Nederlandse gemeenten werken nu met blockchain voor minder bureaucratie

Gemeenten willen administratiekosten drukken door te gaan werken met blockchain. Dit is potentieel goed nieuws, niet alleen voor de gemeenten maar ook voor ons. Met blockchain neemt namelijk niet alleen de bureaucratie af, maar ook de ondoorzichtigheid van overheidsinstanties.

Als het budget van de door administratieve problemen geplaagde gemeente Amsterdam op de blockchain was vastgelegd, dan had de ruim 24 miljoen die nu voorgoed verloren lijkt nooit kunnen kwijtraken. Ook het per ongeluk overmaken van enorme bedragen door een foutje met 'komma's en punten' is niet mogelijk als je van tevoren programmeert hoeveel er naar wie moet worden overgemaakt.

Een blockchain is in feite niet meer dan een decentrale database die bestaat uit een voortdurend groeiende lijst bestandsgegevens. Maar dan wel een database die 100 procent fraudebestendig, want onvervalsbaar is.

Wiskundige en blockchainexpert Aron Fischer legt het proces uit. "Ieder nieuw stukje data dat aan de structuur wordt toegevoegd verankert mathematisch het vorige stukje. Als iemand één ding wil veranderen in de blockchain, moet hij alle andere dingen ook veranderen. Omdat alle bits onlosmakelijk aan elkaar zijn vastgeketend is het onmogelijk om slechts een deel te vervalsen. Het geheel is wiskundig zo complex aan elkaar gesoldeerd dat fraude onmogelijk is."

De manier waarop blockchain stomme fouten voortkomt, is via zogenoemde 'slimme contracten'. Een slim contract is een manier waarop afspraken worden vastgelegd op de blockchain. Zo'n contract zorgt ervoor dat administratief personeel niet bij iedere individuele burger bij iedere nieuwe aanvraag met komma's en punten hoeft te hannesen. Zowel de voorwaarden voor het uitkeren van een bedrag, als het bedrag zelf hoeven maar een keer te worden vastgelegd, daarna regelt alles zichzelf precies zoals het is vastgelegd, zonder tussenkomst van mensen.

Belangrijk hierbij is dat een blockchain database openbaar is. Iedereen kan dus 'lezen' wat er aan geld heen en weer gaat bij de gemeente. Het is natuurlijk leuk voor de gemeente als blockchain 'winst oplevert op het gebied van efficiency, besparing en veiligheid', maar wat de gemeente vervolgens doet met het bespaarde belastinggeld is voor burgers alsnog een raadsel.

Blockchaintechnologie is pas echt revolutionair als niet alleen de overheid er zelf rijker van wordt, maar als het burgers meer inzicht en controle geeft over hun geld en hoe het wordt besteed. Nooit meer welles-nietes over of je een factuur op tijd hebt betaald. Geen bonnetjesgate. Blockchain is kortom een technologie waardoor de Belastingdienst niet alleen ons kan controleren, maar wij de belastingdienst.

Volgens Marloes Pomp biedt Blockchain ook mogelijkheden voor het efficiënter en veiliger maken van de zorgsector, door het risico op fouten en fraude bij het delen van patiëntinformatie te verkleinen. Het doe-het-zelf huwelijk, waarbij geliefden zich registreren als man en vrouw op de blockchain zonder tussenkomst van de gemeente of trouwambtenaren, behoort ook tot de mogelijke toepassingen.

Volgens Roman van Ree, oprichter van het platform voor democratie Project Dèmos, kun je binnenkort de betrouwbaarheid van politici en overheidsinstanties simpelweg aflezen aan hun gebruik van de blockchain. "Wij willen dat overheden alles op de blockchain gaan doen. Daaraan kunnen wij zien of politici te vertrouwen zijn. Nu wordt van de mensen geëist vrijwel alles te delen met de overheid, maar dat is de wereld op z'n kop."

Kan de nieuwe technologie een wereld creëren waarin burgers hun privacy behouden en overheden al hun data met het publiek delen? Vitalik Buterin, de 22-jarige oprichter van het blockchainprotocol voor slimme contracten Ethereum: "Dat zou absoluut een idealere wereld zijn. Ik denk zeker dat de belofte zo'n wereld te creëren onderdeel is van de combinatie blockchain en sterke encryptie."

Ook Aron is over het idee te spreken: "Ik zie graag dat overheidsdiensten in de toekomst met publiek-controleerbare broncode komen. Zo zijn de functies openbaar, terwijl we tegelijkertijd alleen toegang hebben tot beveiligde gebruikersdata. Op die manier blijft de informatie van burgers privé, maar wat er met die data gedaan wordt is door iedereen te controleren."

Toch zitten er niet alleen voordelen aan de nieuwe openbare technologie. De combinatie van openbaarheid en encryptie die nodig is om persoonsgegevens te beschermen in een openbaar systeem heeft ook een paradoxale kant. Aan de ene kant ondersteunt het Ethereum systeem versleutelde communicatie via het whisper protocol. Aan de andere kant is alle data permanent vastgelegd op de blockchain en voor iedereen zichtbaar. Aron: "Het is paradoxaal dat, afhankelijk van hoe je ernaar kijkt, blockchain technologie ons zowel het absolute panopticum als absolute vrijheid kan brengen."