We vroegen mensen naar verhalen over hun gierigste vrienden

GettyImages-465081610

Zeker als je zelf krap bij kas zit, is het fijn als je vrienden er niet voor terugdeinzen om even een biertje voor te schieten. Dan ben jij gewoon de volgende keer weer aan de beurt. Helaas denkt niet iedereen daar even makkelijk over. Geregeld lopen er vriendschappen, relaties en familiebanden stuk op gierigheid.

In periodes waarin je het zelf niet zo breed hebt, is het natuurlijk niet erg als je wat minder vrijgevig bent. Maar wat nou als geld structureel een obstakel in een vriendschap wordt? Ik vroeg een stel vrienden naar de gierigste fratsen die hun vrienden met ze hebben uitgehaald en sprak met een socioloog die weet waarom geld – als puntje bij paaltje komt – voor zoveel irritaties kan zorgen.

Videos by VICE

Drankjes bietsen

Als eerste belde ik met Roos* (29), wier vriendin altijd deed alsof ze nooit geld had, terwijl dat best meeviel. “Tijdens het uitgaan vroeg ik haar vriend een keer of hij wat wilde drinken,” vertelt ze over haar vriendin. “Ze werd boos op mij omdat haar vriend dan geen drank meer voor haar zou halen, want hij had het al van mij gekregen. Ook kocht ze nooit cadeautjes voor haar vrienden en als ze een feestje gaf, moest iedereen altijd zelf eten en drank meenemen. Dat ze ons bij haar thuis uitnodigde, vond ze al genoeg. Ze zei dan dat het toch niet zou moeten gaan om snacks, drankjes of cadeaus, maar om elkaars aanwezigheid.”

Als Roos er wat van zei, had dat weinig nut. “Eerst probeerde ik gewoon te vragen of ze misschien ook eens een keer kon betalen.” Later werden dat opmerkingen als “misschien moet je geen zes drankjes op een avond bietsen.” Vaak leidde het tot ruzie, en inmiddels is de vriendschap over. Roos: “Niet alleen vanwege haar gierigheid, maar dat beïnvloedde onze band wel. Als iemand altijd maar van je bietst ga je diegene toch anders behandelen. Uiteindelijk heb ik me van haar afgezonderd en geweigerd om ook maar iets voor haar te kopen. Ik werd zelfs pissig als mijn vrienden nog iets voor haar kochten. Dat kon echt mijn avond verpesten.”

“Voordat we gingen samenwonen wist ik wel een beetje dat Anouk gierig was…”

Gelukkig eindigt niet elke vriendschap die vanwege geldzaken onder druk staat op zo’n manier. Maar hadden ze dit ook kunnen voorkomen? Om die vraag te beantwoorden, wil ik eerst weten waarom je met vrienden makkelijker ruzie krijgt over geld dan met je geliefde of familie. Socioloog Iteke Weeda, die een boek schreef over relaties in de breedste zin ( Liefde in vele facetten), vertelt mij telefonisch dat we van vrienden inderdaad minder pikken dan van bijvoorbeeld onze geliefden. Weeda zegt dat we met vrienden een ander soort band hebben: “In liefdesrelaties maak je misschien sneller ruzie, maar je deelt ook veel met elkaar, waaronder de financiën. Je pikt dan meer van elkaar.”

Verwachtingen bijstellen

Goed, als je vriend of vriendin van de gemeenschappelijk rekening met geld smijt, kom je daar misschien makkelijker overheen omdat je toch wel van hem of haar houdt. Dan haal jij de volgende keer de uitverkoop leeg, toch? Maar diezelfde vergevingsgezindheid voel je misschien niet wanneer je met iemand anders dan je geliefde over een gezamenlijke rekening moet nadenken, bijvoorbeeld met je huisgenoot.

Daarover belde ik met Lisa (26), die een tijdje een huis deelde met een gierige huisgenote. Lisa: “Voordat we gingen samenwonen wist ik wel een beetje dat Anouk gierig was. Als we tijdens onze studie samen uitgingen of gingen eten, lette Anouk al heel erg op wie wat uitgaf. Meestal aten we bij elkaar thuis, en zelf liet ik het boodschappengeld meestal gewoon zitten. Zij niet. Zij verrekende dan het boodschappengeld met de drankjes die we daarna in de kroeg dronken. Dat vond ik overdreven, maar op een gegeven moment had ik mezelf voorgenomen me er niet meer aan te ergeren.”

Zolang je er zelf geen last van hebt, hoef je de gierigaard in kwestie ook niet met zijn gierigheid te confronteren, en voorkom je hoogoplopende ruzies, zoals in het geval van Roos. Al klinkt dat allemaal natuurlijk wat makkelijker gezegd dan gedaan. Wil je echt voorkomen dat je je gaat ergeren, dan moet je volgens socioloog Weeda je verwachtingen aanpassen.

“Omgekeerd moest ik wel altijd alles aan haar terugbetalen. Wees dan consequent, dacht ik dan. Dat begon na een tijd echt te irriteren.”

“Zodra financiën een rol in de vriendschap gaan spelen,” vertelt Weeda, “bijvoorbeeld omdat je samenwoont, loop je risico’s. Om die reden vragen mensen eerder geld aan familie dan aan vrienden. Vriendschap kan op de schop gaan, maar familie blijf je toch wel. Als vrienden iets aan je vragen, verwacht je bovendien vaak ook iets terug. Teleurstelling ligt daarbij automatisch op de loer. Als je een rondje geeft, moet je je afvragen met welke verwachting je dat doet.” Kortom: vind je een rondje geven leuk, of doe je het met de verwachting dat je straks bier terug krijgt? Dat laatste kun je misschien beter laten.

Lisa liet de laatste rondjes vaak zitten, vertelt ze als ik dit punt aan haar voorleg. “Dat vond Anouk wel prima. Maar omgekeerd moest ik wel altijd alles aan haar terugbetalen. Wees dan consequent, dacht ik dan. Dat begon na een tijd echt te irriteren, maar omdat ik m’n stapavonden niet wilde verpesten voor een stomme 50 cent, liet ik het uiteindelijk maar zitten en legde ik me bij de hele situatie neer.”

Administratie met bonnetjes

In tegenstelling tot Roos is Lisa nog wél met haar vrekkige huisgenoot bevriend. Op een gegeven moment stelden ze thuis de regel in dat iedereen alleen z’n eigen boodschappen zou doen, zodat daar geen gezeur meer over zou ontstaan. Voor producten die ze wel moesten delen, zoals schoonmaakspullen, hielden ze de bonnetjes bij.

Dat bleek goed te werken, al verliest een gierige vos nooit helemaal z’n streken. Lisa: “In de winter maakte ik een keer chocolademelk voor iedereen, maar omdat ik zelf niet genoeg melk meer had, pakte ik een ander pak in de koelkast. Dat bleek van Anouk te zijn. Ze vroeg me om een nieuw pak terug te zetten.”

Duidelijke afspraken maken kan helpen, maar daarmee ben je er vaak nog niet. Michelle (25) maakte zoiets mee met een studiegenootje, met wie ze in een commissie zat. Ze aten vaak samen en splitsten het bedrag op, maar het feit dat sommige leden vegetariër waren kon nog weleens voor problemen zorgen. Het studiegenootje in kwestie at namelijk vegetarisch en wilde niet voor het vlees betalen. Michelle: “Voor de vega’s namen we meestal wat extra groenten mee en voor de vleeseters spekjes. Maar mijn commissiegenootje wrong zich in allerlei bochten en vond dat het vlees apart moest worden afgerekend, zodat het ook apart op wiebetaaltwat.nl terecht zou komen. Bij wijn gebeurde hetzelfde: als zij maar één glas had gedronken, wilde ze niet meebetalen aan de twee flessen die we met de hele groep hadden opgemaakt.”

“Je kunt de gier in kwestie letterlijk met gelijke munt terugbetalen, door je eigen gulheid bij te stellen.”

Michelle’s situatie klinkt als wat Weeda waarschijnlijk verwachtingsmanagement zou noemen. Ik leg dat aan Michelle voor. “Uiteindelijk stelde ik mijn verwachtingen van dit meisje bij, ja. Je kunt je er wel aan gaan ergeren, maar daar word je niet gelukkig van. Al is dat lang niet altijd even makkelijk gezegd. We waren eens met de commissie in het buitenland en wilden de laatste avond nog even naar de kroeg. Zij ging niet mee. We dachten eerst dat ze geen zin had, maar ze bleek niet opnieuw de buitenlandse valuta te willen pinnen, omdat we toch al bijna naar huis zouden gaan. Ze vond ook dat de hele groep maar niet moest gaan, dat was echt irritant. Iedereen werd er flink chagrijnig van, maar dat had ze niet door.”

Je eigen gulheid bijstellen

Als het inmiddels wel snor zit met je verwachtingen én je afspraken over geld, maar je toch nog steeds last hebt van een gier, zijn je kansen nog niet verkeken. Je kunt de gier in kwestie letterlijk met gelijke munt terugbetalen, door je eigen gulheid bij te stellen. “Iemand die gierig is, kun je niet veranderen,” zegt Weeda. “Maar wat wel kan, is je eigen verwachtingen of gedrag aanpassen en daar consequenties aan verbinden. Dus bijvoorbeeld geen rondjes meer geven.”

In het beste geval denkt jouw gierige vriend dan: hé, er is geen bier, moet ik het dan maar halen? Maar in het slechtste geval komt deze gedachte helemaal niet op in zijn of haar gierenbrein. Wat dan? Dan heb je nog één optie over, denkt Weeda. Als de vrekkigheid je dan nog dwarszit, is het verstandig om er eens op een rustig moment over te praten. “En als geld echt te veel blijft wringen, is het heus niet erg om de vriendschap op te zeggen.”

Dat klinkt niet echt als een afscheid dat veel voldoening geeft. Toch vindt Weeda niet dat een vriendschap met een gier per definitie gedoemd is om te mislukken. Je kunt er namelijk ook een hoop van leren: “Daar het eens om: waar je je aan ergert, zegt namelijk iets over jouw waarden. Als je je constant ergert aan de zuinigheid van anderen, hecht je misschien zelf te veel waarde aan vrijgevigheid.”

*In verband met de privacy zijn geen achternamen gebruikt.

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: