Een toer van de wonderlijkste legale sites op het deep web

Dikke kans dat wanneer je de term 'deep web' dropt in een politiek-gezind gezelschap, dat ze dan hebben gehoord over de drugs, de huurmoordenaars en misschien zelfs de groteske geruchten over levende mensenpoppen. Maar er zijn veel meer diensten beschikbaar via het deep web die niet illegaal of onwettig zijn en deze variëren van de simpelweg bizarre, tot de revolutionaire, tot meer bescheiden en onschuldige diensten.

We hebben het over websites waar mensen graag tijd doorbrengen om hun weg te worstelen door ondergrondse tunnels, maar ook over websites waar mensen naar toegevlucht zijn omdat ze in repressieve regimes leven. Dan is er nog een heel groot deel van extreem niche-materiaal - denk aan onwaarschijnlijke boekenclubs en spanking fora - die om verschillende redenen afgekeurd worden door de normale internetgemeenschap.

Maar voordat we verder gaan hebben we een werkdefinitie nodig. BrightPlanet, een groep die zich specialiseert in inlichtingen over het deep web, definieert het simpelweg als: "alles dat een zoekmachine niet kan vinden." Dat is omdat zoekmachines je alleen inhoud kunnen weergeven dat hun systemen indexeren. Ze gebruiken software die "crawlers" genoemd worden. Deze programma's proberen alles op het web te vinden en te indexeren door alle zichtbare hyperlinks op het internet op te sporen.

Het is onvermijdelijk dat een aantal wegen geblokkeerd zijn. Je kunt een privé-netwerk nodig hebben om een bepaald soort site te bezoeken, of je kunt simpelweg je onttrekken van de resultaten van een zoekmachine. In deze gevallen moet je de exacte, complexe URL weten om deze webpagina's te kunnen bezoeken. Deze URL's, die niet zijn geïndexeerd, vormen samen het deep web.

Hoewel de volledige omvang moeilijk te meten is, is het belangrijk om te onthouden dat het deep web werkelijk gigantisch is. Volgens een onderzoek van de Journal of Electronic Publishing, is de "inhoud van het deep web massaal - ongeveer 500 keer groter dan wat zichtbaar is voor conventionele zoekmachines." Ondertussen loopt het gebruik van privé-netwerken om het deep web te bereiken vaak in de miljoenen.

In 2000 waren er één miljard unieke URL's geïndexeerd door Google. In 2008 waren dat er één biljoen. Vandaag, in 2014, zijn het er nog veel meer dan dat. Bedenk je nu hoe veel groter het deep web is dan dat. In andere woorden, het deep web neemt de metafoor van de ijsberg tot een extreem, wanneer je het vergelijkt met het makkelijke toegankelijke web op de oppervlakte. Het bestaat voor ongeveer 99 procent uit het grootste medium uit de geschiedenis van de mensheid: het internet.

Deze extreme feiten even daargelaten, laten we even een paar dingetjes op een rijtje zetten. Het deep web is niet alleen maar grappen en grollen (raar, illegaal of iets anders). Het zit tsjokvol met databasissen met informatie van bijvoorbeeld de US National Oceanic en Atmospheric Administration, JSTOR, NASA en het Patent and Trademark Office. Er zijn ook een boel intranetten - interne netwerken voor bedrijven en universiteiten - die over het algemeen saaie, persoonlijke informatie bevatten.

Dan is er nog een kleine uithoek van het deep web dat Tor heet, kort voor The Onion Routing Project, dat in eerste instantie is gebouwd door de US Naval Research Laboratory. Het was bedoeld om anoniem te kunnen communiceren. Dit is natuurlijk waar het roemruchte Silk Road en andere zwarte markten op het deep web op in hebben gehaakt.

Wederom is dit wat je zou verwachten van een technologie die ontworpen is om de identiteit van gebruikers te verbergen. Wat onvoorspelbaarder is, zijn de uitgebreidde gangen vol met erotische fan fiction blogs, revolutionaire boekenclubs, websites over grotonderzoek, Scientology-archieven en bronnen voor Stravinsky-liefhebbers ("48.717 pagina's verwachtte wanklank"). Om een beter idee te krijgen van de activiteiten die niet met drugs of huurmoordenaars te maken hebben, nemen we een kijkje naar de meest eerlijke sites die zich net onder de oppervlakte bevinden.

Jotunbane's Reading Club is een fantastisch voorbeeld, de homepage van de website vermeld uitdagend "Lezers tegen DRM" boven het plaatje van een vuist dat de kettingen van een boek kapot slaat. De populairste boeken van de leesclub zijn subversief of science-fiction, met George Orwell's 1984 en William Gibson's Neuromancer aan de top.

De onheilspellend genaamde Imperial Libary of Trantor geeft de voorkeur aan Ralph Ellison's Invisible Man, terwijl Thomas Paine's revolutionaire pamflet uit 1776 genaamd Common Sense een hele site aan zich gewijd heeft gekregen. Een aantal van de eerste regels lezen treffend, "de maatschappij is geproduceerd door onze middelen, en de regering door ons kwaad; de eerste bevordert ons geluk door onze emoties te verenigen; de tweede doet het tegenovergestelde doordat het onze zondes beperkt." Zelfs de vermeende oprichter van Silk Road, de Dread Pirate Roberts, startte een deep web-boekenclub in 2011.

Het lijkt er dus op dat gebruikers van het deep web zich graag mengen in politiek, maar dat is niet het complete verhaal.

Naast de uitgaves zoals "The Anarchist Cookbook" en "Defeating Electromagnetic Door Locks," zul je ook verassend veel actieve blogs vinden over "mensen die van spanken houden." Gebruikers rakelen hier herinneringen op van hun favoriete spank-sessies. Er is een andere website met copieuze hoeveelheden van erotische fan-fiction. Een verhaal genaamd "A cold and lonely night in Agrabah" gaat over een sausig samenkomen van Jungle Book's lieve Disney-beer Baloo en Harry Potter. Sommigen gaan prat op de staf van de tovernaar, terwijl andere zichzelf scharen in de groep van "anti-Harry Potter fundamentalisten."

Soms vraag je jezelf af of de inhoud die je tegenkomt wel echt op het deep web hoeft te staan. Een website met de naam VT documenteert ondergrondse verkenningen onder Virginia Tech. Adventuriers gaan regelmatig in de tunnels die de populatie van de universiteit ondersteunt. De makers leggen anoniem uit: "ondanks dat deze mensen de roosters en rioolputten passeren die leiden naar de tunnels, weten maar weinig wat er beneden ligt."

Het is niet zo dat er een overmaat van dit soort sites zijn op het normale web, illegaal of anders. Maar het lijkt er op dat het deep web een symbolische, psychologische troost biedt aan de gebruikers. In de praktijk is het deep web de thuisbasis voor een mengelmoes aan subculturen met verschillende verlangens die allemaal op zoek zijn naar mensen zoals zij. VT is één voorbeeld, maar anderen bieden zelfs 24-uurs interactie, zoals Radio Clandestina. Het is een radio-station dat zichzelf omschrijft als "muziek om diep te gaan en de liefde te bedrijven." Dat is niet bepaald de slogan van 3FM of 538.

Dr. Ian Walden, een professor van Information and Communications Law bij de London Queen Mary University, legt uit dat de aantrekkingskracht van het deep web bestaat uit het "gebruik van technieken die er op gericht zijn om mensen in staat te stellen om anoniem te communiceren en op een manier die waarheidsgetrouw is. De wat toegewijdere gebruiker realiseert zich dat wat ze op het web doen veel sporen achterlaten en daarom, als je een activiteit wilt ondernemen zonder dat je in de gaten gehouden wilt worden" je moet wenden tot het deep web. Hij vertelde verder dat "het gevoel van gemeenschap vaak de bindende factor is binnen deze subculturen."

Het deep web heeft een sterk potentieel voor bevrijding, zeker sinds de recente NSA-onthullingen duidelijk hebben gemaakt hoe ver de surveillance van een overheid kan reiken. Surfen door de verondersteld veilige gangen van het deep web geeft je een rare, opwekkende sensatie. Waarschijnlijk niet heel anders dan hoe de eerste intergebruikers zich een kwart eeuw geleden voelden. Professor Walden heeft beargumenteerd dat het deep web een essentiële rol heeft gespeeld in de Arabische Lente, doordat het dissidenten in staat stelde om zich te communiceren en te verenigen zonder bespeurd te worden. Veel van de opgenomen video's van de Syrische revolutie in 2011 werden eerst stiekem op het deep web geplaatst voordat ze werden overgebracht naar YouTube.

Hij legt uit dat "in rechtsgebieden waar er gehamerd wordt op politieke verdediging, sociale media niet direct gaat helpen bij politiek protest, omdat het vrij makkelijk is om de gebruikers te identificeren." De situatie in Turkije eerder dit jaar, bijvoorbeeld, kwam voort uit het feit dat premier Erdogan het gebruik van Twitter had verboden. Dus in plaats daarvan, suggereert Walden, maakt het deep web "communicatie mogelijk op de lange termijn en op een manier dat je familie niet in gevaar gebracht wordt."

Het is duidelijk dat wanneer het deep web een homepage had gehad, het waarschijnlijk Hidden Wiki zou zijn. Het is een wiki-pagina die de belangrijkste site van de deep web ordent en die uitgesproken "censuur-vrij" is. De inhoud geeft een inzicht in de manier waarop deze anonieme processen werken: de notoire Wikileaks site is moeilijk te missen, maar er is ook de New Yorker Strongbox: een systeem gemaakt door het blad om "zowel je online en fysieke locatie voor ons te beschermen en volledige versleuteling te bieden" voor toekomstige klokkenluiders. Dan is er ook Kavkaz, een nieuwssite uit het Midden-Oosten die beschikbaar is in het Russisch, Engels, Arabisch en Turks dat een indrukwekkende, onafhankelijke bron vormt.

Misschien omdat het deep web veel van de sites die zich in de digitale marge en avant-garde bevinden in de lucht  houdt, is het ook bekend geworden als een broedplaats voor media-innovaties. Amber Horsburgh, een digitaal strateeg bij het creatieve agentschap Big Spaceship in Brooklyn spendeerde zes maanden aan het bestuderen van de vele technieken die in het deep web gebruikte. Ze vond dat veel innovaties in digitaal adverteren voor het eerst verschenen op het deep web.

Horsburgh claimt dat, "zoals de geschiedenis ons vertelt, de grootste digitale reclametrends van het deep web komen. Door de aard van de zaken die er daar plaatsvinden, gebruiken verkopers innovatieve manieren om zaken te doen in hun transacties, marketing, distributie en waardeketens."

Ze noemt voorbeelden van Gmail die gesponserde e-mail introduceert: het sociale reclamemiddel Thunderclap dat een Cannes Innovation Lion in 2013 won. Ook noemde ze het wilde succes van de reclame-industrie die tot een piek van rond de 11 miljard dollar zal halen in 2017. Volgens Horsburgh zijn "ieder van deze 'splinter-nieuwe' innovaties voor het eerst gebruikt op het deep web." De reclame-wereld laat zich leiden door het "astro-turfen" dat gebruikt wordt door het Chinese 50-cent waar mensen betaald werden om gunstige comments op internet fora plaatsen om zo de opinie te beïnvloeden.

Uiteindelijk is dit het risico van het deep web. "Jullie terroristen zijn onze vrijheidsstrijders," zei professor Walden. In delen, beidt het idealisme, lichtzinnigheid en gemeenschap. Voor anderen biedt het illegaliteit, immoraliteit en het groteske. Neem nu het voorbeeld van Bitcoin, wat sterke banden heeft met het deep web. Het was de bedoeling dat het een alternatief monetair systeem zou bieden, maar het kreeg in eerste instantie vooral de aandacht omdat je er drugs mee kon kopen.

Voorlopig is het in ieder geval geruststellend om te weten dat sommige mensen de anonimiteit die het deep web biedt gebruiken om hun onschuldige levens te leiden. Al zij het dat het bij tijd en wijlen extreem raar is. Om de woorden van de Franse schrijver Voltaire samen te vatten: "Ik keur misschien af wat je zegt, maar ik zal je recht om erotische fan-fiction over mijn favoriete Disney-karakters tot de dood verdedigen."

Meer lezen over de duistere kant van het internet? Hier:

Wapens, drugs en dissidenten: een documentaire over het Dark Net

Ik gebruikte de eerste zoekmachine van het deep web om drugs te zoeken