Waarom doen mensen zich voor als dokter en komen ze ermee weg?

Er zijn mensen die zich voordoen als arts, terwijl ze nooit geneeskunde hebben gestudeerd. Dat is vreselijk, maar het is nog veel erger dat ze er vaak mee wegkomen.


Vorig jaar opende een tiener uit Florida, Malachi Love-Robinson, zijn eigen medische praktijk. Hij had mensen in loondienst en onderzocht patiënten terwijl hij alleen een diploma van de middelbare school had. Het was hem gelukt omdat hij misbruik maakte van een een ongelofelijke maas in een lokale wet in de Verenigde Staten. Voor het spotgoedkope bedrag van dertig dollar kun je een diploma kopen bij de Universal Life Church Seminary, waardoor je de titel “dokter” voor je naam kunt zetten.

Love-Robinson werd vervolgd toen een undercover agent van de lokale politie zich in zijn praktijk voordeed als patiënt. Niet lang daarna tweette het politiedepartement droogjes dat “het kijken naar een aflevering van Grey’s Anatomy je nog geen arts maakt”.

Videos by VICE

Net als andere oplichters kiezen nepdokters vaak de meest kwetsbare mensen uit



Je voordoen als dokter terwijl je geen enkele opleiding hebt gehad, is slecht, illegaal en bovendien levensgevaarlijk. Toch zijn er een tal van voorbeelden van mensen die het doen en ermee wegkomen – sommigen wel jarenlang. In India worden ongeschoolde dokters zo vaak gearresteerd dat er nu een goed doel is opgericht dat die mensen traint, om ze zo toch een baan in de medische sector te kunnen geven.

In Nederland zijn er ook voorbeelden van mensen die zich voordoen als artsen. In 2015 werd een man veroordeeld tot drie jaar cel nadat hij zich een jaar lang had voorgedaan als arts, waarbij hij diagnoses stelde en mensen liet opereren in China. Afgelopen zomer werd bekend dat een man uit Tilburg zich voordeed als medisch onderzoeker en vrouwen in de sportschool benaderde voor een gynaecologisch onderzoek. Hij bood zelfs aan hen te betalen. Uiteindelijk deed hij bij minstens negen slachtoffers een uitstrijkje of inwendig onderzoek.

In Australië voerde een neppsycholoog,Nora Zakardas, jarenlang medische onderzoeken uit, schreef medicijnen voor, en ze behandelde vrienden en familie. Ze had geen enkel medisch diploma. Zakardas hield zelfs haar eigen dokter voor de gek, die haar toestemming gaf om bij spreekuren aanwezig te zijn en de medische gegevens van patiënten in te zien. Op een gegeven moment kreeg een vriend zijn bedenkingen en belde het medisch bestuur om te checken of Zakardas daar wel geregistreerd stond.

De Health Practitioner Regulation Agency in Australië vertelt aan Broadly dat er sinds 2014 zo’n zeventien niet-geregistreerde artsen zijn veroordeeld. Op dit moment lopen er in Australië nog zo’n acht zaken.

Maar hoe kun je mensen in godsnaam overtuigen dat je een gediplomeerde arts bent die een groot deel van zijn leven heeft besteed aan een medische opleiding? Als dokter moet je immers, naast de studie, over bepaalde vaardigheden beschikken: je moet een bevalling kunnen inleiden, een infuus kunnen prikken of kalm blijven als iemand vocht, bloed of andere lichaamssappen begint te lekken. Hoe gek dat ook klinkt, Google kan ons niet op alles voorbereiden.

Dr. Danny Sullivan, van de Monash University in Melbourne, is een psychiater – met een echt diploma – en is specialist in het opsporen van criminele fraude. Volgens hem werken succesvolle nepdokters altijd op dezelfde manier: “Ze doen maar een paar specifieke procedures en ingrepen, waarbij mensen niet meteen doorhebben of ze daar goed in zijn of niet. Langzaam maar zeker ontwikkelen ze meer lef en ervaring waardoor ze steeds overtuigender overkomen. Daarna gaan ze wat ambitieuzere behandelingen proberen,” vertelt hij aan Broadly.

“Als ze ermee wegkomen, is dat vooral omdat ze bescheiden begonnen zijn en hun werkzaamheden daarna langzaam hebben uitgebouwd.”

Hoe dieper je graaft in de wereld van de nepdokters, hoe enger de verhalen worden. Een hele hoop hele nare mannen hebben zich voorgedaan als gynaecoloog, zoals de man uit Tilburg. Net als andere oplichters kiezen nepdokters vaak de meest kwetsbare mensen uit – zo kunnen ze hun bedrog zo lang mogelijk volhouden.

“Soms werkt een oplichter alleen in gebieden met veel etnische minderheden, waar patiënten vaak geen Engels spreken. Hen kunnen ze makkelijk uitbuiten,” legt Sullivan uit. In de transgendergemeenschap vind je bijvoorbeeld veel onbetrouwbare plastische chirurgen. In 2015 werd Oneal Ron Morris – zelf een transvrouw – gearresteerd in Florida omdat ze illegale cosmetische injecties had toegediend bij transvrouwen. Hun gezichten en achterwerken waren misvormd door de zogenaamde siliconen die ze had gebruikt. Dat bleken geen siliconen te zijn, maar een mengsel van cement, superlijm en andere giftige stoffen. Een van Morris haar slachtoffers overleed aan ademhalingsproblemen na een behandeling door haar. Anderen zijn permanent verminkt.

Het is blijkbaar makkelijk zat om te doen alsof je een dokter bent. Het enige wat je eigenlijk echt nodig hebt, is het lef om het te doen, een stethoscoop om je nek en wat naamkaartjes met “Dr.” erop.

Als je dat lukt, kan je eigenlijk doen wat je wilt. Als we iets kunnen leren uit de geschiedenis van nepdokters, dan is het dat zieke mensen vaak ontzettend naïef en goedgelovig zijn.

Medische besturen raden patiënten aan om te checken of hun dokter een geregistreerd arts is. In de praktijk gebeurt dit niet zo vaak. “Vaak ga je ervan uit dat iemand anders dat wel gecheckt heeft,” vertelt Sullivan. “Als je iemand in het ziekenhuis ziet met een witte jas, ga je ervan uit die die gecheckt en goedgekeurd is.

Mensen die zich zorgen maken om hun gezondheid geloven bovendien de gekste verhalen – hoe wanhopiger ze zijn, hoe harder ze zoeken naar informatie die hun vermoedens bevestigt. Dat maakt de nepdokters des te gewetenlozer. Waarom zou iemand ervoor kiezen om de levens van anderen in zijn eigen ongetrainde handen te nemen? Het is niet alleen egoïstisch, het is ook erg roekeloos.

Deze mensen zijn altijd zoek naar bevestiging van anderen

Volgens Sullivan lijken lijkt de persoonlijkheid van nepdokters erg op die van mensen die doen alsof ze een ander heldenberoep hebben. “We zien mensen die zich voordoen als dokter, ambulancebroeder, oorlogsveteraan en advocaat,” zegt hij. “Wat ze allemaal gemeen hebben, is dat het beroepen zijn die een bepaald aanzien hebben. Ze krijgen positieve feedback en bevestiging voor wat ze doen en kunnen.”

Onder de nepdokters ziet hij ook overeenkomsten op het gebied van mentale gezondheid. “In veel gevallen is er geen formele psychiatrische diagnose gesteld. Soms zijn ze depressief of verslaafd, maar vaak zijn het persoonlijke kwesties die ze dwars zitten. De technische term voor hen is ‘fantasten’.

“Deze mensen zijn altijd zoek naar bevestiging van anderen,” legt Sullivan uit. “De oorlogsveteranen beweren altijd dat ze op geheime missies zijn geweest; zij willen medailles opgespeld krijgen en in een optocht lopen. De artsen willen niet per se huisarts worden; ze willen op de Eerste Hulp staan en iets doen wat voor een beetje adrenaline zorgt.”

Keith Allen Barton uit Californië is een voorbeeld van zo’n fantast. De vijftigjarige nepdokter overtuigde zijn wanhopige patiënten ervan dat hij een geniale dokter was die HIV en kanker kon genezen. Hij vroeg enorme geldbedragen voor een behandeling, maar het zogenaamde medische wonder bleef uit. Hij werd in 2013 veroordeeld tot zes jaar celstraf.

Het is natuurlijk niet altijd erg om te liegen. Zeg dat je weet hoe Photoshop werkt tijdens een sollicitatie. Draag vooral een push-up-bh. Een leugentje om eigen bestwil op je werk of tegen je familie kan echt geen kwaad. Maar een blindedarmoperatie bij iemand uitvoeren terwijl je een diploma hebt in sociale wetenschappen is niet oké. Laten we dit alsjeblieft niet meer doen.

Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.