Daan Roosegaarde onthult een enorme bewegende wolkenwand op Schiphol

Het lijkt een beetje op dat gevoel wanneer je in de trein zit en je denkt dat je net vertrokken bent, terwijl het eigenlijk de trein naast je is die wegrijdt. Voor even weet je niet precies wie er beweegt, en ga je er maar gewoon vanuit dat jij het bent. Dat gevoel wordt ook opgeroepen bij het enorme interactieve kunstwerk van Daan Roosegaarde dat vanaf nu permanent te zien zal zijn in de nieuwe vertrekhal 3 van Schiphol. Het werk, genaamd Beyond, bestaat uit meer dan honderd meter lange wand waarop een typisch Hollandse lucht te zien is. Mooi, maar het is pas echt speciaal als je er langs loopt. Dan begint de lucht opeens met je mee te bewegen: sommige wolken trekken langzaam voorbij, andere sneller, alsof je naar buiten kijkt in een tijd dat Schiphol zelf er nog niet stond. Vanavond wordt Beyond officieel geopend. Wij spraken al even met Roosegaarde.

The Creators Project: Eerst de afsluitdijk onder handen nemen en nu Schiphol. Je bent lekker Hollands bezig de laatste tijd of niet?
Daan Roosegaarde: Haha, ja. Maar het zijn nationale projecten met een internationale allure hoor. Laat dat duidelijk zijn. Maar het klopt, Nederland heeft iets moois. Normaliter hebben we hier een doe-maar-gewoon-mentaliteit, terwijl we eigenlijk onder waterniveau leven. Dus zonder technologie en creatief denken zouden we letterlijk verzuipen. Ik vind het interessant om dat eigenwijze nu een herwaardering te geven; de Afsluitdijk als honderd jaar oud icoon dat ons beschermt, en dit project op Schiphol om de schoonheid van de beroemde Hollandse lucht – en ook hoe schoon die in vergelijking met andere landen is – onder de aandacht te brengen.

Kun je vertellen wat we zien als we straks door vertrekhal 3 lopen?
Je ziet een enorme lange wand met daarop allemaal unieke wolkenpartijen. Terwijl je er langs loopt beginnen die in diepte en samenstelling te bewegen. Het is alsof er een soort extra dimensie wordt toegevoegd zodra je zelf in beweging komt. Die dimensie is zowel poëtisch, omdat je er iedere keer weer andere vormen in ziet, maar ook gewoon heel fysiek, omdat het voelt alsof de wand veel dieper is dan hij werkelijk is.

Ik begreep dat je je inspiratie haalde uit oude Nederlandse schilders?
Klopt. Ik had zoiets van: als ik iets maak, wat is dan ook betekenisvol? Je wil niet zomaar een behangetje maken. Toen kwam al snel de koppeling naar Hollandse wolken, het Nederlandse licht. Ik denk dat we een heel uniek landschap hebben en dat wil ik hierin eren. Toen kwam ik al snel uit bij de Hollandse meesters van de zeventiende eeuw, de wolkenlandschappen van Jacob van Ruisdael bijvoorbeeld, en Panorama Mesdag, al die beroemde schilderijen. Om dat terug te brengen op een plek waar je juist van de aarde naar de hemel gaat en door de wolken reist vond ik een mooie gedachte. Het reist als het ware door de wolken heen, maar ook de tijd. De zeventiende eeuw had verf, penselen en canvas. Wij leven in de eenentwintigste eeuw, de eeuw van de vierde industriële revolutie, digitalisering, nieuwe maakprocessen.

Kun je uitleggen hoe de techniek achter Beyond precies werkt?
Weet je nog van vroeger dat je op je bankpasje altijd zo’n vierkantje had, zo’n pictogrammetje dat van kleur veranderde als je ‘m heen en weer bewoog? Die techniek is al best wel oud en heet Lenticular Printing, en werkt op basis van hele kleine lenzen die over elkaar heen worden gelegd. Dat is me als kind altijd bijgebleven. Wat ik er zo mooi aan vindt is dat het een hele nieuwe dimensie creëert door er alleen vanuit een andere hoek naar te kijken.

Voor dit project hebben we die techniek extreem doorontwikkeld zodat die illusie op een veel grote schaal mogelijk wordt. Normaal gesproken heb je maar een of twee lenzen in de oude techniek. Wij hebben dat nu uitgebreid naar twintig verschillende lagen die door elkaar heen geprint zijn, waardoor je veel meer diepte en meer natuurlijkere beweging krijgt. Uiteindelijk zijn we met een team van designers in vier maanden bezig geweest om een bestand van tachtig terabyte in elkaar te zetten, helemaal onderverdeeld over die twintig lagen.

Wat is er allemaal in die lucht te zien?
Het is als het ware een enorme collage van foto’s. In het midden hebben we de goudgele luchten van Van Ruisdael gepakt. Als je doorloopt zie je langzaam steeds meer sluimerwolken in de lucht, totdat je eenmaal bij de roltrap echt dikke donderwolken boven je hebt hangen. Er zitten dus verschillende klimatologische gedragingen in. En verder hebben we nog veel teveel tijd en moeite gestoken om ook nog een paar geintjes in de lucht te verstoppen. Zoals een wolk die lijkt op een konijntje, en een paar die vanuit één bepaalde hoek precies Nederland vormen. En er zit ergens ook nog een middelvinger in verstopt, maar dat ik mag ik eigenlijk niet zeggen want dat vindt Schiphol niet leuk.

Wat voor reactie hoop je uit te lokken bij de toch wel gehaaste reizende bezoeker van Schiphol?
Schiphol is een vrij harde, no-nonsense omgeving, en iedereen is natuurlijk altijd best wel gehaast, dus ik hoop heel erg dat mensen hier een beetje rust en verwondering in terug kunnen vinden. Een plek waar je even verder kunt kijken dan je neus lang is en waar je ook het idee hebt dat je zelf ook onderdeel van die plek bent.  Dat is ook het leuke aan Schiphol, je gaat er altijd ook weer weg. Misschien dat mensen die op reis gaan hiermee toch een stukje Nederlandse schoonheid mee kunnen nemen.

Ga naar de website van Studio Roosegaarde voor meer info.