We vroegen jonge Turkse Nederlanders wat ze bij het Turkse referendum gaan stemmen

Alle foto’s door Raymond van Mil

Van woensdag tot zaterdag mogen ongeveer 250 duizend Turkse Nederlanders in Amsterdam, Den Haag en Deventer stemmen voor het Turks referendum. Het referendum gaat over het omvormen van het parlementair systeem naar een presidentieel systeem. Als er ‘ja’ wordt gestemd, zal president Recep Tayyip Erdoğan op allerlei manieren meer macht krijgen. Zo zal de grondwetswijziging het bijvoorbeeld bijna onmogelijk maken om de president te berechten voor corruptie of andere misdrijven.

Videos by VICE

Het referendum wordt pas op 16 april in Turkije gehouden, maar bijna drie miljoen Turken in de diaspora kunnen al eerder hun stem uitbrengen. Omdat volgens recente peilingen de voor- en tegenstemmers in Turkije nek aan nek gaan, kunnen deze stemmen in het buitenland doorslaggevend zijn.

We gingen naar de RAI om Turkse Nederlanders te vragen wat zij gingen stemmen, en waarom.

Duran, 24 jaar, automonteur

VICE: Wat heb je gestemd en waarom?
Duran:
Ik heb ‘ja’ gestemd, omdat ik het perfect vind hoe het nu met Turkije gaat. We worden alleen maar groter, de economie groeit.

Heb je het veel over het referendum gehad met familie en vrienden?
Ja, zeker. Bijna iedereen die ik ken stemt ‘ja’. Er zijn ook een paar mensen in mijn omgeving die ‘nee’ stemmen, maar ik heb respect voor ieders keuze. Ik stem ‘ja’ en sta daar ook hard achter. Ik was vandaag mijn Turkse ID kwijtgeraakt, dus moest ik vandaag vier uur reizen voor deze stem, omdat het consulaat in Rotterdam zit.

Wat vond je ervan dat Turkse ministers niet in Nederland campagne mochten voeren?
Dat zegt al genoeg.

Wat bedoel je?
Nou, hier is hier een democratie, dat betekent dat iedereen vrij is. Dus zoiets zou eigenlijk niet mogen gebeuren. En het is voor mij ook een bevestiging dat ik achter Erdoğan moet staan. Want zo werkt de media: ze doen altijd het tegenovergestelde. Als iemand goed is zeggen ze dat hij slecht is. En dat is nu ook zo, want meer dan de helft van Turkije stemt Erdoğan. Dus dat betekent niet dat de burgers hem niet mogen – Europa mag hem niet.

Seyma, 18 jaar, student Travel & Hospitality


VICE: Mag ik vragen wat heb je gestemd en waarom?
Seyma:
Ik heb ‘ja’ gestemd, omdat Turkije best wel vooruit is gegaan met Erdoğan. En ik wil dat het goed komt met Turkije, en dat het land meer en meer vooruit gaat.

Wat vond je ervan dat Turkse ministers geen campagne mochten voeren in Nederland?
Dat vond ik raar en niet kunnen, want waarom zou dat niet mogen? 

Wat denk je dat er gaat veranderen als er ‘ja’ wordt gestemd?
Erdoğan krijgt meer macht, en dat is ook goed. Ik denk dat hij alles gaat verbeteren en Turkije gewoon verder vooruitbrengt.

Buket, 31 jaar, pedagoog

VICE: Wat heb je gestemd en waarom?
Buket:
Natuurlijk ‘nee’, want het lijkt mij niet handig om één persoon heel veel macht te geven.

Waarom niet?
Als je kijkt naar de afgelopen jaren, dan merk je dat Erdoğan niet bepaald democratisch is. Ik hoorde net in de auto nog dat er heel veel mensen zijn opgepakt in Turkije; Turkse Nederlanders die daar op vakantie waren en die het land niet uit mogen omdat ze tegen Erdoğan zijn. Dan denk ik wel: waar hebben we het in godsnaam over? Waar is hier de democratie?

Vind je het goed dat er hier wordt gestemd over Turkse kwesties?
Nee, zeker niet. Wij wonen in Nederland, wij zijn toch Nederlands, wat moeten we daarmee? Het is dat ik hier kom om ‘nee’ te stemmen. Ik weet dat het een verloren zaak is, maar ik dacht toch: ik moet stemmen.

Is het referendum iets wat leeft onder je vrienden?
Ik zie wel dat er onder m’n vrienden echt een scheiding ontstaat, met mensen die ik al jaren ken waarvan je niet zou denken dat ze voor een dictator zouden stemmen. Maar die doen dat toch, en met hele lullige redenen – dan noemen ze een paar kleine dingen die hij heeft gedaan.

Maar de minder goede dingen in de afgelopen twaalf jaar zijn veel groter. Er is ook een uitstroom van intelligente personen uit Turkije, die zijn daar angstig. Ze zeggen dat kwalitatief leven daar niet meer bestaat. Erdoğan speelt heel erg in op dat nationalistische ‘wij zijn Turks, wij zijn een eenheid, Turkije voor altijd nummer één’. En hij gebruikt de islam heel erg in zijn argumentatie, en dat maakt dan alles goed. En zo win je mensen voor je. Want als je naar de ‘ja’-stemmers kijkt, die hebben niet echt een reden.

Tugba, 22 jaar, student Bedrijfseconomie

VICE: Hoi, weet je al wat je gaat stemmen?
Tugba:
Ik ga ‘ja’ stemmen, want ik ben blij met hoe het er nu voor staat in Turkije. Dankzij Erdoğan is de economie namelijk gegroeid,.

Wat vond je ervan dat de Turkse ministers geen campagne mochten voeren in Nederland?
Dat vond ik erg apart, want de ‘nee’-stemmers mochten wél gewoon hun mening uiten en campagne voeren. Dat vond ik vreemd, want Nederland is een democratie, en je hebt hier vrijheid van meningsuiting en vrijheid van vergadering.

Wat hoop je dat er na het referendum gaat gebeuren of veranderen?
Ik denk sowieso dat heel veel mensen ‘ja’ gaan stemmen, en dat dit een positieve ontwikkeling is.

Salih, 24 jaar, beveiliger en Ezgi, 20 jaar, student

VICE: Wat gaan jullie stemmen en waarom?
Salih:
Ik ga ‘ja’ stemmen, omdat ik denk dat het beter is voor de ontwikkeling van het land.

In welke zin?
Salih:
Bij mij gaat het echt puur om veiligheid, die moet weer gewaarborgd kunnen worden in Turkije en dat is nu niet zo. En ik denk dat daar een rol bij speelt dat meerdere partijen zich ermee bemoeien, waardoor de veiligheid waarborgen steeds moeilijker wordt. Door een coalitie ga je alleen maar discussiëren in plaats van aan het land te gaan werken. Ik denk dat als één iemand meer macht heeft, het veel makkelijker is om het land goed te besturen.

Ezgi: Ik ga ‘nee’ stemmen, omdat ik niet wil dat Erdoğan meer macht krijgt dan hij nu heeft.

Wat vond je ervan dat de Turkse ministers hier geen campagne mochten voeren?
Salih:
Als het aan mij ligt moet het gewoon van beide kanten komen. Als het nee-kamp hier wel mag komen, en het ja-kamp niet – dat vind ik een ondemocratisch. Uiteindelijk zijn de echte winnaars de VVD en Erdoğan, want zij hebben stemmen daarmee gewonnen. En eigenlijk ook mijn stem, want de voornaamste reden dat ik ‘ja’ stem is gewoon puur tegen de westerse media. Zo stond er gisteren bijvoorbeeld in de Telegraaf “Turken vermoorden Koerden”. Dat is zo’n uitspraak die niet waar is.

Mensen vergeten snel hoe het voor Erdogan was. Er was veel meer armoede, en de Koerden mochten bijvoorbeeld voor 2002 niet eens Koerdisch spreken op straat. Sinds Erdoğan er is, is het veel democratischer en vrijer. Nu ga jij natuurlijk beginnen over journalisten en persvrijheid, maar als er een coup wordt gepleegd en je steunt die mensen, dan ben je in mijn ogen ook gewoon strafbaar.

Ezgi: Het is toch meer dan dat? Er zijn veel meer mensen die tegen Erdoğan zijn, maar als ze daarover praten belanden ze in de gevangenis. Je kan in Turkije niet gewoon je mening over Erdoğan geven. Als hij bij dit referendum ook nog wint, dan komt hij op een punt te staan waar niemand hem nog kan aanraken en gaat dat ook nooit meer veranderen.