Als iemand in je omgeving met een burn-out te maken heeft, kan het heel lastig zijn om te weten hoe je daar precies mee om moet gaan. Kun je diegene het beste voor alles blijven uitnodigen en zoveel mogelijk naar buiten meeslepen, of juist beter op de bank laten zitten? Zit hij of zij op al je verstandige adviezen te wachten, of is het handiger om vooral even je snavel te houden en een luisterend oor te bieden, of gewoon even wat afstand te houden?
Daar zijn natuurlijk geen vaste regels voor, aangezien ieder mens anders is en dus ook anders met een burn-out omgaat. Om erachter te komen hóe anders, vroeg ik een aantal mensen die een burn-out hebben gehad hoe hun omgeving ermee omging en wat ze daarvan vonden.
Videos by VICE
Romee (21)
Ik heb een lange geschiedenis van mentale en fysieke problemen, en heb in mijn leven al veel therapeuten gezien. Na de middelbare school ben ik nogal over mijn grenzen heengegaan en kreeg ik een burn-out: ik werkte zowel ’s nachts als overdag, maar wilde ook hetzelfde leven leiden als mijn vrienden, die veel uitgingen. Op een gegeven moment ging dat niet langer, waarna ik een tijd bijna de hele dag slapend doorbracht en nauwelijks at. Inmiddels gaat het beter, maar ik blijf een aanleg voor depressies houden. Dat verdwijnt natuurlijk niet zomaar.
Veel mensen vertelden me dat ik “er écht wel weer bovenop zou komen.” Ze hadden natuurlijk geen slechte intenties, maar het is ook nogal een dooddoener. Je bagatelliseert daarmee eigenlijk hoe complex zo’n situatie is. Zij kunnen helemaal niet weten of het wel of niet goedkomt, en uiteindelijk moet ik het gewoon zelf doen.
Nog lastiger is wanneer mensen zeggen dat ik het “zelf ook wel moet willen.” Dat slaat nergens op, want je bent op zo’n moment jezelf helemaal niet meer. Een docent zei nota bene een keer tegen me: “Je kiest er zelf voor of je het geluk opzoekt.” Zelf had hij ervoor gekozen om “het geluk te zien in dingen,” zo vertelde hij, en hij was van mening dat ik dat ook maar gewoon moest doen. Waarmee hij dus eigenlijk zei dat ik bewust het ongeluk opzocht.
Uiteindelijk wil je gewoon serieus genomen worden. Wanneer iemand in ieder geval erkent dat het een kutsituatie is, is dat al een stuk relaxter. Je hoeft verder heus niet met diepgravende analyses te komen, gewoon even luisteren is al fijn. Dat is tenminste oprecht.
“Wanneer iemand in ieder geval erkent dat het een kutsituatie is, is dat al een stuk relaxter. Je hoeft verder heus niet met diepgravende analyses te komen, gewoon even luisteren is al fijn.”
Lajla (29)
Door een samenloop van omstandigheden was ik op een bepaald moment zeven dagen per week aan het werk. Eerst was ik enorm prikkelbaar, en schold ik iedereen die me in het verkeer voor de voeten liep uit – en in Amsterdam zijn dat nogal wat mensen. Later voelde ik me juist continu fysiek opgebrand, en kon ik al in huilen uitbarsten als ik ‘s ochtends mijn collega’s gedag moest zeggen.
In die tijd zonderde ik me erg af van mijn vrienden, omdat ik ze niet tot last wilde zijn. Uiteindelijk hebben zij mij juist benaderd, omdat ik zo weinig van me liet horen. Dat was achteraf heel fijn. Ik voelde me er op dat moment niet gelijk beter door, maar realiseerde me wel dat het goed voor me was.
Ik sprak het liefste een-op-een met mensen af, want ik kon niet meer dan twee personen tegelijk om me heen hebben. Toen ik jarig was, had mijn vriend als verrassing een feestje georganiseerd, waarvoor negen vrienden waren uitgenodigd. Achteraf gezien was dat eigenlijk te veel voor me. Later belandde hijzelf trouwens ook in een burn-out. We hadden veel steun aan elkaar, juist omdat we allebei hetzelfde meemaakten. Ik denk dat mensen die geen burn-out hebben gehad nooit helemáál zullen begrijpen hoe het is, hoezeer ze ook hun best doen.
Maarten (31)
Mijn burn-out is in de eerste plaats ontstaan door de hoge werkdruk die ik voelde, maar er speelden ook andere dingen een rol. Ik was net geopereerd aan mijn knie, waarna duidelijk werd dat ik de rest van mijn leven waarschijnlijk knieklachten zou blijven hebben. Ook hoorde ik rond die tijd dat mijn neefje een ongeneeslijke spierziekte had. Inmiddels gaat het wel wat beter, maar ik ben nog steeds in therapie, en ik volg een mindfulnesstraject.
Het komt weleens voor dat je op het allerlaatste moment een afspraak afzegt, omdat je er toch mentaal niet helemaal klaar voor bent. Soms sla je gewoon ineens dicht. Gelukkig heb ik vooral vrienden die daar begrip voor kunnen opbrengen. Die zeggen ook dat ik vooral mijn tijd moet nemen. Toch blijft het voor veel mensen, zeker de mensen die zelf nooit een burn-out gehad hebben, lastig om zich daarin te verplaatsen.
Mijn manager vertelde een keer over een vriend van hem, die ook in een burn-out was beland. Hij was met wat mensen een rondje aan het varen, en gezellig een drankje aan het doen. Maar toen ze gingen opruimen, trok hij zich ineens terug. Hij moest even “zijn rust pakken.” Het kwam wat gek over dat hij dat precies tijdens het opruimen wilde doen, maar hij had zelf ook niet voorzien dat hij net op dat moment zou dichtslaan – klinkt als een slap excuus, maar dat was het dus niet. Het is fijn als je vrienden daar rekening mee houden.
“Het komt weleens voor dat je op het allerlaatste moment een afspraak afzegt, omdat je er toch mentaal niet helemaal klaar voor bent. Gelukkig heb ik vooral vrienden die daar begrip voor kunnen opbrengen.”
Merle (25)
Op mijn negentiende kreeg ik een burn-out. Ik studeerde Bouwkunde – op zich al een vrij pittige studie – en zei iets te enthousiast ‘ja’ tegen nieuwe dingen; ik zat bij een studentensportvereniging én een studentenvereniging. Op een gegeven moment werd ik wel erg vaak ziek, en uiteindelijk werd het te veel.
In de eerste maanden werden dingen als een etentje al snel een groot ding – hoe leuk zulke activiteiten normaal gesproken ook zijn. Mensen om me heen hadden wel door dat ik wat minder lekker in mijn vel zat, maar bleven me voor dingen uitnodigen. Vaak stonden ze er ook op dat ik echt mee moest gaan. Aardig bedoeld, maar je wordt echt geleefd op zo’n moment en weet eigenlijk totaal niet wat je zelf wilt.
In die beginperiode kon ik echt uitgeput raken van etentjes, sporten of zelfs een kopje thee drinken. Maar nadat ik wat gas terug had genomen was dat anders, en gaf het me juist energie. Waar je behoefte aan hebt, hangt dus maar net van het moment af.
Zolang je dat nog niet weet, is het goed wanneer mensen je de ruimte geven om daarachter te komen, zonder je ergens toe te verplichten. Wat ikzelf heel fijn vond was dat een vriendin rustig vroeg hoe het ging, en me niet probeerde over te halen om ergens mee naartoe te gaan. Wel stuurde ze mailtjes door met wat er voor dingen waren gebeurd en hoe feestjes waren geweest, die ik gewoon kon lezen wanneer ik daar zelf zin in had.
“Waar je behoefte aan hebt, hangt dus maar net van het moment af. Zolang je dat nog niet weet, is het goed wanneer mensen je de ruimte geven om daarachter te komen.”
Fenna (20)
Aan het einde van de middelbare school volleybalde ik op een hoog niveau, vaak doordeweeks, tot laat in de avond. In combinatie met het vwo werd me dat na een tijdje nogal veel. Ik kreeg depressieklachten, en kon al in paniek vallen als er iets op de grond viel. De huisarts zei: “Je bent een jonge meid, hoe kan dit nou?” In de zomervakantie daarna heb ik een paar weken in bed gelegen, zonder sociaal contact. Ik kon niks meer.
Vriendinnen zeiden dat ik te druk was, en dat ik gewoon minder moest sporten. Klinkt logisch, maar dat ging niet zomaar. Volleybal maakte mijn leven drukker, maar vormde tegelijkertijd juist een uitlaatklep, en gaf me energie. Op een rustiger en lager niveau spelen zag ik niet bepaald voor me, daar was ik veel te fanatiek voor. Zeggen dat ik met volleybal moest stoppen leek misschien een simpele oplossing, maar als het echt zo simpel was had ik dat allang gedaan.
Veel mensen deden wel geïnteresseerd, maar leken uiteindelijk niet écht te willen weten wat er aan de hand was. Alsof ze er alleen waren voor de leuke momenten. Het kan al zoveel verschil maken om even een keertje langs te komen, of te vragen hoe het gaat. Als iemand er gewoon voor je is en geduld heeft, kan dat je er echt doorheen slepen.
“Veel mensen deden wel geïnteresseerd, maar leken uiteindelijk niet écht te willen weten wat er aan de hand was. Alsof ze er alleen waren voor de leuke momenten.”
Daan (20)
Mijn ouders zijn al vroeg gescheiden, waardoor ik veel voor mijn broertjes en zusjes moest zorgen. Ook kwam een vriendin van mijn moeder te overlijden, die ik altijd als tweede moeder heb gezien – dat kwam hard aan, waarna ik op school opeens moeite kreeg met leren.
Toen ik bij een docent aangaf dat ik niet wist of ik het zou halen, zei hij: “Joh, je bent slim genoeg voor deze opleiding. Dit haal je makkelijk.” Dan snap je natuurlijk niet helemaal hoe ernstig de situatie is. Later besprak ik met mijn begeleider of ik misschien maar zou moeten stoppen met de opleiding. Dat zou alleen ook betekenen dat ik geen inkomen meer zou hebben. “Maar dan ga je toch gewoon een paar dagen per week werken?”, zei hij.
Iemand anders gaf me de tip yogales te gaan volgen, en dat heeft me wél goed gedaan. Niet dat ik er in één keer vanaf was natuurlijk, maar ik werd er een stuk rustiger door. Het was een goed advies, van iemand die echt naar me had geluisterd. Dat is belangrijk, dat mensen gewoon naar je luisteren. Dat ze je het gevoel geven dat je op ze terug kunt vallen, en je ze altijd kunt bellen wanneer dat nodig is. En het kan ook fijn zijn om simpelweg ergens naartoe te worden genomen, zodat je tenminste buiten komt. Wel naar een prikkelvrije omgeving – geen druk restaurant dus –, maar eerder iets als een wandelingetje door het bos.
Tonic is de nieuwe site over gezondheid van VICE. Volg ons op Facebook.