“We liepen richting het midden van de Ramblas, maar we hadden dorst en namen een zijstraat om water te kopen. Opeens hoorden we mensen schreeuwen, het klonk als een op hol geslagen menigte. Mensen renden weg, namen zijstraatjes. We hoorden harde knallen en toen zagen we het busje.” Zo begint het verhaal van de 23-jarige Pere uit Girona, die met zijn vriendin op bezoek was in Barcelona.
De nachtmerrie begint om 16:50 uur, als een wit busje inrijdt op de vele mensen die op de Ramblas lopen. Dertien mensen komen om het leven en meer dan 100 mensen raken gewond. De terroristische aanslag vertoont gelijkenissen met die in Nice en Londen. Het voertuig rijdt zeker vijfhonderd meter door een voetgangerszone in het hart van de stad, dwars door de menigte. IS heeft de aanslag opgeëist via hun persbureau Amaq.
Videos by VICE
De Catalaanse politie, Los Mossos d’Esquadra, bevestigt dat er twee mannen opgepakt zijn die “direct betrokken” zijn bij de daad en het huren van diverse voertuigen. De bestuurder van het busje werd niet opgepakt en is nog voortvluchtig. De autoriteiten riepen mensen op om binnen te blijven, maar desondanks kwamen honderden mensen naar ziekenhuizen om bloed te doneren. Omdat trein- en metrostations gesloten waren, gaven taxichauffeurs gratis ritten en hotels boden mensen bedden aan als ze niet bij hun hotel of huis konden komen.
Na de chaos werd het stil. De politie zette alle toegangspunten tot Plaça de Catalunya en de Ramblas af, waardoor veel straten in de stad compleet verlaten waren.
Verband met Tarragona
Een van de twee gearresteerde mannen werd gevonden in Alcanar, in de provincie Tarragona. Afgelopen woensdag ontplofte daar een huis waar een groot aantal gasflessen lag opgeslagen. Een persoon kwam daarbij om het leven, zeven raakten gewond. De Catalaanse politie linkt de aanslag in Barcelona met een terroristische cel die gevormd zou kunnen zijn in deze stad in het zuiden van Catalonië.
De nachtmerrie was nog niet voorbij. In Cambrils werd nog een poging tot aanslag gedaan, maar die werd verijdeld door de politie. De Catalaanse politie bracht vijf terroristen om die over een aantal voetgangers reed, waarbij zeven gewonden vielen. Twee daarvan zijn er slecht aan toe. Vijf terroristen werden gedood in een vuurgevecht met de politie, een agent raakte gewond.
De Spaanse premier, Mariano Rajoy, hield een spoedoverleg met het kabinet van de Catalaanse overheid in Barcelona en riep in een persconferentie op tot een “wereldwijd antwoord” voor dit “wereldwijde gevaar”, en kondigde tevens drie dagen van nationale rouw aan. De burgemeester van Barcelona, Ada Colau, schreef op Twitter dat “Barcelona een vredige stad is. Terreur zal niet slagen om ons te weerhouden van wie we zijn: een stad die open is voor de wereld, moedig en verenigd.”
Ooggetuigen van de horror
Enkele minuten na de terroristische aanslag, spoedde VICE zich naar de buurt Raval in Barcelona in een poging om zo dicht mogelijk bij Las Ramblas te komen. Het drama en de spanningen die werden uitgezonden op radio en tv vormden een sterk contrast met de skaters bij Macba. Pintor Fortuny, een zijstraat van de Ramblas, werd op honderd meter van de Ramblas afgesloten. De weg werd versperd door een barrière en agenten. Nieuwsgierigen, militairen, toeristen en buurtbewoners probeerden informatie te verzamelen te midden van de chaos.
Pere, 23, werkt in een hotel in Girona
Door de achterdeur van een hotel, waarvan de hoofdingang op de Ramblas gericht is, verschijnt Pere, samen met zijn vriendin en een dozijn andere mensen die na een paar uur wachten eindelijk naar buiten kunnen. “We hebben bijna vier uur binnen opgesloten gezeten. Ik kon van binnenuit de hele tijd de Ramblas zien. Het is totaal verlaten en overgenomen door politie. Er liggen schoenen en hoeden op de grond, en een aantal lichamen met lakens eroverheen. Het kippenvel staat op mijn armen, dit is een beeld dat ik nooit meer van mijn netvlies zal krijgen. Een flesje water heeft ons leven gered,” aldus de jonge man uit Girona, met nog steeds een wat verdwaasde blik op zijn gezicht.
“Het was een wit busje, de chauffeur droeg een hoed en een zonnebril. We konden ons verstoppen in de Starbucks.”
“Het was een wit busje, de chauffeur droeg een hoed en een zonnebril. We konden ons verstoppen in de Starbucks op de Ramblas. Het was één grote chaos, iedereen gilde. Ze deden de zonwering voor de ramen [va de Starbucks] dicht. We zaten met zo’n vijftig man binnen. Een meisje kreeg een paniekaanval. Ze zorgden goed voor ons – de medewerkers gaven ons drinken en eten,” vertelt Pere, die niet weet hoe hij bij zijn auto kan komen, aangezien die ergens buiten het centrum geparkeerd staat.
Idriss, 36, werkloos
Even verderop staat Idriss – een lange, 36 jaar oude man die oorspronkelijk uit Larache in Marokko komt. Hij woont in de wijk El Raval en is bezorgd omdat zijn zoon thuis was toen de aanslag plaatsvond, en hij nog steeds hier is.
“Moslims over de hele wereld moeten boeten voor de daden van vier klootzakken. Wat zij doen heeft helemaal niks te maken met religie of met de islam.”
Zijn mening over de aanslag is helder: “Moslims over de hele wereld moeten boeten voor de daden van vier klootzakken. Wat zij doen heeft helemaal niks te maken met religie of met de islam.” Hij vertelt dat hij ook bezorgd is over bepaalde omgevingen waar dit soort ideologieën bestaan. “Mijn zoontje van zes leert Arabisch in een moskee in de buurt, en ik soms ben ik bang dat ze hem zullen hersenspoelen met kwaadaardige ideeën.
Banndua, 38, infanterist
Tussen de menigte viel Banndua op met zijn t-shirt van de groene baretten. “Ik hoorde het nieuws en besloot hier naartoe te komen om te kijken of ik kon helpen. Als je in het leger zit, leer je hoe je mensen kan helpen in zulke situaties,” vertelt de 38 jaar oude man uit Asturië (een regio in het noordwesten van Spanje), die naar Barcelona was gekomen om zijn partner te bezoeken.
“Het Ministerie van Binnenlandse Zaken heeft iedereen die een uniform draagt opgeroepen om de politie te helpen”
Ik zit bij de Bergbrigade, maar ik ben herstellende van een operatie, legt hij uit. Volgens hem heeft “het Ministerie van Binnenlandse Zaken opgeroepen om iedereen die een uniform draagt de politie te helpen. Dezelfde oproep is gedaan in whatsappgroepen voor veteranen. Op dit moment zijn mensen uit het leger, in burger, aan het helpen en mensen uit aan het leggen welke straten ze wel en niet in kunnen.”
Andrea, 23, uit Barcelona.
De blik op Pere’s gezicht is terug te zien bij Andrea, een 23-jarige Barcelonees die in een museum midden op de Ramblas werkt. “Ik was aan het werk en wilde even koffie halen bij Starbucks op de Ramblas.”
Andrea haalt adem en hervat haar verhaal: “Toen ik vlakbij Starbucks was, zag ik een lawine van mensen mijn kant op komen, het kabaal van het busje dat overal doorheen ploegde was oorverdovend. Instinctief rende ik de Starbucks in, waar ik mezelf in het toilet opsloot met vier andere vrouwen.”
Melinda, 35, uit San Diego
“Mijn hotel zit op de Ramblas, en ik was er vandaag niet omdat we op een tour waren door Andorra. Toen we terugkwamen waren alle wegen afgezet en was er overal politie.” Doordat alle wegen afgezet zijn kan ze haar hotel niet in, en haar vlucht zou vrijdagochtend om 8 uur vertrekken. “Na de aanslagen in Madrid in 2004 kon ik me niet voorstellen dat zoiets nog een keer in Spanje zou gebeuren. Na 9/11 was ik ook in shock, ik had niet gedacht dat zoiets in Amerika mogelijk was. Maar ik vrees dat het overal kan gebeuren, Frankrijk, Londen… de vraag is waar de volgende aanslag zal zijn.”
Terrorisme in Catalonië
De aanslag in Barcelona is de eerste jihadistische aanval in Spanje sinds de aanslag op 11 maart 2004, waarbij 192 mensen omkwamen en meer dan 2000 mensen gewond raakten. Volgens de Minister van Binnenlandse Zaken zijn er in Spanje sindsdien 723 mensen vervolgd op verdenking van jihadisme, het resultaat van meer dan 220 verschillende politieoperaties. Sommige van hen waren van plan om naar Syrië of Irak te vertrekken, en anderen beraamden aanslagen in Spanje.
Zo werd er in 2008 een terreurcel ontmanteld voordat er een aanslag gepleegd kon worden op de metro van Barcelona. Ook in Badalona en Mataró heeft de politie eerder ingegrepen.
Volgens de officiële cijfers zijn er 204 mensen uit Spanje richting het kalifaat vertrokken, waarvan er 30 teruggekeerd zijn, en er een dozijn gearresteerd is. De rest wordt nauwlettend gemonitord door de geheime dienst. Sinds IS teruggedrongen wordt, zoals in Mosul, worden aanhangers aangemoedigd om op eigen grondgebied aanslagen te plegen, in plaats van zich aan te sluiten bij de strijd in het kalifaat.
