je het kunt betalen, dus een deel van het fysieke ideaal is ook een vertoning van de welstand van de vrouwen, of die van hun mannen.
“Sinaloa heeft echt een gedefinieerde stijl dankzij die narcocultuur. Deze vrouwen zien eruit als poppen. Ze hebben een Barbie-taille. Ze hebben stevige borsten die je vrijwel niet op natuurlijke wijze kunt krijgen,” zei Belem Angulo, een plaatselijke vrouw van 26 die ook cosmetische chirurgie heeft gehad.
Een andere vrouw, Janet Martinez Quintero (38), beschreef El Chapo’s vrouw Emma Coronel als “een artiest”. Martinez Quintero runt een bedrijf dat vrouwen uit andere landen helpt om naar Sinaloa te reizen zodat ze in Culiacán plastische chirurgie kunnen krijgen, en zegt dat ze zelf al meer dan twintig operaties heeft gehad. “De beste plastische chirurgen in de wereld wonen hier,” zei ze.
Door social media heeft de ‘buchona’-subcultuur een enorme boost gekregen, waardoor content over de mooie lichamen voor vrouwen met allerlei achtergronden en uit alle sociale klassen beschikbaar is geworden. Het is niet langer het voorbehoud van het narco-koningshuis in de staat. Als je ‘Emma Coronel’ of ‘buchona’ intypt in het zoekvak van Instagram verschijnen er tientallen accounts met vrouwen die onmogelijke lichamen hebben.
Om voor de operaties te betalen zijn er een soort piramidesystemen, lokaal bekend als “cundinas”, verschenen, die vrouwen met een lager inkomen helpen om toegang te krijgen tot behandelingen bij deze duistere klinieken. Leden in een groep betalen maandelijks een bepaald bedrag, en elke deelnemer kan op een gegeven moment een operatie krijgen als de er genoeg geld is ingezameld. Dergelijke groepen zijn vooral bij jongere vrouwen populair, zei Angulo. “Ze zagen daar een gat in de markt.”
Vrouwen betalen elke twee weken een bedrag en zijn, afhankelijk van wanneer ze mee gingen doen met het programma, op een gegeven moment aan de beurt voor een operatie. Soms zijn de aangeboden operaties goedkoper dan dat ze bij andere hoogwaardige dokters zouden zijn, maar de vrouwen zijn vaak tot de programma’s aangetrokken omdat ze daarmee hun bescheiden inkomen kunnen onderhouden. “Het is een manier van geld besparen,” zei Angulo.
VICE World News legde via Facebook contact met een aantal vrouwen die ‘cundinas’ aanbieden, maar ze lieten na een paar dagen niks meer van zich horen, en kwamen niet opdagen bij afspraken om het over de programma’s en de bijbehorende operaties te hebben. De programma’s zijn niet officieel, noch worden ze door een of andere autoriteit gereguleerd. Ze hebben ook geen problemen met lage klandizie.
“Liposuctie is een riskante operatie; dat moet je goed in overweging nemen, en je moet je inlezen over de dokters voordat je je ergens laat opereren. Maar schoonheidsoperaties zijn hier zo normaal geworden dat dat aspect ervan vergeten wordt,” zei Angulo.
Een vrouw van 29 die opgroeide in Sinaloa, en vroeg om Kendra genoemd te worden, zei dat ze drie jaar geleden haar eerste liposuctie kreeg, ook in een ongereguleerde kliniek. Ze kreeg ook een neuscorrectie en botox in haar lippen. Ze wist dat het een ongereguleerde kliniek was, maar ze nam het risico toch. Ze had geen complicaties als gevolg van haar operaties.
“Toen ik jong was had ik nooit het verlangen om een smal middel of een grote kont te hebben… dat is niet hoe ik ben opgegroeid,” zegt ze. “Maar toen ik ouder werd zag ik hoe m’n vrienden bij die dokters langsgingen. En degenen met de smalste middel zagen er het beste uit. Hetzelfde gold voor de vrouwen met de grootste borsten. En ik begon tegen mezelf te zeggen: ‘als ik ouder ben, wil ik ook grote borsten, een grote kont’… het was een droom van me geworden.”
Telenovelas over narco’s uit Colombia en Mexico, zoals Munecas de la Mafia (Mafiapoppen) en Narcos Mexico waren een enorme invloed, zei ze, net zoals het narcocorrido-genre van ballades, dat drugsdealers verheerlijkt.
De cultuur rondom het streven naar de look is zo krachtig dat vrouwen zoals Ramírez García bereid zijn om het risico van een goedkope operatie te nemen. Haar tante, Arely Ramírez García, zei dat mensen haar nichtje waarschuwden om de operatie niet te ondergaan, maar dat ze het alsnog heeft gedaan. Wat Ramírez García niet wist is dat haar “chirurg” geen plastisch chirurg was, en dat de kliniek ongereguleerd was. VICE World News heeft ook over twee andere vrouwen gehoord die complicaties kregen na liposuctie-behandelingen bij Rodríguez Pérez.
Of Rodríguez Pérez nog met verdere consequenties te maken zal krijgen voor het naar verluid runnen van haar clandestiene kliniek, valt nog te bezien, en zal worden bepaald door het bedenkelijke rechtssysteem van Sinaloa. Procureur-generaal van de staat Sara Bruna Quiñónez Estrada zei dat zij en haar aanklagers teleurgesteld waren toen de aanklachten voor moord tegen Rodríguez Pérez door een rechter werden verlaagd naar doodslag. “We zijn in beroep gegaan,” zei Quiñónez Estrada.
“Allereerst was de dokter ongecertificeerd, ze had geen specialisatie in plastische chirurgie. De omstandigheden waarin ze werkte voldeden niet aan wat de gezondheidswetten eisen voor dit soort operaties. De inrichting had niet de benodigde gezondheidsmaatregelen. Het was geïmproviseerd. Er waren een hoop redenen,” legde ze uit.
Dus Rodríguez Pérez mag thuisblijven terwijl er de komende maanden een keuze wordt gemaakt over haar zaak, iets wat voor de familie van Ramírez García onacceptabel is. In het bescheiden éénverdiepingshuis waar ze opgroeide, in het kleine stadje Eldorado op ongeveer een uur rijden van de hoofdstad Culiacán, heeft haar grootmoeder, Dolores García (72) foto’s van haar kleindochter rond een kaars gezet als een geïmproviseerde gedenkplaats.
“Ze was geen plastisch chirurg – ze was een piratendokter!” zei García, die vindt dat Rodríquez Pérez in de gevangenis thuishoort. “Zodat andere onschuldige meisjes hier niet aan ten prooi vallen.”