​Hoeveel geld moet je verdienen om gelukkig te zijn?

Geluk – wat het is en hoe het te bereiken is – is een vraag waar filosofen en wetenschappers zich al eeuwen mee bezighouden. Het ligt best voor de hand om te denken dat je inkomen het een en ander te maken heeft met je geluksgevoel. Waarom zou je anders werken?

Econoom Angus Deaton berekende een maximumgrens tot waar geld ons tevreden maakt over onze levenskwaliteit. In 2015 sleepte hij de Nobelprijs voor economie in de wacht, voor zijn werk waarin hij een verband zoekt tussen financiële rijkdom en geluk. Zijn conclusie: tot de grens van 67.900 euro op jaarbasis, betekent meer inkomen over het algemeen meer geluk. Volgens zijn onderzoek verdienen mensen die zichzelf als gelukkig beschrijven gemiddeld tussen de 53.000 euro en 67.900 euro per jaar. Oef.

Geluk is uiteraard meer dan de pegels op je bankrekening. Voor dit artikel sprak ik geluksprofessor Patrick van Hees, die geluk definieert als "een combinatie van hoe tevreden je bent met je leven als geheel – dus denk aan gezondheid, werk, vriendschappen en relaties, en hoe jij je op dit moment emotioneel voelt." Hij vertelde dat ieders geluk bestaat uit drie bouwstenen die zijn af te korten tot DOM: doelen, oplaadpunten en mensen. "Doelen zorgen ervoor dat je iets hebt om naar uit te kijken – een reden om je bed uit te komen en een perspectief op de toekomst," begon hij. "Bij oplaadpunten zit bij de meeste mensen het probleem. Iedereen heeft tegenwoordig een mobiele telefoon die ze iedere dag opladen, maar veelal vergeten ze zichzelf op te laden. Zeker jonge mensen." Mensen, ten slotte, zorgen voor "sociaal contact waardoor je de capaciteit opbouwt om nog meer nieuwe mensen te ontmoeten en relaties uit te bouwen, waardoor je telkens nieuwe impulsen krijgt."

Het verband tussen deze drie bouwstenen en geld, is dat geld volgens hem een belangrijke randvoorwaarde is voor al deze dingen. Je moet voldoende geld hebben om dit soort dingen te kunnen doen, je moet in je basisbehoeften kunnen voorzien, en je moet genoeg geld verdienen om vrije tijd te kunnen nemen en jezelf op te laden, zo vertelde de geluksprofessor.

Klinkt logisch, maar het was me nog niet concreet genoeg. Ik wilde gewoon weten hoeveel knaken ik moet verdienen om een ultiem gelukkig mens te zijn. Ik besloot mijn vraag voor te leggen aan Robert Haringsma. Hij is directeur en psycholoog bij het Instituut voor Positieve Psychologie en deed onderzoek naar het verband tussen geld en geluk.

VICE: Dag Robert. Ben je gelukkig?
Robert Haringsma: Ja, ik wel.

Heeft dat te maken met je inkomen?
Nee. Ik zit dan wel op het niveau waarbij geld niet zoveel uitmaakt, maar ik zit persoonlijk gewoon goed in m'n vel. Ik heb niks te klagen.

Wat is nou het verband tussen geld en geluk?
Er zijn twee verbanden. Eerst degene die het makkelijkste is om uit te leggen. Als alle inwoners van een land gestaag meer geld gaan verdienen zal het niet veel gaan bijdragen aan hun individuele geluk. Tenzij het verschil in korte tijd heel groot is en je bijvoorbeeld van één euro per dag naar honderd euro per dag gaat. Maar als je van een ton per jaar, naar 110.000 euro gaat, zal het weinig uitmaken. Een voorbeeld: de Verenigde Staten maakt de afgelopen dertig jaar een kleine economische groei mee, maar als je kijkt naar het geluksniveau, dan is deze amper omhoog gegaan.

Dus een beetje meer verdienen helpt niet zo heel veel?
Bij een kleine stijging gaan de meeste mensen dingen kopen die niet van essentiële gelukswaarde zijn, of ze verdienen alsnog te weinig geld om dingen te kopen waar ze écht naar verlangen. Het verschil is te klein.

Dan het andere verband. Als je in een land woont waar gemiddeld vijftigduizend euro verdiend wordt, en jij door een forse salarisverhoging een ton gaat verdienen, dan draagt het wél bij aan je geluksniveau. Wat ik wil zeggen: het verschil tussen jouw salaris en dat van de gemiddelde inwoner speelt ook mee.

Maar waarom moet ik dan meer geld verdienen dan mijn buurman?
Ik merk zelf in de praktijk dat de meeste mensen hun eigenwaarde baseren op hun plek in de maatschappij, waarbij het meer-willen-hebben-dan-de-buurman-gevoel sterk aanwezig is. Niet iedereen – slechts een enkeling die net een stap verder is in zijn persoonlijke ontwikkeling en zich meer focust op zijn eigen leven, waardoor hij ook minder waarde hecht aan het vergelijken met een ander.

Dus volgens het tweede verband zou ik praktisch gezien gelukkig moeten blijven zolang ik maar meer verdien dan de mensen om me heen.
Nou, een addertje onder het gras is dat je geluk bij het tweede verband na een tijdje weer daalt. Uit onderzoeken blijkt dat je dan twee jaar op dat geluksniveau blijft, maar dat je na die tijd weer terugvalt in je oude geluksgevoel. Dat noemen we ook wel de hedonistische tredmolen. Je moet voortdurend meer geld moet verdienen om meer leuke dingen te kunnen doen en gelukkig te blijven.

De eerste keer is een luxe skivakantie nog heel bijzonder, maar de derde keer is het business as usual en wil je minimaal uit een helikopter op de piste gedropt worden, om nog enigszins onder de indruk te raken. Dit is een hele kwetsbare manier van geluk, want er hoeft maar een economische of een persoonlijke tegenslag te zijn en er wordt te weinig geld verdiend om het geluk gaande te houden.

Simpel gezegd zou je eigenlijk iedere twee jaar een flinke loonsverhoging moeten krijgen, om ultiem gelukkig te zijn.

Kun je eigenlijk ook te veel verdienen?
Te veel geld kan je zeker ongelukkig maken. Het kan je angstig en doelloos maken, je hoeft niet meer te werken en hebt alles gekocht wat je wilde: en nu? Zoals The Notorious B.I.G. zei: "Mo money, mo problems."

Merk je in de praktijk dat mensen met minder geld ook vaker problemen hebben?
Ja, het is een bekend gegeven in de psychologie dat mensen met veel geldproblemen vaak het ongelukkigst zijn, omdat dit ook tot psychologische gevolgen leidt. Daarnaast merk ik in de praktijk – vooral bij loopbaanadvies-gesprekken – dat mensen zich door geld laten tegenhouden om een baan te nemen die ze écht leuk vinden.

Volgens econoom Angus Deaton moet ik tussen de 53.000 euro en 67.900 verdienen om optimaal gelukkig te zijn. Ik kan schrijven wat ik wil, maar ik denk dat ik 24 uur per dag verhalen moet maken en mensen moet interviewen om ooit zoveel te verdienen, en ik kan me niet voorstellen dat ik dan een gelukkig mens ben. Betekent dit dat ik nooit écht gelukkig zal zijn?
Nee, dat denk ik niet. Ik ben van mening dat je echt genoeg hebt aan het modaal inkomen, waarbij je alle levensbehoeftes vervult en ook nog eens af en toe tijd hebt om gezellige dingen te ondernemen.

Dat vind ik geruststellend, dank je wel!