Het beste van 2015: fotografie

Star Field Crossing, 2013, Susan Derges, water, fotopapier en een zaklamp

Fotografie is in al onze levens aanwezig. Of we nou voor de camera staan of erachter, of je professioneel met een grote camera ligt te wachten op het perfecte shot of je casual met je iPhone en je instagramfilters snapshots van je vrienden maakt in de kroeg, de meesten van ons hebben bijna dagelijks met fotografie te maken.

De camera’s die we gebruiken, en onze verhouding met die technologie, is ongetwijfeld door de jaren heen flink veranderd - hoewel die geschiedenis zich ook sterk lijkt te herhalen. Maar één ding is zeker: fotografie blijft een kunstvorm die steeds weer nieuwe en verrassende openingen blijkt te bieden om de wereld om ons heen vast te leggen, om zo ook commentaar te geven op die wereld. Hieronder vind je onze selectie van het nieuwe nieuw in de fotografie – kunstenaars die het experiment naar een nieuw niveau hebben getrokken, ons nieuwe dingen hebben laten zien of simpelweg de wereld met open mond hebben doen toekijken.

Dit is het jaar in fotografie:

+ De foto met de hoogste resolutie ooit is dit jaar genomen van de Mont Blanc, de hoogste berg van de Alpen. De enorme panoramafoto, die je beslist even op de officiële site moet gaan bekijken, heeft een resolutie van maar liefst 365 gigapixels (46 terabyte aan data) en kostte 35 uur in de vrieskou om te schieten. Plus nog een kleine twee maanden aan postproductie. Maar dan heb je ook wat: de foto werd door het Guinness Book of Records uitgeroepen tot grootste panoramafoto ooit. Tenminste, voor even. Inmiddels noemt het Guinness Book of Records alweer een andere foto, van ene Tan Sri Dato' Sri Paduka Dr Lim Kok Wing van de Internationale Universiteit voor Creatieve Technologie van Kuala Lumpur als de recordhoudhouder, maar die foto is zelfs na navraag bij het Guinness Book of Records vooralsnog nergens te vinden. Spannend wel.

+ Lang geleden werden geestfoto’s in de markt gezet als een manier om overleden mensen 'te kunnen zien' en met ze in contact te treden. Tegenwoordig zijn er ongetwijfeld nog steeds mensen die zulke dingen beweren. Maar gelukkig zijn er ook kunstenaars zoals JR Pepper, die deze oude manier van zwendel nieuw leven in te blazen, niet met als doel om rouwende mensen hun geld afhandig te maken of iets te bewijzen, maar gewoon om spookachtige kunst te maken. Deze geesten zijn echte mensen - vrienden en familie van de fotograaf, omgekocht met pizza en bier om te komen poseren.

+ Ook hebben we dit jaar een aantal fotografen langs zien komen die experimenteren met fotografie zonder camera's. Zo slikten twee gasten een fotorolletje in om het door hun maagsappen te laten ontwikkelen, electrocuteerde iemand polaroids en maakte Susan Derges (zie bovenaan dit artikel) kunstwerken door fotopapier onder te dompelen in beekjes en er maanlicht op te laten vallen.

+ Veel mensen hebben waarschijnlijk nog nooit een bonsaiboompje in zijn natuurlijke omgeving gezien. Laat staan eentje die de hele wereld (en zelfs de ruimte) heeft afgereisd. De “botanische beeldhouwer” Azuma Makoto maakte er dit jaar een fascinerende fotoserie van.

+ De Taiwanese fotograaf Yung Cheng Lin liet ons zien dat fotografie niet altijd prettig hoeft te zijn. Zijn bijzonder ongemakkelijke werk doet nog steeds een beetje pijn aan onze ogen.

+ De Nederlandse beeldend kunstenaar Peter Hermanides maakte tijdens zijn werk als thuiszorgmedewerker bij ouderen thuis een foto van ieder koekje dat hij kreeg aangeboden. Voor hem voelt het koekje als een teken van vertrouwen, een mooi symbool van verwelkoming dat wat hem betreft op een sokkel gezet mag worden.

+ Ons interview met Sophie Ebrard, die dit jaar in haar eigen huis in Amsterdam een tentoonstelling opende met foto’s die ze over een periode van vier jaar op de set van pornofilms maakte, is één van onze meest gelezen artikelen van het jaar. Terecht, vinden we zelf, want It’s Just Love biedt een unieke en intieme blik achter de schermen van porno, waar blijkbaar ook gewoon maar mensen werken die samen lunchen, lachen en hun geld verdienen.

+ Prachtige kunst komt soms uit onverwachte hoek. Dat bleek wel bij een project van Café Art in Londen, waarbij honderd wegwerpcamera’s werden uitgedeeld onder de daklozen van de stad. Tachtig van de camera’s kwamen terug, met daarop 2.500 foto’s van de stad vanuit het perspectief van de armste inwoners. Het resultaat is overweldigend en aandoenlijk.

+ De surrealistische naaktfoto’s van Alva Bernadine zijn een ongemakkelijke mindfuck van borsten en benen en billen. Het bijzondere aan de serie is niet eens dat de vrouwen op de foto’s een afwijkend aantal ledematen bezitten, maar vooral de manier waarop de foto’s tot stand zijn gekomen. Bernadine legt uit dat hij de foto’s maakt met behulp van een dubbele belichting en een zwart kartonnetje voor de lens. Meer niet. In het tijdperk van Photoshop is dat een wezenlijke prestatie, die de grenzen van de analoge fotobewerking opzoekt.

+ Tot slot iets wat geen enkele fotoliefhebber zal zijn ontgaan maar toch niet kan ontbreken: de National Geographic Traveler Photo Contest. Tussen de geselecteerde inzendingen zat een hoop moois, maar de duikfotograaf Anuar Patjane Floriuk was de terechte winnaar: nog nooit eerder hebben we de grootte en de majestueuziteit van een bultrug, één van de grootste zoogdieren ter wereld, in beeld gebracht zien worden als op zijn winnende foto Whale Whisperers.