Een sekswerker legt uit waarom het een onzalig plan is om sekswerk te verbieden

Als je op de hoogte wil blijven van onze beste stukken zonder je suf te scrollen, schrijf je dan in voor onze wekelijkse nieuwsbrief.

In 2012 begonnen enkele jongeren de blog Exxpose, waarop ze misverstanden over sekswerk uit de wereld wilden helpen. Ze ontdekten naar eigen zeggen dat er van alles schort aan het Nederlandse prostitutiebeleid, en besloten een petitie te beginnen die het bezoeken van sekswerkers illegaal moest maken. Zes jaar later is deze petitie, genaamd Ik ben onbetaalbaar, door 40.000 mensen ondertekend. Dat is genoeg om naar de Tweede Kamer te stappen.

Exxpose omschrijft zichzelf als een “beweging van jonge mensen die de realiteit van prostitutie aan het licht brengt” en “samen wil werken aan een samenleving zonder vraag naar prostitutie en mensenhandel”. In theorie klinkt dat best nobel, maar je kunt je afvragen of het illegaal maken van betalen voor seks wel degelijk voor een veiligere situatie zorgt voor sekswerkers, en wat de mensen achter Exxpose, die zelf geen achtergrond hebben in sekswerk, überhaupt over deze wereld weten. Wat vinden sekswerkers eigenlijk zelf van zo’n nieuw beleid?

VICE belde met Velvet, een sekswerker en woordvoerder van Proud, de belangenvereniging voor sekswerkers in Nederland.

VICE: 40.000 mensen, waaronder jongeren, vinden dat het bezoeken van sekswerkers illegaal moet worden. Wat vinden jullie van deze petitie?
Velvet: Zeer schadelijk en echt zorgelijk. Het is erg simpel: door sekswerk illegaal te maken, breng je veel mensen in gevaar, omdat ze niet meer beschermd zullen worden door de wet. Het is duidelijk dat de mensen van Exxpose zichzelf niet goed geïnformeerd hebben. Het zegt ook wat dat Exxpose er zes jaar over gedaan heeft om al deze stemmen bij elkaar te krijgen.

Hoe bereiken ze überhaupt 40.000 mensen die dit willen ondertekenen?
Dit is een christelijke organisatie die sowieso veel heeft kunnen putten uit haar eigen kringen, en natuurlijk zijn er ook gewoon mensen die het ermee eens zijn. Waar een wil is, is een weg – dat geldt ook voor mensen met slechte bedoelingen.

Denk je echt dat dit vanuit een slechte intentie komt?
Nou, ik denk dat ze er zelf echt van overtuigd zijn dat ze sekswerkers kunnen helpen op deze manier, maar dat is gewoon niet het geval. Ze hadden sowieso meer naar sekswerkers zelf moeten luisteren, dan hadden we ze kunnen vertellen dat we absoluut niet geholpen worden als ons werk illegaal wordt gemaakt. Integendeel. Daarbij is het problematisch dat zo’n petitie niet gebaseerd is op wetenschappelijk onderzoek, of op het standpunt van de Wereldgezondheidsorganisatie, Amnesty International en UNAids. Die zeggen niet voor niets dat het illegaal maken van sekswerk erg gevaarlijk is.

Wat is er volgens jullie precies gevaarlijk aan?
De redenen dat mensen dit werk doen, kunnen enorm verschillen: het kan een persoonlijke keuze zijn, maar ook voortkomen uit financiële noodzaak, vanwege armoede of uitbuiting. Dat geldt ook voor jou als journalist of voor de schoonmaker. We moeten allemaal werken voor ons geld. Sekswerkers worden ook vaak of gezien als slachtoffer, of juist als ‘happy hooker’ die gelukkig is met haar werk. Het argument is meestal dat de wetgeving zich enkel richt op de happy hooker, en de vrouwen aan de andere kant van het spectrum daardoor nog meer in de problemen komen. Maar dat klopt helemaal niet: iederéén is beter af bij respect voor arbeidsrechten en een veilige, gezonde werkplek, ook als je de sector eigenlijk wilt verlaten.

Een argument dat vaak aangehaald wordt om sekswerk illegaal te maken, is dat zo ook mensenhandel aangepakt zal worden.
Ja, maar wat lost het illegaal maken precies op? In landen waar sekswerk gecriminaliseerd is, is de prostitutie helemaal niet verdwenen. Dat gaat niet zomaar weg, ook al maak je alles verboden. Het maakt het alleen gevaarlijker.

Willemijn de Jong, de actievoerder van deze petitie, zei tegen de Volkskrant dat ze een documentaire gezien had van Al Jazeera, waarin Nederland bekritiseerd werd voor zijn prostitutiebeleid. Er zou niet veel veranderd zijn sinds het koloniale tijdperk.
Die uitspraak is erg overdreven. Als zij zich daarop baseren en wij op wetenschappelijk onderzoek en wat internationale mensenrechtenorganisaties erover zeggen, lijkt het me wel duidelijk wat zwaarder zou moeten wegen.

Is er momenteel sprake van illegaal sekswerk in Nederland?
Ja, maar dat komt ook door de wetgeving. Als je in Nederland in een buurt woont waar een beperkt aantal vergunningen voor sekswerk zijn, dan is het praktisch onmogelijk om er legaal te werken. Als je illegaal sekswerk en mensenhandel wil beperken, zou je inderdaad aan het beleid moeten werken, maar in de plaats van alles nog illegaler te maken, zou je sekswerk juist volledig moeten decriminaliseren.

Exxpose zegt dat ze ook een voorstander zijn van het Zweedse prostitutiebeleid, waar betalen voor seks verboden is.
Dat beleid is zeer schadelijk. Daarin wordt niet prostitutie gecriminaliseerd, maar wel de klant. In 1999 werd dat ingevoerd in Zweden en sindsdien hebben we kunnen volgen hoe er soortgelijk beleid in andere landen kwam, waaronder in Ierland en Frankrijk. In Ierland zagen we dat, sinds de invoering van dit model, het geweld tegen sekswerkers zelfs is verdubbeld.

Hoe komt dit?
Stel dat je als sekswerker op straat werkt, dan kunnen klanten al huiverig zijn om naar jou toe te komen: misschien staat de politie wel toe te kijken en krijg je een boete. Als sekswerker heb je daardoor minder tijd om te overleggen voordat je in een auto van de klant stapt. Klanten die normaal gesproken sekswerkers op straat zoeken, gaan als het illegaal is eerder naar sekswerkers toe die binnenshuis werken, en dat betekent weer dat degene die op straat werkt nu klanten moet aannemen die ze anders zou weigeren. Als je de klant criminaliseert, criminaliseer je ons.

Dit is best verwarrend. Het Zweedse prostitutiebeleid is namelijk iets dat ook door feministen bejubeld wordt.
Ja, maar dat gaat uit van een soort feminisme dat prostitutie per definitie ziet als vrouwonvriendelijk. Ikzelf ben ook feminist en ik ben hier helemaal niet mee eens. Willemijn Jong zei ook dat ze sekswerk gelijkstelt aan verkrachting, alsof een klant de toestemming van een vrouw koopt. Ik hoef je niet uit te leggen hoe beledigend dat is voor zowel sekswerkers als slachtoffers van seksueel geweld. Dit is absoluut niet te vergelijken.

Welk model zouden jullie graag ingevoerd zien?
Het Nieuw-Zeelandse model. Daar gaat het nog verder dan legalisering: je wordt er als sekswerker echt serieus genomen en behandeld als volwaardig lid van de maatschappij. Je wordt er gewoon gezien als werkend mens. Dat is volgens mij helemaal hoe het zou moeten zijn. In Nederland zijn de regels best beperkend en zijn we al sinds 2008 aan het schrijven aan een nationale wetgeving, zodat sekswerkers beter beschermd kunnen worden, en dat lukt maar niet.

Een andere reden die ze noemen om het illegaal te maken is dat er geregeld geweld in de peeskamers plaatsvindt.
Het raam is de veiligste plek voor sekswerk. Proud en Soa Aids Nederland hebben onderzoek gedaan naar sekswerk en geweld en precies dat kwam eruit: je collega’s zijn erbij, er is veel doorloop, er is een paniekknop.

Maar dat er überhaupt een paniekknop is, toont misschien ook wel aan dat dit een risicovol beroep is.Ja, er zijn risico’s aan verbonden qua veiligheid en gezondheid en vooral qua stigma. Maar dat heb je wel met meer beroepen. Geweld is niet inherent aan ons werk verbonden, maar misschien eerder aan hoe mannen met vrouwen omgaan. Als mensen echt iets willen doen voor sekswerkers, moeten ze luisteren naar sekswerkers zelf en naar wat zij nodig hebben om zich veiliger te voelen. Wat mensen niet moeten doen, is puur afgaan op een onderbuikgevoel.

Denk je dat media vaak ook een slecht beeld geven van wat sekswerk inhoudt?
Absoluut. Journalist Renate van der Zee schreef bijvoorbeeld een keer in de Volkskrant dat er een misvatting heerst dat sekswerk “avontuurlijk en geëmancipeerd” zou zijn. Maar waarom is dit een voorwaarde voor het bestaansrecht van iemands werk? Is schoonmaken avontuurlijk en geëmancipeerd? Het is geen beroep dat voor iedereen is weggelegd, maar dat betekent niet dat omdat je het zelf niet kan of wil doen, je het iemand anders moet ontzeggen. Het is voor veel sekswerkers de enige manier om te overleven. En als die enige optie je ook wordt afgenomen, betekent dat niet dat je beter af bent.

Dankjewel.