Voor Jeanine is er echter niets zo ontspannend als minutenlang door die donkerblauwe gloed zwemmen met slechts een hap lucht in haar longen. Zo komt ze tot rust.
Dat is maar goed ook. Als freediver zwem je zonder perslucht zo diep mogelijk naar beneden, dus het belangrijkste is dat je je hartslag laag houdt en je niet laat overmannen door angst. Begin september verbrak Jeanine tijdens het wereldkampioenschap freediven in Bonaire het wereldrecord voor vrouwen in het Free Immersion-discipline. Via een touw trok ze zichzelf naar beneden, en zwom in 3 minuten en 46 seconden 92 meter de diepte in en terug.
Videos by VICE
Maar freediven is niet ongevaarlijk. De vorige recordhouder, Natalia Molchanova, verdween vorig jaar tijdens een recreatieve duik in Ibiza. We spraken met Jeanine over haar recente overwinning en het gevecht tegen angst en paniek op honderd meter diepte.
VICE Sports: Hoi Jeanine, nog gefeliciteerd. Hoe kun je in godsnaam zo diep duiken op één hap adem?
Jeanine Grasmeijer: De meeste mensen kunnen wel leren om drie of vier minuten lang hun adem in te halen. Daar hoef je geen gigantisch sportieve atleet voor te zijn. Dat ben ik zelf ook niet. Ik heb wel altijd al gezwommen, maar tachtig procent van de tijd is freediven vooral een mentale prestatie.
Hoe zorg je ervoor dat je diep onder water niet in paniek raakt?
Je moet leren je gedachten in bedwang te houden. Angst is je vijand tijdens het freediven. Het is heel belangrijk dat je dat niet toelaat. Ik denk dat er geen enkele freediver is die niet bang is voor een duik. Je verliest de mogelijkheid om adem te halen en dat is doodeng. We hebben uit onszelf een overlevingsmechanisme, dus als je in paniek raakt, hap je naar adem. Tijdens het duiken probeer je dat te misleiden. Als je ontspannen blijft en positieve gedachtes blijft denken, komt het uiteindelijk wel goed.
Waar denk je dan aan?
Ik richt mijn aandacht tijdens het duiken op het water om me heen. Ik vind het gevoel van omringd te zijn door water heel prettig; het gevoel van gewichtloos zijn.
Maar als je eindelijk bijna honderd meter naar beneden bent gezwommen, ben je pas halverwege. En dan?
Als ik weer naar boven zwem, heb ik een mantra dat ik in mijn hoofd continu blijf opdreunen. Ik blijf tegen mezelf zeggen: “Het komt goed, het komt goed, het komt goed.” Tijdens de wedstrijd in Bonaire was ik wel bang toen ik op mijn diepste punt omkeerde. Ik wist niet of het ging halen. Na de duik realiseerde ik me dat ik niet bang was om te verdrinken, maar dat ik bang was om de duik niet te halen.
Ik wist dat er betrouwbare mensen met me meedoken en ik had die diepte al vaker gedoken, dus ik had niet het gevoel dat ik in gevaar was. Waar ik dus vooral bang voor was, was dat ik door te weinig zuurstof te licht in mijn hoofd zou zijn. Als je dan eenmaal weer boven water komt en je niet kan laten zien dat je genoeg bij zinnen bent, telt je diepte niet.
Dat klinkt best gevaarlijk.
Je kan je bewustzijn verliezen door het gebrek aan zuurstof of als je te diep duikt. De druk op je oren voorkomt echter dat je te diep gaat. Het gaat bij freediven vooral om flexibiliteit. Je moet zo rustig mogelijk zijn zodat je je lichaam niet beschadigt. Anders is het mogelijk dat je trommelvlies scheurt of dat bloedvaten in je longen klappen. Dit gebeurt gelukkig zelden bij ervaren freedivers. Ze kennen hun grenzen kennen en respecteren die ook.
Maar je bent wel steeds die grenzen aan het verleggen door dieper te duiken.
Nou, bij wedstrijden moet je van tevoren aangeven welke diepte je gaat duiken. Bij freediven wordt er een duiklijn gespannen en de bodemplaat ligt op de diepte die je hebt aangegeven. Je gaat dus niet roekeloos zover mogelijk naar beneden zwemmen tot je denkt dat je bijna stikt.
Ben je ooit in paniek geraakt tijdens een duik?
Toen ik net begon met duiken, was het touw een keer per ongeluk te lang uitgezet. De bodemplaat zat op 65 meter diepte; dat was 10 meter te diep. Terwijl ik aan het duiken was, begon ik al ongerust te worden omdat de rit langer leek te duren. Op de terugweg was ik als een dolle naar boven gezwommen en had ik echt even het gevoel dat ik doodging. Uiteindelijk was dat ook wel een les voor mij: let altijd op en laat niets aan toeval over.
Waarom ben je met freediven begonnen?
Ik heb het altijd leuk gevonden om onder water te zwemmen. Ik word er kalm van en tijdens het freediven werd dat gevoel alleen maar versterkt. Het is alsof je in een bubbel zit. Alles in je hoofd verdwijnt en het is eigenlijk de meest pure vorm van mindfullness. De meeste mensen mogen gelukkig zijn als ze zo’n moment ooit meemaken in hun leven en ik ervaar dat elke keer als ik in het water duik. Daarnaast zijn de mensen echt geweldig; het is te vergelijken met de surfscene. Iedereen heeft het naar zijn zin en iedereen is sociaal.
Hoe voelt het als je na vier minuten weer naar lucht kan happen?
Je voelt je licht in je hoofd. Verder weet ik niet echt of ik het kan beschrijven, want dat moment gaat zo snel voorbij. Het is niet per se een moment dat je zo’n gevoel van euforie geeft. Het moment dat je onder water bent, is het moment dat alles samenvalt.
Alles wordt goed in de gaten gehouden tijdens de sport, maar de vorige recordhouder, Natalia Molchanova, is vorig jaar verdwenen aan de kust van Ibiza tijdens een recreatieve duik. Wat deed dit met je?
Ik was, net als de rest in de freedivingwereld, zwaar geschokt. Natalia is waarschijnlijk meegesleurd door stroming, want ze zwom zonder touw. Zij was een vrouw met onvoorstelbare capaciteiten dus dat uitgerekend zij verdween tijdens een duik was verbazingwekkend. Het was tragisch maar ook een waarschuwing voor iedereen. Pas op je tellen en word niet overmoedig want het kan iedereen overkomen. Maar freedivers waren vooral verdrietig natuurlijk. Natalia was een icoon. Ze was een geweldige freediver die zelfs vaak mannen versloeg tijdens een wedstrijd.
Train je op het moment voor een nieuwe diepte?
5 november is er een internationale wedstrijd in Barendrecht, maar daar zwem je horizontaal in plaats van verticaal. Daarvoor heb ik mijn monovin uit de kast gehaald. Het is een ander discipline, waarbij je naar beneden zwemt met een eendelige duikvin in plaats van een touw. Ik wil daarmee trainen voor een wedstrijd in de Bahama’s, The Vertical Blue. Dat is een behoorlijk prestigieuze wedstrijd; misschien wel de grootste freedivingwedstrijd van de wereld. Ik roep al een hele tijd dat ik de 100 meter wil bereiken, dus dat wordt mijn doel.
—
Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.