In Oslo gaan undercover ‘discriminatie-inspecteurs’ op pad om racistische portiers te betrappen

De burgemeester van Integratie van Kopenhagen, Anna Mee Allersley van de Deense Sociale Liberale Partij, wil dat er inspecteurs komen die toezicht gaan houden op het nachtleven in de stad. De undercoveragenten zouden een speciale eenheid vormen, die discriminatie bij bars en clubs onderzoekt en tegengaat. Het plan is om jonge inwoners van Kopenhagen met een migrantenachtergrond uitgaansgelegenheden in de stad te laten bezoeken, om te zien of ze aan de deur geweigerd worden vanwege hun afkomst.

Het voorstel maakt deel uit van een groter actieplan tegen discriminatie, waar de gemeente voor het komende jaar 4,9 miljoen kronen (ongeveer 660.000 euro) voor heeft uitgetrokken. Het plan werd in eerste instantie afgewezen door een aantal rechtse partijen, die vinden dat het niet de taak van de gemeente is om zich te bemoeien met het schimmige deurbeleid van de nachtclubs van de stad. Het voorstel is nu herzien, en er zal vandaag opnieuw over gestemd worden.

In Noorwegen is een vergelijkbaar project al een paar jaar bezig. Sinds 2010 stuurt de gemeenteraad van Oslo allochtone mensen op pad om te kijken of uitsmijters gasten weigeren, puur vanwege hun afkomst. Op twee van de negentien plekken die vorig jaar zijn gecontroleerd, werden de inspecteurs geweigerd om hun huidskleur. Als straf wordt de alcoholvergunning van de betreffende club tijdelijk opgeheven, wat in de praktijk betekent dat de tent voor onbepaalde tijd moet sluiten.

Wanneer een nachtclub wordt geïnspecteerd, sluiten twee groepen van elk twee tot vijf mensen zich aan in de rij buiten de club. Het enige zichtbare verschil tussen de twee groepen, die doen alsof ze elkaar niet kennen, is dat één enkel uit witte mensen bestaat, terwijl de andere groep bestaat uit allochtone Noren. De twee groepen zijn op een vergelijkbare manier gekleed en ook de man-vrouwverhouding is ongeveer hetzelfde.

Sinds 2010 zijn er 278 inspecties uitgevoerd, waaruit bleek dat twaalf Noorse uitgaansgelegenheden een racistisch deurbeleid voerden. Gunnhild Haugen, hoofd administratie van Næringsetaten in Oslo, de overheidsafdeling die verantwoordelijk is voor de inspecties, is er zeker van dat het initiatief werkt. Ik sprak met haar om erachter te komen wat deze inspectieteams nou precies doen in het holst van de nacht.

VICE: Waarom voeren jullie deze controles uit?
Gunnhild Haugen: We doen dit omdat we een groot aantal tips hebben ontvangen en veel mensen hebben gesproken die het slachtoffer zijn geworden van discriminatie in het nachtleven van Oslo. Maar er heerst veel onduidelijkheid over hoe vaak het nou echt gebeurt, dus het was ook bedoeld om de omvang van het probleem in te kunnen schatten. Voor mensen die te maken hebben met deze vorm van discriminatie is het heel lastig te onderbouwen. Het is aan ieder individu om er melding van te maken en te bewijzen dat de discriminatie puur gebaseerd was op huidskleur. Dat is heel, heel moeilijk. Daarom denken wij dat het de plicht van de gemeente is om dit grondig te onderzoeken.

Hoe vinden jullie de mensen die de inspecties uitvoeren?
Voor de discriminatie-inspecties rekruteren we studenten en mensen van andere organisaties met een allochtone achtergrond. Zo weten we zeker dat de inspecteurs niet herkend zullen worden. Voor de groep met etnisch Noors uitziende mensen, gebruiken we inspecteurs die voor de stad werken.

Hoe worden de inspecteurs getraind?
We leggen onze doeleinden en missie uit, en vertellen ze wat ze wel en niet mogen doen. De inspecteurs die wij inhuren, worden voornamelijk door onze eigen werknemers getraind. Natuurlijk mogen ze zelf niets aanwakkeren en zich niet provocerend opstellen.

Hoe wordt hun kleding uitgekozen? Worden ze allemaal precies hetzelfde gekleed, met dezelfde shirts, dezelfde broeken, dezelfde schoenen, dezelfde kapsels?
Ze worden vergelijkbaar gekleed, maar natuurlijk is er wel variatie in de outfits. We kleden ze op zo'n manier, dat de club achteraf niet kan beweren dat de tweede groep de toegang ontzegd werd omdat ze anders gekleed waren. En dan gaan ze naast elkaar in de rij staan en kijken wij of allebei de groepen de club inkomen.

Hoe leggen jullie het proces vast?
We filmen niets, er wordt niets vastgelegd. We voeren de inspectie uit, schrijven een rapport, en overhandigen dat aan de betreffende nachtclub, die vervolgens de kans krijgt om daar commentaar op te leveren. Onze advocaten beoordelen alles, voordat we overgaan tot het trekken van conclusies.

Hoe reageren de eigenaars van de nachtclubs, wanneer ze geconfronteerd worden met jullie bevindingen?
Niet één van hen heeft ooit erkend dat er sprake was van raciale discriminatie. Ze zeggen bijvoorbeeld dat de groep zich niet aan de dresscode hield, of dat er een gastenlijst was, of dat het een besloten feest was. Maar dat verklaart niet waarom de groep etnische Noren wel binnenkwam, terwijl zij ook niet op een gastenlijst stonden of uitgenodigd waren voor een besloten feest. En daar hebben ze zelden een goede verklaring voor.

Wat is het ergste voorbeeld van discriminatie in het nachtleven dat jullie hebben meegemaakt?
Ik denk dat wij de ergste discriminatie in nachtclubs niet eens zien. Er zijn mensen die deze discriminatie aan den lijve ervaren, en ik denk dat de ergste gevallen gebeuren wanneer wij er niet bij zijn. Maar we doen erg ons best om aan het licht te krijgen welke nachtclubs zich er schuldig aan maken.

Jullie hebben 278 inspecties uitgevoerd, waarbij twaalf gevallen van discriminatie werden gevonden. Dat is niet heel veel. Is dit project het geld wel waard?
Ik vind dat twaalf veel is. Het is waar dat het geld kost om het nachtleven in Oslo te inspecteren, maar het levert wel iets op. De voordelen die onze gemeenschap hieraan ondervindt, wegen zwaarder dan de gemaakte kosten.

Heeft de gemeenteraad van Kopenhagen al contact met jullie opgenomen om van jullie ervaringen te leren?
Ja, Kopenhagen heeft veel interesse getoond in de manier waarop wij onze inspecties uitvoeren, en de resultaten die daar tot nu toe uit zijn gekomen.

Bedankt, Gunnhild.