Welke invloed heeft je drank- en drugsgebruik op je levensverwachting?

Drink je te veel? Ik wel. Niet genoeg om serieus te overwegen om te stoppen, maar wel genoeg om de wenkbrauwen van de artsen die hebben bedacht dat je 'in ieder geval niet meer dan één glas per dag' mag drinken flink te doen fronsen. Ik gebruik ook al een jaar of tien af en toe drugs. Niet hele zware – geen heroïne en crack, en ik ben doodsbang voor lsd – maar de rest wel, en soms flink ook.

Ik stond daar nooit zo bij stil tot vorig jaar, toen mijn favoriete artiesten bij bosjes begonnen neer te vallen. Veel van die sterfgevallen hadden iets te maken met drugsgebruik of –misbruik: van Bowie die zoveel coke snoof dat hij verder alleen leefde op paprika en melk tot de "cokenagel" van Carrie Fisher op de set van Return of the Jedi.

Aangezien januari bij uitstek de maand is waarin mensen het even wat rustiger aandoen, en er niets gaat boven een gezonde portie doodsangst om je te motiveren, belde ik een paar experts om erachter te komen wat alle troep die we in ons lichaam stoppen betekent voor onze levensverwachting.

Volgens onderzoek leven rokers gemiddeld acht tot tien jaar korter dan niet-rokers, en is roken de voornaamste reden dat Nederlanders niet langer leven.

"Van alle dingen waar we het over gaan hebben, is het allerbelangrijkste dat mensen kunnen doen stoppen met roken," zegt dr. Adam Winstock, psychiater, verslavingsspecialist en de oprichter van de Global Drug Survey. "Alle overige gezondheidsrisico's die je loopt bij het gebruik van andere middelen nemen met 50 procent toe als je rookt."

Maar stel dat je niet rookt – volgens Adam geldt dat tegenwoordig voor 85 procent van ons – maar wel van een blowtje houdt op de avonden dat je niet drinkt. "Een joint met tabak staat vaak gelijk aan 2,5 tot 3 sigaretten," zegt Adam. "Ik zou zeggen dat het beste dat mensen die blowen kunnen doen, is een vape aanschaffen. Geniet van de wiet zonder tabak – dat zou een goede stap zijn."

De Wereldgezondheidsorganisatie trok al eerder aan de bel over het alcoholgebruik van Europeanen, dat het hoogste ter wereld is. Hoeveel jaar je precies van je leven aftrekt als je vaak en veel drinkt is onduidelijk, al kan je rekenen op 3 jaar als je tussen de 14 en 21 eenheden alcohol per week drinkt.

"Vanuit een puur psychologisch perspectief wordt alcohol gelinkt aan een heleboel problemen," zegt Harry Sumnall, verslavingsexpert bij het Britse Public Health Institute. "De meerderheid van alcohol gerelateerde sterfgevallen wordt veroorzaakt door aan alcohol gerelateerde kanker, en de risico's worden natuurlijk groter naarmate de blootstelling toeneemt."

"Als ik begin dertig was en dertig eenheden alcohol per week dronk," voegt Adam toe, "dan zou ik wel even denken: als ik zo doorga, is er dan een grote kans dat dit ernstige gevolgen gaat hebben voor mijn gezondheid? Als arts zou ik zeggen van wel. Het is goed mogelijk dat het gevolgen heeft als een verhoogd cholesterol, een verhoogde kans op leververvetting, en hartziektes. Voor vrouwen geldt dat een op de tien gevallen van borstkanker gerelateerd is aan alcoholgebruik."

"En dan zijn er nog andere risicofactoren waar je rekening mee moet houden," zegt Adam. "Als je overgewicht hebt en rookt, en een slecht voedingspatroon hebt, dan worden al die problemen nog veel groter. Als jouw vader of moeder een hoge bloeddruk had, of een hartaanval of beroerte heeft gehad, dan ben je ook nog erfelijk belast, en moet je nog voorzichtiger zijn."

Maar hoe zit het dan met al die goede voornemens? Maakt het dan niet uit dat ik begin dit jaar tien hele dagen niet gedronken heb? En al die mensen die de hele maand januari niet drinken om hun lever even rust te geven dan?

"Het ding met een maand niet drinken, of de zogenaamde 'Dry January', is dat de meeste onderzoeken suggereren dat de mensen die daaraan meedoen sowieso in de lage-risicogroepen zitten," zegt Harry Sumnall. "En het maakt niet veel verschil als je, zodra februari aanbreekt, weer terugvalt in je oude drinkgedrag. Ik denk zelf dat het beter is om niet één maand niet te drinken en de rest van het jaar te zuipen als een ketter, maar om het hele jaar door te minderen, en regelmatig een avondje de drank te laten staan."

"Een andere ongemakkelijke waarheid is dat het ook afhangt van je economische status," zegt Adam. "Als je tot de middenklasse behoort, een dak boven je hoofd hebt, een sociaal vangnet, een baan, naar de huisarts kan als je je niet goed voelt, enzovoorts, dan zal je minder last hebben van de negatieve effecten van zwaar alcoholgebruik dan als je een werkloos of dakloos bent."

Dat een zware drugsverslaving je leven aanzienlijk verkort kan je zelf ook wel bedenken, maar wat sporadisch gebruik met je levensverwachting doet is lastiger te achterhalen. Volgens een onderzoek van een aantal Amerikaanse gezondheidsorganisaties haalt elk lijntje coke rond de 45 minuten van je leven af.

"Ik zou me meer zorgen maken om coke dan mdma," zegt Adam. "Vooral omdat de meeste mensen mdma minder dan tien keer per jaar gebruiken, en er over het algemeen niet verslaafd aan raken. Maar een risico van cocaïne waar veel gebruikers zich niet bewust van zijn, is dat het de verharding en veroudering van de bloedvaten in je hart en hersens kan versnellen, en zo het risico op hartziektes en beroertes op jongere leeftijd kan verhogen. Dit neemt vooral toe als je in de veertig en vijftig bent. Maar als je iemand bent die eens in de maand een halve gram coke gebruikt, en dat drie jaar van je leven doet, dan zal dat waarschijnlijk geen langetermijneffecten hebben."

En de enorme hoeveelheden alcohol die vaak hand in hand gaan met cokegebruik?

"Nou, als je te veel coke gebruikt dan drink je waarschijnlijk ook te veel," zegt Adam. "De autopsierapporten van mensen als George Michael zijn nog niet naar buiten gekomen, maar ik denk dat veel van de mensen die in de vijftig waren en zijn gestorven, en die geen opiaten gebruikten – die hebben twintig jaar coke gesnoven, en dan loop je meer risico op een hartaanval, je drinkt veel, en je hart begeeft het gewoon. Eerlijk, de vuistregel is gewoon: alles met mate. Beweeg een beetje meer en eet een beetje minder. Gebruik geen dingen die je moet injecteren of roken, want die zijn veel riskanter. En als je je af en toe flink te buiten wilt gaan, prima, maar doe ook dat niet te vaak."