We spraken Robert Valentine over Zwarte Piet, het milieu en libertarisme

De komende weken gaan we Kiezen met VICE . Tot 15 maart zullen wij jouw bron van verlichting in de democratische duisternis zijn. Dat doen we met artikelen, maar ook met (video)interviews met de lijsttrekkers, waarin we jullie vragen aan hen voorlegden. Volg ons elke dag en mis niks.

Op de dag na Valentijnsdag is Robert Valentine jarig. "Tweede valentijnsdag," lacht hij. 32 is-ie geworden. Ik heb op zijn verjaardag met hem afgesproken op het Weesperplein in Amsterdam. Het plein is omringd door hoge overheidsgebouwen. In één daarvan werkt Robert voor de Gemeente Amsterdam. Dat is opmerkelijk, want hij is ook de lijsttrekker van de Libertarische Partij, en libertariërs hebben het niet zo op overheid.

Libertariërs geloven dat mensen de zaken des levens prima onderling met elkaar kunnen regelen, en daarbij alleen maar last hebben van een bemoeizuchtige overheid. In de zienswijze van het libertarisme zijn hoofdrollen gereserveerd voor de vrije markt en maatschappelijke initiatieven. Het enige waar een overheid goed voor is – vinden ze – is het garanderen van een eerlijk speelveld, door in te grijpen wanneer iemand vals probeert te spelen met geweld. Dus: geen regels, minimale overheid. Privatiseren die hap en laat de markt het maar uitvogelen. Oh, en belasting is diefstal.

Dat zorgt voor een helder verkiezingsprogramma. Alle drugs moeten legaal worden, bijvoorbeeld, net als euthanasie. Verder worden alle directe belastingen afgeschaft en willen ze het onderwijs privatiseren: "Onderwijs is geen recht maar een persoonlijke keuze. […] Doordat de politiek betaalt, is er veel bureaucratie in het onderwijs en werkt het niet efficiënt," staat in het programma. Ook mag ons leger zich niet meer mengen in andermans conflicten en gaan we onder de LP uiteraard uit de EU, de NAVO en alle andere clubs die ons regeltjes opleggen.

Ik ben een zwevende kiezer. Uit principe stem ik niet strategisch en ook niet op een lul, waardoor ik weinig te kiezen heb. Stemwijzers zijn me te ongenuanceerd en vragen me amper iets over dingen die ík belangrijk vind, zoals decentralisatie, internetvrijheid en hervorming van het financiële systeem. Daarom moet ik het zelf uitzoeken. Meestal stem ik op de Piratenpartij, maar omdat het menens wordt deze verkiezingen, voel ik me verplicht al mijn opties te heroverwegen. De Libertarische Partij is daar één van.

Tot Robert in oktober vorig jaar werd verkozen tot lijsttrekker had De LP (lijst 23, opgericht in 1993) door zijn anarchistische aard nooit actief meegedaan aan het politieke spel. Nu gaan ze het anders doen. "Er wordt me binnen de partij vaak verweten dat het een schande is dat een libertarische lijsttrekker bij de overheid werkt. Maar als je iets wil veranderen kun je het volgens mij het beste van binnenuit doen." Hij werkt nu dan ook aan zaken als 'minder regeldruk'. Dat soort dingen hoopt hij ook in de Tweede Kamer te kunnen gaan doen.

Als halve Amerikaan groeide Valentine op in Baarn, waar hij naar dezelfde school ging als de koning. "Een beetje kak allemaal. Het aantal gekleurde mensen kon ik tellen op één hand." Hij had het niet zo op school, wilde de entertainment in. Hij had commerciële economie gestudeerd en voor wat mediabedrijven gewerkt, voordat hij persoonlijke ontwikkeling en CITO-training is gaan geven op basisscholen. Daar rolde hij de maatschappelijke en uiteindelijk politieke wereld in. Politiek had hem altijd al geboeid, maar hij had altijd bedacht dat hij zich daar later mee zou gaan bemoeien, als hij ouder en wijzer was. "Maar toen ik zag hoe het eraan toe ging in de politiek dacht ik: nee, ik moet me er nú mee bemoeien."

"Veel oude libertariërs hebben weinig begrip voor andere opvattingen. Ze zijn moegestreden en hebben geen zin meer om de dialoog aan te gaan. Ik probeer dat begrip wel te hebben," zegt Robert. Het kan volgens hem ook te maken hebben met het slag mensen dat libertarisme aantrekt: de meeste libertariërs zijn extreem rationeel. Mensen die hun emoties aan de kant kunnen zetten om een situatie te analyseren. "Terwijl het in de politiek nu juist heel erg gaat om intentie en emotie. Dat probeer ik toe te voegen aan onze partij. Het gaat allemaal om hoe je je ideeën framet."

Want de libertarische standpunten zijn in principe prima te slijten, zeker nu het vertrouwen in de overheid laag is. "Binnen libertarische kringen wordt nu ook steeds vaker gezegd: "It's happening," zegt Robert. Toch gaat het lastig worden om op 15 maart een zetel te scoren, weet de lijsttrekker. "De partij heeft liggen slapen, dus het doel is nu eerst een serieuze campagne neer te zetten." Terwijl de LP lag te slapen zijn partijen als VNL in het gat gesprongen. Terwijl VNL en de LP wel wat economische punten delen, maar in essentie compleet verschillende partijen zijn. "Je zult ons bijvoorbeeld nooit horen over het respecteren van een christelijke moraal ofzo. Dat is voor een libertariër ondenkbaar. Libertariërs worden vaak onterecht in een soort extreemrechts hokje geduwd, terwijl het links-rechts-spectrum eigenlijk te zwart-wit is voor onze filosofie."

Ondanks mijn interesse worstel ik ook met de ideeën van het libertarisme. Ook ik ga het liefst uit van de goedheid van de mens. We zijn slim, eerlijk en zullen uiteindelijk uit eigenbelang kiezen voor wat het beste is voor de groep, daar ben ik van overtuigd. Aan de andere kant denk ik dat het faliekant mis zou gaan als het libertarisme halsoverkop wordt ingevoerd. Wat moet er met die mensen die jarenlang in de watten zijn gelegd door de verzorgingsstaat en nu plotsklaps hun eigen boontjes moeten doppen? Om nog maar te zwijgen over grote bedrijven die opeens vrij spel hebben?

En hoe moet het bijvoorbeeld met het milieu? Gaan bedrijven niet gewoon hun troep in de zee dumpen als je daar geen afspraken over maakt? "Milieu is een van de weinige dingen waar ik wel een slag om de arm wil nemen," zegt Robert. "Het is zo landsgrensoverschreidend en belangrijk dat ik niet denk dat je daar direct heel libertarisch over moet gaan doen." Aan de andere kant denkt hij dat we vaak te simpel kijken naar dit soort onderwerpen. "Je ziet dat mensen meer milieubewuste keuzes maken als de welvaart omhoog gaat. Dus kan bijvoorbeeld een CO2-taks helemaal averechts werken, als je die aan een arm land gaat opdringen ten koste van economische vooruitgang."

Ook gelooft Robert niet dat de overheid moet ingrijpen in maatschappelijke discussies over racisme en discriminatie. "Ik was het voor de verandering eens met Rutte, toen hij over Zwarte Piet zei dat dit niet iets is voor de politiek. Je ziet nu ook dat Zwarte Piet een enorme verandering doormaakt, met het bedrijfsleven voorop, zonder dat de overheid heeft ingegrepen." Wel gelooft Robert dat een politicus een platform heeft waarmee zij of hij een ambassadeursfunctie kan uitvoeren. "Ik geloof wel dat ik me als politicus kan uitspreken tegen bijvoorbeeld zwarte piet, zonder maatregelen te hoeven treffen."

"Ik zie steeds meer jonge mensen die op zoek zijn naar een nieuwe manier van dingen aanpakken en uitkomen bij het libertarisme. Sinds onze partij een nieuwe weg is ingeslagen krijgen we er langzaam van dat soort leden bij."

Ik begrijp die interesse. Libertarisme voelt als een logische stap, weg van alles wat we niet meer pikken van de overheid, zonder te vervallen in een soort misplaatst nationalisme. Maar om uit te vinden of het ook daadwerkelijk werkt, zullen we het moeten proberen, met het risico dat het misgaat. En dat is een risico dat veel mensen liever niet nemen.

Aan het eind van het interview vraagt de fotograaf ons te poseren voor een paar foto's waarvoor we akelig dichtbij elkaar moeten komen met onze gezichten. Ik kijk Robert van vlakbij in de ogen, en ben blij dat het libertarisme zo'n vriendelijke kop heeft gekregen.