Wat moet je doen als je dealer gepakt is en jouw nummer staat in z'n telefoon?

Met Kerst kreeg je via Whatsapp nog een gezellig plaatje van een kersttafereel: "Fijne feestdagen en dat we ook in 2017 maar goede zaken mogen doen". Bijgeleverd kreeg je een menu toegestuurd, met alle vakantieaanbiedingen voor xtc, keta of 2-cb. Met zijn hulp overleefde je het rondje gourmetten bij je saaie middelbareschoolvrienden, of dat te dure feest tijdens Oud en Nieuw waar zonder mdma eigenlijk geen fuck aan was geweest.

En dan is het opeens stil; geen apps meer en de telefoon wordt ook niet opgenomen. Via via kom je erachter dat je dealer is opgepakt. En aangezien hij je kort geleden nog de kerstgroeten deed en een lijst met alle aanbiedingen van zijn eigen Hamsterweken appte, bedenk je drie dingen, in deze volgorde:

       A) Ik sta in zijn telefoon
       B) Zijn telefoon is nu van de politie
       C) De politie heeft mijn nummer

Wat nu? Is er reden voor paniek? Wat als de politie aanklopt? Ik vroeg het aan advocaat Geert-Iem Roos, die mensen bijstaat in dergelijke zaken.

Allereerst dit: het beleid in Nederland is al jaren zo dat gebruikers niet gecriminaliseerd worden (tenzij je in de OM-straat op Lowlands terechtkomt). Maar je kunt wel gebeld worden, of zelfs bezoek krijgen van de politie. Dat is zelfs vrij normaal, vertelt Roos. "We komen het regelmatig tegen, vaak bellen mensen me in paniek op. Dan staat opeens de politie bij ze op het werk, of zijn ze opgebeld en worden ze gedwongen om een verklaring af te leggen."

De eerste reactie is vaak om daarmee akkoord te gaan en een getuigenis tegen de dealer te geven. Dan ben je er maar vanaf, is het idee. Alleen, in alle paniek wordt vaak een belangrijk detail vergeten: "Getuigen worden niet gewezen op dat ze een strafbaar feit bekennen, namelijk het hebben van harddrugs en het kopen daarvan."

Dat leidt over het algemeen nooit tot vervolging van een afnemer, maar zwart op wit staat dat ook weer niet. In theorie zou het dus wel kunnen. "De naam van een afnemer blijft in het dossier én in het politiesysteem staan, met telefoonnummer. Vervolging zie ik nooit, maar een zogenaamde 'kennisgeving niet verdere vervolging', oftewel seponeren, komt ook niet voor." En dat is wel waar je als afnemer op hoopt, want pas zodra het Openbaar Ministerie zo'n kennisgeving heeft verstuurd, ben je safe en mag je niet meer vervolgd worden voor de strafbare feiten die je in die getuigenis hebt opgebiecht.

Afnemers hebben bij een bezoekje van de politie ook een andere keuze om te doen: helemaal niks. Bij zo'n weigering kan de politie wel aan de rechter-commissaris vragen om de afnemer te laten verhoren, en op zo'n afspraak moet je verschijnen. "Volgens de wet ben je als getuige verplicht om de waarheid te zeggen, maar dat hoeft niet direct. Het is zo dat eigenlijk alleen een rechter-commissaris kan beoordelen of je iets moet zeggen of niet. En dan moet het proces al een stuk verder zijn." Dit gebeurt vooral bij grote zaken, en niet bij kleine dealers, zoals die jongen die op de scooter 's avonds even langskomt.

Opvallend is dat het nabellen van een bestellijst vaak niet eens draait om het verzamelen van bewijs tegen een dealer. Meestal is dat al rond, aangezien de dealer al een tijdje door de politie is gevolgd of omdat zijn telefoon werd afgetapt. "De enige reden dat ze dit doen is voor de pluk-ze-wetgeving," volgens Roos. Die wet maakt het mogelijk om geld en bijvoorbeeld dure auto's van criminelen af te pakken (plukken dus). "Als iemand verklaart dat hij al twee jaar lang elke week bij die dealer koopt, kan de politie dat gebruiken om aannemelijk te maken dat er een bepaald bedrag is verdiend door de dealer. Voor de hoogte van dat bedrag leveren afnemers dus belangrijke verklaringen. Mensen worden zo in een strafproces getrokken, terwijl ze aanvankelijk dachten er met een verklaring vanaf te zijn."

Dat betekent ook dat afnemers die voor het laatst iets hebben besteld in de tijd dat de Arctic Monkeys nog een relevante band was, alsnog gebeld kunnen worden. Hoe verder de politie terug in de tijd kan, des te meer er te plukken valt. "Eerlijk gezegd is die verklaring vaak vaag, en wij roepen dan ook altijd de getuige op. Dan merk je pas dat ze onder druk zijn gezet om te verklaren."

Hoe ver mag de politie eigenlijk gaan in het pushen van afnemers, zoals mensen opzoeken op hun werk voor een getuigenis? "Op zich mag het, want waar staat dat het niet mag?" zegt Roos. "Het is zelden zo dat er sprake is van ongeoorloofde druk, zoals slaan of de Zaanse verhoormethode, maar er lijkt wel een verharding gaande. Terwijl het dus om burgers gaat die af en toe in het weekend een pilletje nemen. Pak je het probleem aan door ze zo te laten schrikken?"

Hoe dan ook, mocht de politie binnenkort aan je bureau staan omdat je dealer bij z'n kladden is gegrepen, blijf dan in elk geval koel en bel een advocaat.