We spraken een knetterzenuwachtige Sallie Harmsen over haar expositie

Ik heb in mijn leven nog nooit wat gemaakt dat te exposeren viel, dus ik weet ook niet echt hoe een expositie openen nou voelt. Maar voor actrice Sallie Harmsen had ik gedacht dat het geen big deal zou zijn. Ze heeft in tientallen films, toneelstukken en televisieseries gespeeld – dat lijkt me al eng – en nog niet zo lang geleden stond ze naakt op de filmset voor Blade Runner 2049, met Denis Villeneuve ongetwijfeld niet ver daar vandaan. Als je eenmaal zo'n moment kent – waar bij mij de adrenaline waarschijnlijk uit mijn ogen zou spuiten – dan is een tentoonstelling openen geen probleem meer. Toch?

Maar ik had het best wel mis. Toen ik Sallie in Amsterdam Noord een paar uur voor de opening van haar expositie in Casco opzocht, trof ik iemand aan die naar eigen zeggen "knetterzenuwachtig" was. Ik had het met haar over waarom die expositie toch zo eng is, haar atelier en de algehele chaos van het bestaan.

Creators: Hoi Sallie! De expo ziet er goed uit. Ben je er lang mee bezig geweest?
Sallie Harmsen: Ik dacht: dit is zo gedaan. Maar het is echt veel werk, dat is niet normaal. Alles waterpas en recht hangen is echt een draak van een klus.

Volgens mij heb je het al heel druk met je acteerwerk. Hoe houd je überhaupt tijd over om te schilderen of te tekenen?
Het komt er eigenlijk op neer dat ik altijd aan het werk ben, denk ik. Het gaat vanzelf. Kunst maken weegt voor mij net zo zwaar als acteren. Alleen ben ik er nooit mee naar buiten gekomen. En daar wil ik nu een beetje verandering in gaan brengen.

Wanneer heb je besloten om wel naar buiten te treden met je kunst?
Dat is wel grappig. Op een gegeven moment begon iedereen met Instagram, maar ik niet. Toen dacht ik: misschien zou ik daar wel voorzichtig het water kunnen voelen. Of het überhaupt respons krijgt. Daar ben ik af en toe tekeningetjes op gaan posten. Ik durfde steeds meer, en toen heb ik een website opgezet. Dus nu heb ik zelfs een website, dat voelt ook al heel officieel. Zo doe ik het stapje voor stapje. Ik ben iemand die traag maar gestaag beweegt.

Wat haal je uit schilderen en tekenen wat je niet uit acteren haalt?
Ik word er heel rustig van om in mijn eigen cocon te zijn. Het is ook heel privé. En dat is misschien ook de reden dat ik er niet eerder mee naar buiten ben gekomen. Het is heel aangenaam om voor jezelf een afgesloten capsule te hebben en daar je geest te laten wapperen.

De beschrijving bij de expositie zegt dat je werk een inkijkje geeft in de uithoeken van je geest. Kun je uitleggen hoe je die uithoeken opzoekt?
Kunst in de algemene zin van het woord is voor mij een taal die dingen communiceert die niet in woorden te vatten zijn. Die dingen zijn misschien wel te vatten in gedichten, maar niet in gesprekken of theorieën. Dat is wat het voor mij ook doet: bepaalde gevoelens of dingen waarvan ik het gevoel heb dat ik er de woorden niet voor heb, die je dan probeert te kanaliseren met een tekening. En wie weet communiceert het dan met de kijker – het is natuurlijk altijd maar een poging.

Je probeert met je werk dingen te uiten waar je geen plakkertje op kan plakken?
Of eerder gewoon de algehele chaos van het bestaan. De totale willekeur van alles; het leven zonder god, het leven en de dood, de liefde en de haat en alles, wat geen logische narratief heeft. En alle verwondering en verwarring die het 'in leven zijn' met zich meebrengt. Wat doe je daarmee?

Vanavond heb je je eerste opening. Hoe voel je je daarover?
Ik ben echt knetterzenuwachtig.

Waarom?
Ik kan niks meer doen. Ik kan er alleen zijn. En dat is best wel intens. Het is zo tegenstijdig: aan de ene kant ga je er toch mee naar buiten, maar aan de andere kant wil ik het liefst heel diep in de naden van deze bank wegkruipen. Je werkt best wel in een privésfeer als je in je atelier zit. Het is heel intiem. En om daar in een keer mee naar buiten te treden, is best spannend, ook al is het vertaald naar kunst.

Ik kan dat toch een beetje moeilijk rijmen. Je bent ook actrice en dat lijkt me ook heel vaak heel spannend.
Het acteervak heb ik gestudeerd en bestudeerd en ik vind het heel prettig om dat technisch aan te pakken. Hoewel nog onwijs aan het leren ben, weet ik hoe dat vak werkt. Je creëert een personage en dat is ook jouw harnas. Dat voelt heel beschermd.
En dit zijn hersenspinsels, donkere hoeken of chaos die zich in mijn hoofd manifesteert, op de momenten dat ik dat harnas laat vallen. Dan voel ik me heel veilig in de omgeving van mijn atelier en daar maak ik die dingen en dat voel gewoon als iets heel rauws. Wat heel dicht bij mijn eigen kern komt.

Is het zo eng omdat je nu alles wat in die cocon gebeurt als het ware op een tafel legt en mensen ervan af laat pakken wat ze leuk vinden?
Zo voelt het wel een beetje. En ik doe het mezelf aan, hè. Dat is de hele grap.
Ik kan ook niks doen op zo'n avond. Ik ben niet aan het performen, want dan heb ik tenminste een focus. En hierbij, wat kan je doen? Je kan het maar op een zuipen zetten. Je kan niks meer doen.

Wat hoop je dat de mensen gaan zeggen over je werk?
Ik hoop dat ik er niet te veel gesprekken over hoef te voeren. Ik hoop dat mensen hun gedachtes hun eigen gang laten gaan.

Met 'de chaos van het bestaan' redt jezelf waarschijnlijk wel uit de lastige vragen.
Precies. Ik zeg gewoon: 'al het werk is random, alles is random, jij bent ook random.'

Laat me zeker even weten hoe de opening is gegaan.

Ik sprak Sallie enkele dagen na de opening.

Hoe was het?
Ik was natuurlijk super zenuwachtig, maar ook echt heel blij. De reacties waren mooi. Ik was heel gelukkig. Er waren veel mensen die zeiden: ik wist niet dat dit allemaal uit jou kwam.

Heb je nog veel gesprekken over je kunst moeten voeren?
Het is zo wonderbaarlijk dat mensen met een volledig onbeschreven blik hele andere dingen zien. Een vriendinnetje kwam huilend naar me toe en die was diep geraakt geraakt door bepaalde elementen in bepaalde tekeningen. Ik stond met open mond te kijken en te luisteren naar haar impressie daarvan.
Voor mij is dit allemaal heel nieuw, en ik zit daar zelf ook nog een beetje op te kauwen.

Wat vind je ervan dat mensen nu allemaal dingen van je kunst vinden?
Eigenlijk sta ik daar niet zo bij stil. Het grappige is dat kunst zo verandert van betekenis zodra het wordt geëxposeerd. Ik sta zelf ook met verwondering te kijken van hoe het een eigen leven gaat leiden. Het is bijna alsof het niet meer van mij is en ik vind het wel spannend, op een leuke manier.