Tattoos kunnen helpen tegen depressie

Het vibrerende gezoem van tattoo-naalden kan ongelooflijk therapeutisch zijn. Samen met de bleeklucht van een schone werkruimte en de onbekende geur van een vreemde die zich focust op tien centimeter van mijn huid, voelt het altijd rustgevend. Het hoort natuurlijk pijn te doen als er naalden in je huid worden gestoken. Maar als iets anders je meer pijn doet, voelt dat als een massage. Wanneer ik een tattoo-naald in mijn lijf liet steken, was dat meestal als ik depressief was. In deze periodes, als ik snakte naar iets waar ik controle over kon hebben, naar iets waardoor ik me weer mezelf voelde, gaf het laten graveren van betekenisvolle woorden in mijn huid me kracht. Ik liet de naam van mijn beste vriendin op mijn rug tatoeëren, enkele maanden nadat een beroerte haar op 23-jarige leeftijd volledig verlamde. Ik zag haar in de loop van jaren langzaam herstellen, de tattoo werd een eerbetoon aan haar kracht en een herinnering aan de hel waar ze zichzelf uit wist te slepen. Er staat 'Run in the rain' op mijn linker schouderblad, omdat mijn vader me vertelde dat ik de storm moest trotseren in plaats van me de hele dag te verstoppen in bed zoals ik eigenlijk wilde (de storm was een depressie na een slechte breakup twee jaar geleden).

Dit zijn nu mijn heilige geschriften. De eerste keer dat ik me was nadat ik het verband eraf heb gehaald; als ik mijn roze, opgezette huid zie waar nu een nieuw woord, een nieuwe zin of een afbeelding in staan gebrand – die wasbeurt is als gedoopt worden. Tatoeageshops zitten sowieso vol met mensen die hun gevoelens nogal actief beleven. Ik heb aardig wat etentjes meegemaakt waarbij iemand losbarstte in een emotionele uitleg van zijn tattoo. Het was die muurschildering in Spanje waardoor ze nu anders denken over de dood, of dat Bob Marley-nummer dat hun vader voor ze zong toen ze klein waren. Maar de afgelopen jaren is er een opleving in twee gerelateerde dingen: bewustzijn van geestelijke aandoeningen en depressietattoos – inkt die verbonden is met depressie, angst of verdriet. Sommige zijn persoonlijke mantra's, zoals die van mij. Andere zijn uitingen van solidariteit met mensen die hetzelfde meemaken. Mijn eigen tattoos komen voort uit - zoals ik het noem - redelijk alledaagse depressies en angsten, die soms toenemen door verlies, welke vorm dat dan ook aanneemt. Voor andere mensen representeren depressietattoos een meer chronische of ernstige strijd met mentale problemen. De puntkomma-tattoo kwam je drie jaar geleden overal tegen op Pinterest en IG, en daarna volgde vergelijkbare symbolen, zoals de scheikundige samenstelling van dopamine en serotonine, of het logo van de National Eating Disorder Association dat symbool werd voor mensen die een eetstoornis hadden. De puntkomma staat voor zelfmoordgedachten of een zelfmoordpoging – het staat voor een zin die de drager met die tatoeage had kunnen eindigen, maar koos dat niet te doen. Het is een symbool voor de meest donkere momenten, maar ook van hoop en doorgaan. Gavin Brown, een nu 38-jarige leraar in New Orleans, was 15 toen zijn lerares Engels tegen hem zei dat hij zou opgroeien tot een verkrachter, omdat hij als kind was misbruikt. "Ik ging naar huis, pakte mijn moeders geweer, en probeerde mezelf te doden. Maar het geweer werkte niet," vertelt Gavin me. Hij heeft een puntkomma-tattoo. "Mijn lerares geloofde dat mensen die pijn zijn gedaan, mensen pijn zullen doen. Nou, ik ben geen verkrachter geworden. Ik ben een vrijwilliger geworden die slachtoffers van seksueel geweld en suïcidale tieners helpt. Ik ben geen crimineel geworden, zoals zij voorspelde. Ik heb meerder opleidingen afgerond en geef nu al ruim 11 jaar zelf les. Mensen die beschadigd zijn, kunnen andere mensen ook beter maken." Gavin heeft zo lang hij zich kan herinneren last van depressies. "Ik wist toen gewoon nog niet hoe het heette. Ik had al veel meegemaakt voor mijn twaalfde. Maar als je eenmaal weet wat waar je mee te maken hebt, is het ook makkelijker er mee om te gaan." Veel psychologen bevestigen dat de last van een depressie lichter kan voelen als eenmaal wordt erkend dat het om een depressie gaat. Als Gavin depressief is, kijkt hij naar de puntkomma op zijn pols en vertelt zichzelf dat hij vol moet houden. "De tattoo is een soort eremedaille en een symbool."

"Het is bijna een soort oorlogswond," zegt David Klemanski, hoogleraar Toegepaste psychologie aan de New Yorkse Steinhardt-Universiteit. Hij gelooft dat depressietattoos als die van Brown mensen kunnen helpen erkennen en begrijpen dat ze iets heftigs hebben meegemaakt. "Het stelt ze op een bepaalde manier in staat om door te gaan, om het verleden te accepteren en in het reine te komen met zichzelf. Hopelijk zien ze zichzelf als sterker." Depressietattoos zijn soms ook rouwtattoos. Sommige mensen laten de naam van iemand die ze hebben verloren etsen in hun huid. Emma Tarbard (30) uit Londen heeft de scheikundige samenstelling van dopamine achter haar oor laten tatoeëren. Toen haar moeder overleed aan kanker, had Emma behoefte aan een symbool in de geest van haar moeder. "De tattoo doet me denken aan mijn moeders kracht. Ze vertelde me dat ik niet zo hard voor mezelf moest zijn en dat ik mezelf altijd moest belonen." Tijdens haar jarenlange gevecht met kanker, waar ook pijnlijke chemo en operaties bij hoorden, bleef Emma's moeder heel sociaal. Ze dronk haar geliefde pinot in de kroeg en bracht tijd door met haar vrienden. "Dopamine is de neurotransmitter die draait om beloning en plezier. Ongeacht waar mijn moeder mee moest dealen, ze had altijd plezier", zegt Emma.

Ze voegt toe dat deze tattoo voor haar een heel persoonlijk symbool is, daarom laat ze hem meestal niet zien. "Ik heb hem niet laten zetten voor andere mensen. Ik heb hem voor mij en mam," zegt ze. Hoewel persoonlijk voor Emma, is de dopamine-afbeelding wereldwijd een trend. Veel mensen die een depressie hebben of hebben gehad, nemen deze tattoo als herinnering aan dat ze geluk verdienen en ook zelf in staat zijn dat geluk te vinden. Emma vond het laten zetten van een tattoo plezierig; het deed geen pijn, zoals eerdere tattoos. "Misschien lag het aan de reden dat ik deze tattoo, waardoor het voor mij leek op meditatie." Dat doet me weer denken aan mijn eigen ervaring. Ik vroeg me af: als je huid laten doorboren met naalden geen pijn doet, is het dan een soort zelfbeschadiging? We laten bewust iets pijnlijks doen en genieten daarvan. Dat is best duister. Klemanski zegt dat hij extreme gevallen kent van mensen die tattoos inderdaad gebruiken als vorm van zelfbeschadiging (luister maar naar de podcast S-Town) en verwijst me naar gerelateerd onderzoek. Maar hij zegt dat het meestal gaat om het gevoel van verdoving dat bij een depressie kan horen. "Er kan zo'n sterke afwezigheid van emoties zijn tijdens een depressie; dat kan het laten zetten van een tattoo je toch nog iets laten voelen." Ook Emma heeft al meerdere depressies doorgemaakt. "Ik heb drie tattoos die allemaal op een bepaalde manier verwijzen naar wat ik heb meegemaakt in mijn leven. Sinds mama is overleden, plan ik een grote sleeve op mijn bovenbeen ter nagedachtenis aan haar. Tattoos kunnen kathartisch zijn." Klemanski legt dat gevoel uit: als het een aandenken is aan iemand die je hebt verloren of als het een teken voor je depressie, kan het betekenen dat je hebt geaccepteerd wat je is overkomen. Het kan ook een symbool zijn dat je verbindt aan anderen die hetzelfde hebben doorstaan. "Het is alsof we broeders en zusters zijn die een ervaring delen," zegt hij. "Ik denk dat iets functioneels dat zichtbaar is - of het nu een armband, ketting of tattoo is - het gevoel kan oproepen van een gemeenschap waar mensen onderdeel van kunnen zijn en waar ze zich begrepen voelen." Arianna James (20) studeerde in Beijing toen haar depressie opkwam. "Mijn angststoornis bereikte ook een hoogtepunt," zegt ze. "Door die hopeloosheid wildek voor altijd in bed wilde liggen. Het maakte niet uit hoeveel ik sliep, ik was altijd doodmoe." Ze nam een tattoo met een zin uit een van haar favoriete boeken, The Raven Cycle, die een soort 'wakkerheid' omschrijft waar ze naar verlangt als ze zich wollig en verdoofd voelt. "Ik wilde me 'wakker voelen als mijn ogen open zijn', in het hier en nu zijn, in het moment leven", zegt ze.

Dit is wat ik denk: een rode draad in alle verhalen van mensen die ik hierover heb gesproken is dat ze controle willen. Een tattoo nemen is een machtsverklaring: ik ben de kapitein van dit schip, verdomme. Ik heb controle over mijn lichaam, en als de adrenaline lekker werkt, voel ik ook nog een emotionele rush. Als ik in die stoel zit en er inkt onder mijn huid wordt gespoten, zie ik mezelf als de persoon waar ik het meest van houd – als iemand die controle heeft. En op andere momenten herinnert het me eraan, dat geen controle hebben ook goed is.