De podcast The Black Tapes is als De Griezelbus voor volwassenen

Sommige mensen houden ervan om bang gemaakt te worden. Ik ben een van die mensen. Als kind bezorgde ik mezelf wekenlange nachtmerries met boeken als Kippenvel en De Griezelbus en later met de verhalen van Stephen King, horrorfilms en enge games. En nu met de podcast The Black Tapes.

De podcast is opgezet als een audiodocumentaire, zoals Serial of This American Life. Journalist Alex Reagan presenteert de show, waarin ze de paranormale onderzoeker/scepticus Dr. Richard Strand volgt.

De serie zou gaan over mensen met bijzondere beroepen, maar neemt een andere wending als Reagan tijdens haar interview met Dr. Strand stuit op The Black Tapes, een koffertje met opnames van zaken waar hij geen verklaring voor kon vinden. Tevens blijkt Dr. Strand een verleden te hebben waar een mysterieuze verdwijning in voorkomt.

Reagan besluit om de documentaire volledig te laten draaien om Dr. Strand, zijn Black Tapes, zijn verleden en zijn onuitputtelijke drang om paranormale verschijnselen te ontkrachten. Elke aflevering behandelt ze een andere tape uit het archief en naar mate de serie vordert begint het langzaam duidelijk te worden dat er connecties zijn tussen de zaken. Meer wil ik niet spoilen.

Omdat je de verhalen in The Black Tapes alleen maar hoort, en je dus alleen een voorstelling kunt maken van hoe dingen als een vrouw die een omgekeerd gezicht draagt dat ze van een andere vrouw heeft afgesneden eruit zien. Door de audiovorm zul je ook nooit te zien krijgen hoe de schaduw eruit ziet die in elke foto van een klein jongetje verschijnt. En dat is perfect, want daardoor wekt elk eng element extra angst op.

Wat vooral goed werkt aan de serie is dat het een soort raamvertelling is. De verhaallijn van Reagan en Dr. Strand is de bovenste laag, en elke Black Tape die ze behandelen is dus een verhaal in een verhaal. Maar als Reagan de mensen in die verhalen ook gaat opbellen en ze dus ook deel worden van het bovenste verhaal, begint het pas echt te werken. Omdat je in haar scepticisme als onbevoordeelde verteller meegaat, wordt het supereffectief als zij ineens toch begint te twijfelen aan de oorzaak van sommige zaken en de rol van Dr. Strand daarin.

En dat is eigenlijk precies als in De Griezelbus! Mocht je het niet gelezen hebben, die serie boeken gaat over schoolkinderen die op uitnodiging van een schrijver een rit maken in de griezelbus. Die schrijver leest daarin verschillende verhalen voor, die tevens ook gelinkt zijn aan voorwerpen in die bus. Langzaam wordt echter duidelijk dat die schrijver ook de hoofdpersoon is in een van de verhalen die hij voorleest, en dat hij een weerwolf is! Paniek alom.

Het is al lang en breed uitgemeten in wetenschap en media dat sommige mensen er een kick krijgen als ze bang gemaakt worden, terwijl anderen angstaanjagende dingen koste wat het kost willen vermijden. Minder breed uitgemeten is dat onder de angsten die sommige mensen prettig vinden ook onderling verschil bestaat. Een verschil dat ertoe leidt dat enge dingen die je alleen via je oren binnenkrijgt, enger zijn dan enge dingen die je ziet – en er dus voor zorgt dat podcasts een geweldige manier zijn om serieus griezelige spookverhalen te vertellen.

In een uitstekend essay legt de Amerikaanse auteur Lincoln Michel het verschil uit tussen 'horror' en 'terror.' Omdat het Nederlands zo beperkend weinig woorden kent, kunnen we die woorden slechts bij benadering vertalen, maar het gevoel is gelukkig universeel.

Horror komt het meest in de buurt van 'afschuw,' een gevoel van walging en schrik dat je krijgt bij het zien van iets gruwelijks of engs. Terror is een veel subtielere emotie, die niet echt in woorden benaderd kan worden in het Nederlands. Terror is het gevoel dat je krijgt als je een onbekend geluid in je badkamer hoort als je alleen thuis bent, een gevoel van verwachtingsvolle, unheimische spanning, van het ervaren van iets mogelijk onverklaarbaars.

Terror voel je voordat je het monster hebt gezien. Het is een gevoel wat bestaat bij de gratie van iets onzichtbaars – en is dus bij uitstek geschikt om over te brengen in audio, mits goed uitgevoerd. The Black Tapes is zo goed uitgevoerd dat het zorgt voor een gevoel met een Nederlands woord, dat weer niet in het Engels te vertalen is: griezelen. Het is misschien een kinderachtig woord, maar de emotie die erbij past is een van de betere, als je houdt van enge dingen.

Griezelen is het gevoel dat je iets engs trotseert – en overwint – ondanks de angst die het opwekt. Het is een subtielere emotie dan wanneer je uit een achtbaan stapt waar je eigenlijk niet in durfde. Het is moedwillig op zoek gaan naar psychologische triggers waarvan je weet dat je er nachtmerries van krijgt. Toch blijven zitten en ademloos luisteren als een oudere neef enge verhalen vertelt. Griezelen is zeldzaam. En bij The Black Tapes kan je zeldzaam goed griezelen.

Het verhaal en de subverhalen zijn zowel enge spookverhalen als meer menselijke verhalen en omdat het allemaal fictief is, past de verhaallijnen ondanks mysteries ergens toch in elkaar. Luister het. The Black Tapes komt normaal om de week uit, maar er is nu een pauze van twee maanden, wat je genoeg tijd geeft om alle afleveringen tot nu toe terug te luisteren.