Er ontplofte kortgeleden een meteoor met de kracht van tien atoombommen

In december ontplofte een meteoor boven de Beringzee in Rusland, waarbij tien keer zoveel energie vrijkwam als bij een ontploffing van een atoombom.

De meteoor, die ongeveer 10 meter in doorsnede was, explodeerde op 18 december in de lucht boven het Russische schiereiland Kamtsjatka. Daarbij kwam 173 kiloton aan energie vrij, waarmee het de op één na grootste vuurbal van de afgelopen decennia is, na de meteoor die in 2013 uit elkaar klapte boven de Russische stad Tsjeljabinsk, met 440 kiloton energieuitgaaf als gevolg.

In tegenstelling tot de Tsjeljabinsk-meteoor heeft de vuurbal boven de Beringzee niet direct na impact het nieuws gehaald, deels omdat de ontploffing plaatsvond boven een afgelegen en onbewoond gebied. Dit was in tegenstelling tot Tsjeljabinsk, waar meer dan een miljoen mensen wonen, waarvan veel getuige of zelfs slachtoffer waren van de explosie – en deze vast wisten te leggen op video, waardoor mensen van over de hele wereld de spectaculaire vuurbal konden zien:

De Beringzee-meteoor werd aanvankelijk gedetecteerd door satellieten van de Amerikaanse luchtmacht, en door tientallen jaren oude infrageluidstations, ontworpen om potentiële nucleaire ontploffingen te detecteren. Het duurde een paar maanden voordat het Center for Near Earth Object Studies (CNEOS) van NASA, dat gevaarlijke objecten in de buurt van onze planeet volgt, de ontploffing opnam in de kaart waar ze zulke evenementen bijhouden.

“Er gaat een hoop handmatige verwerking aan vooraf, voordat dit soort informatie door NASA gerapporteerd kan worden,” vertelt Lindley Johnson, Planetary Defense Officer bij NASA, over de telefoon aan Motherboard. “Het kan soms wel weken duren voordat we rapporten over dit soort evenementen binnenkrijgen.”

“Zoals je je wel kunt voorstellen is het ook een gevoelig deel van de wereld, dus het duurde wat langer voordat alle benodigde processen waren doorlopen,” voegt hij toe.

Berichten over de ontploffing begonnen zich te verspreiden nadat Peter Brown, een meteoorspecialist aan de Western Universiteit in Canada, op 8 maart tweette over de infrageluid-detecties van de explosie.

Brown wees erop dat inslagen waar zo extreem veel energie bij vrijkomt slechts eens in de zoveel decennia plaatsvinden.

Wetenschappers hebben grote stappen gezet in het volgen van potentieel gevaarlijke ‘ ‘Near-Earth Objects’, maar zowel de Beringzee- als Tsjeljabinsk-meteoren werden pas gedetecteerd toen ze ontploften.

Gelukkig branden de meeste ruimterotsblokken op in de atmosfeer voordat ze de grond raken, en is er maar een klein beetje puin die uiteindelijk inslaat, zoals bij de meteoriet in Tsjeljabinsk het geval was.

“Onze reguliere scans van het oppervlakte registreren dit soort zeer kleine objecten wel als ze rakelings langs de aarde vliegen, of naderhand, als ze ons gepasseerd zijn,” zegt Kelly Fast, manager van het Near-Earth Object Observations-programma van NASA, over de telefoon tegen Motherboard. “Het gebeurt inderdaad vaak dat we dit soort objecten pas waarnemen als ze al praktisch inslaan, maar als ze zo klein zijn branden ze toch vaak op in de atmosfeer, als ze de aarde al raken.”

Ongewoon grote schokgolven kunnen wel schade aan de grond toebrengen, hoewel dit zeldzaam is. De schokgolf en lichtflits van de Tsjeljabinsk-meteoor hebben bijvoorbeeld verwondingen als tijdelijke blindheid en wonden als gevolg van verbrijzeld glas en ingestorte constructies veroorzaakt.

Maar zelfs dat komt nog niet in de buurt van de grootste gedocumenteerde schokgolf in de geschiedenis: de Toengoeska-explosie van juni 1908.

Er wordt geschat dat er bij die ontploffing 10 tot 15 megaton aan energie vrij is gekomen, waardoor honderden vierkante kilometers aan bos in Siberië met de grond gelijk was gemaakt. Hoewel er officieel niemand gestorven is blijft zo’n gebeurtenis een goede reden voor wetenschappers om constant bezig te blijven met het ontwikkelen van betere observatoria, om potentieel gevaarlijke stukken ruimterots in de gaten te blijven houden.

Update: dit artikel is bijgewerkt met commentaar van NASA-experts Lindley Johnson en Kelly Fast.