Uit nieuw onderzoek blijkt dat planten risicoanalyses maken, net als wij

Vraag het een gokker met een vuist vol flappen hoe ze het doen, en ze zullen je zeggen "dat je moet weten wanneer je moet stoppen." Als er een les is die moeder natuur zowel mens als dier heeft geleerd is het: risicoanalyse. Of de vijanden in kwestie nu roofdieren zijn of pokeraars, zonder een degelijke inschatting van de omgeving en haar vele potentiële gevaren, leg je het zo goed als af.

Dat dit fenomeen veelvoorkomend is in de natuur is al eerder vastgesteld bij honderden dieren, primaten vogels en insecten. Nu hebben planten zich aan dat rijtje toegevoegd. Wetenschappers van de Universiteit van Oxford en het Tel Hai College demonstreerde voor het eerst dat planten ook gevoelig zijn voor de aanwezigheid van grondstoffen en, ondanks de afwezigheid van een centraal zenuwstelsel, risicoanalyses blijken te maken die vergelijkbaar zijn met hoe de mens dat doet.

"We weten nog niet hoe de zintuigen van planten werken, en of hun fysiologie wel is aangepast om op risico te reageren," zegt Alex Kacelnik, professor van zoölogie verbonden aan de Universiteit van Oxford, "maar uit onze bevindingen blijkt dat een erwtenplant potentieel dynamische strategen zijn die beslissingen kunnen maken, net als iemand die wij bewust noemen."

Om te laten zien dat planten ook sensitief zijn voor risico's, plantten de onderzoekers erwtenplanten met wortels in twee verschillende potten. De ene pot was een constant aan voedingsstoffen. De andere pot variabel. De ene dag voldoende, dan weer te weinig. De onderzoekers presenteerde de plant op die manier voor de keuze welke pot het zou kiezen, en of ze het risico, maar ook de potentiële winst zouden herkennen van de variabele pot.

Uit het onderzoek bleek dat de planten eerder geneigd waren te wortelen in de pot met constante voedingsstoffen. Als de gemiddelde voeding constant was, maar te laag om te overleven, waagden de erwtenplanten een gokje en gingen ze voor de variabele pot. Dit 'gedrag' komt overeen met de risk sensitivity theory (RST), een leidende theorie en graadmeter waarmee menselijke en dierlijke besluitvormingsprocessen worden vergeleken. De kans op een gokje neemt toe als de normale situatie niet voldoende is om in te overleven.

Dat een plant dezelfde 'keuzes' maakt als mensen en dieren betekent niet dat ze bewust aan het gokken zijn. Er zijn geen bewijzen dat een entiteit zonder centraal bewustzijn, zo als een plant, bewust keuzes maakt. In andere woorden: planten gokken niet. Maar ze reageren wel op hun omgeving. En dat is ook zo cool aan dit onderzoek: we leren hoe niet-menselijke systemen en organismen met hun omgeving omgaan, én, niet onbelangrijk voor ons: hoe ze er mee samenwerken zonder haar kapot te maken.