We spraken met Hampus Lindwall, een van 's werelds grootste verzamelaars van digitale kunst

The Creators Project staat deze hele week in het teken van digitale kunst. Samen met vooraanstaande kunstenaars, curatoren, galeriehouders en verzamelaars verkennen we de kunstwereld van morgen.

Het is maandagavond 21.30 uur als Hampus Lindwall eindelijk mijn Skypegesprek accepteert. Het scherm opent en ik zie Hampus zitten in een grote woonkamer. Achter hem bevindt zich een zee van felverlichte schermen en heel even lijkt hij op de kapitein van een futuristisch ruimteschip. Ik moet even met mijn ogen knipperen voordat ik zie dat de muur van beeldschermen een van de digitale kunstwerken is die in Hampus’ woonkamer hangen. Zo wonen digitalekunstverzamelaars blijkbaar.

De excentrieke Zweed is een gelauwerd organist en tevens een van de grootste verzamelaars van digitale kunst ter wereld. Op het moment van dit interview zit hij in zijn appartement in Parijs. Hoe groot het digitale deel van zijn collectie is weet hij zelf niet precies: hij is de tel kwijtgeraakt. Wel kan hij vertellen over een paar van zijn oogappeltjes, zoals blimp-on-deepskyblue.com uit 2013 van de Amerikaanse kunstenaar Evan Roth, meerdere vroege werken van de Amsterdamse internetpioniers JODI en een hypnotiserend internetkunstwerk van Rafaël Rozendaal uit 2011, met de titel fallingfalling.com.

Al snel wordt duidelijk dat de grenzeloze passie voor het verzamelen van digitale kunst voor Hampus vooral een manier is om die kunst niet voor zichzelf te houden, maar het juist met de wereld te delen. “Het is als muziek, als daar niet naar geluisterd wordt, is er niets aan,” zegt hij stellig. We spraken met hem over zijn collectie, de idealen van digitale kunst en hoe het voelt als een paar van je peperdure kunstwerken opeens niet meer op willen starten door bugs.

The Creators Project: Kun je iets vertellen over hoe je begonnen bent met je collectie?
Hampus Lindwall: Ik was heel jong toen ik mijn eerste kunstwerk kreeg. Een van de beste vrienden van mijn vader was kunsthandelaar en hij gaf me mijn eerste schilderij. Vanaf dat moment was ik verkocht. Toen ik echt geld ging verdienen kocht ik ongeveer tien jaar geleden mijn eerste digitale kunstwerk. Sindsdien kan ik niet meer stoppen met verzamelen.

Je hebt veel internetkunst in je collectie die je online beschikbaar stelt voor de hele wereld. Wat is je filosofie?
Ik vind dat kunst er is om te delen met mensen. Het is totaal onlogisch om kunst alleen voor jezelf te houden en het in je eigen huis te verstoppen. Het is eigenlijk hetzelfde met fysieke kunstwerken; veel kunstbezitters lenen hun werken uit aan musea en willen dat iedereen ervan kan genieten. Door het te delen houd je kunst in leven. Zonder toeschouwer is er geen communicatie meer. Het is net als met muziek, als daar niet naar geluisterd wordt is er niets aan.

Dat is een mooie filosofie. Geniet je zelf ook een beetje van je kunstwerken? Ik zie schermen achter je hangen.
Klopt. Ik heb door mijn hele appartement schermen hangen waarop ik mijn kunstwerken bekijk. Achter me hangt een scherm met een werk van JODI, het heet Geogo. Daarnaast hangt een schilderij van Matias Faldbakken, want ik heb ook veel niet-digitale kunst, en daarnaast staat weer een tv waar ook digitale kunst op te zien is, maar ik geloof dat die nu kapot is. Ik moet er binnenkort maar even naar kijken.

Heb je een favoriet kunstwerk?
Nou, dat verandert eigenlijk om de twee maanden. Meestal is het zo dat het werk dat ik net heb gekocht mijn nieuwe favoriet is, maar na een aantal weken begint het dan toch weer te kriebelen en wil ik weer iets nieuws. Ik zoek vooral naar werken van kunstenaars die ik al in mijn verzameling heb, maar ik sta ook altijd open voor werken van nieuwe kunstenaars. Dat is het met verzamelen: als je eenmaal begint kun je niet meer stoppen. Een collectie is eigenlijk nooit compleet.

Conservatie is momenteel een hot topic als het gaat om internetkunst, die nu soms verloren gaat door dingen als linkrot en of omdat besturingssystemen verouderen. Hoe onderhoud je zulke online werken?
Eigenlijk hoef ik daar helemaal niet zoveel aan te doen. De kunstwerken zijn meestal goed geprogrammeerd. Al had ik laatst wel wat problemen. Laatst wilden twee kunstwerken opeens niet meer goed opstarten. Achteraf bleek het te komen door een bug in de update van Apple. Ik heb de kunstenaar toen gevraagd om me te helpen en toen was het probleem zo opgelost. Maar meestal doe ik alles zelf en dat vind ik eigenlijk wel fijn. Ergens maken dit soort problemen internetkunst ook wel interessant.

Vind je dan ook dat verzamelaars verantwoordelijk zijn voor het behoud van internetkunst?
Jazeker. Digitale kunst is over het algemeen veel makkelijker te onderhouden dan schilderijen of sculpturen. Materiaal vergaat uiteindelijk, maar als de website van je internetkunstwerk het niet meer doet betaal je gewoon vijftig euro aan een gast in China die de website even herprogrammeert. Zo simpel is het.

Sommige mensen zeggen dat digitale kunst alleen gaat om het concept, maar dat het vaak niet heel mooi is om naar te kijken.
Dat is onzin. Ik denk dat veel mensen dit soort kunst gewoon te moeilijk vinden. Op sommige abstracte schilderijen gebeurt visueel gezien ook niet veel, maar toch zien mensen daar de schoonheid van in. Je moet voor digitale kunst gewoon wat extra moeite doen, het feit dat de kunst voortkomt uit een digitaal proces, of alleen op een scherm of op internet bestaat, zorgt bij veel mensen gewoon voor een drempel om het te willen of kunnen begrijpen.

Hoe zie je de toekomst van digitale kunst voor je?
Ik denk dat het steeds groter gaat worden. Het heeft met generaties te maken. Kijk bijvoorbeeld naar videokunst. Hoe lang heeft het wel niet geduurd voor Nam June Paik bekend werd? Hij maakte zijn eerste videokunstwerk rond 1975 en in eerste instantie vonden de meeste mensen zijn werken onzinnig, maar nu verdringen musea zich om ze te kopen als er één op de markt komt. Kunst is pas interessant als mensen zelf ook vertrouwd zijn met het medium waarop het gemaakt is. Wij zijn opgegroeid met digitale media, videogames en het internet, voor de generatie na ons geldt dat nog meer, zij weten niet beter. Over tien of twintig jaar is digitale kunst de normaalste zaak van de wereld.