Tech

Wonen op postcode 1234 AB is een bureaucratische hel vol neppost

Ik krijg een appje van een bevriende ethische hacker. Hij vraagt zich iets af. Veel softwaretesters gebruiken dezelfde, voor de hand liggende, postcode met hetzelfde huisnummer bij het invullen van digitale formulieren. Uit luiheid, of gemakzucht.

Zoiets als 1234 AB met huisnummer 123. Zouden daar echt mensen wonen? Zo ja, dan moeten die mensen vast bedolven worden onder de fysieke spam en ellende.

Videos by VICE

Een snelle zoekopdracht brengt me naar een adres in Noord-Holland. Ik zie op Google Streetview dat het een hoekhuis is met vier appartementen. Al gauw vind ik een aantal telefoonnummers.

“Een nog groter probleem was de opkomst van webshops waar een postcode altijd verplicht is.”

Ik bel naar het eerste nummer en krijg een meneer Fransen aan de lijn. Het verhaal dat hij vertelt klinkt in eerste instantie als een sterk verhaal dat je van een stamgast in een schemerige kroeg hoort. Maar het wordt steeds minder grappig. Dit verhaal laat zien hoe echte mensen de dupe worden van een abstract digitaal en papieren systeem.

In 2009, een half jaar nadat dhr. Fransen in zijn huis is komen te wonen, merkt hij dat er iets vreemds aan de hand is. Ineens zijn zijn telefoon en internet afgesloten. Een paar maanden later gebeurt hetzelfde met zijn gas, water en licht. “Toen was me wel duidelijk dat hier meer aan de hand was,” vertelt hij.

De incidenten stapelen zich op. Bij de NRC kan hij geen abonnement afsluiten, omdat er te veel wanbetalers geregistreerd staan op zijn adres. En ook bij Bol.com kan hij lange tijd niets bestellen.

De oorzaak is de combinatie van zijn postcode en huisnummer. Die liggen zo voor de hand dat veel mensen deze gebruiken als ze niet hun echte informatie willen gebruiken. Het is het begin van een jarenlange strijd tegen een papieren monster. Het probleem zit hem zo hoog, dat hij zijn echte postcode absoluut niet in dit artikel wil hebben. Inmiddels weet hij dat elke aanleiding “grappenmakers weer op ideeën brengt.”

“Het heeft te maken met het internet, zegt mijn zoon.”

Bij het tweede nummer krijg ik een mevrouw Hendriks van 83 aan de lijn. Zij woont al 43 jaar in het gebouw. Al een jaar of achttien krijgt ze vreemde post, maar sinds een paar jaar is het erger geworden. “Dat heeft te maken met het internet, zegt mijn zoon.”

Al jaren krijgen de bewoners post en pakketten die niet voor hen bestemd zijn, maar het wordt steeds erger. Op een gewone zaterdag moeten ze tot wel tien pakketten weigeren. Ze ontvangen gratis spullen die mensen wel bestellen maar niet hoeven: van krantenabonnementen tot boormachines.

Ook ontvangen ze veel post geadresseerd aan “T. Test”. Wat blijkt? Tijdens trainingen van callcenters moet het personeel vaak een adres invullen. Maar in plaats van te annuleren, worden al die testbrieven echt verzonden. En altijd naar dit ene hoekhuis.

In de loop der jaren is Fransen er behoorlijk cynisch van geworden, vertelt hij. “We kregen post gericht aan Arnold Schwarzenegger, Dagobert Duck en Piet Piemel. Het niveau van de Nederlandse humor is echt bedroevend.”

“Ik kan geen week op vakantie.”

Het blijft niet bij alleen flauwe brieven met piemelgrapjes. Er zitten veel facturen en aanmaningen bij waar mensen onderuit proberen te komen. Al die post moet Fransen onderscheppen. De lijst met bedrijven die hij heeft gebeld om niet in de problemen te komen is eindeloos. “Ik kan geen week op vakantie,” vertelt hij.

Het meest frustrerend zijn de spontane afsluitingen van telefoon, internet, gas, water en licht. Dat komt door de ‘verhuisservice’ die veel van zulke bedrijven aanbieden. Wanneer je verhuist en aan de leverancier je oude adres doorgeeft, sluiten zij je oude aansluiting af. Maar veel mensen vullen bij hun oude adres een willekeurig adres in, wat vaak het adres van dit hoekhuis is. Hierdoor worden Fransen en Hendriks afgesloten zonder dat het gecontroleerd werd. “Dat gebeurde aan de lopende band,” vertelt Fransen.

Dit bizarre verhaal laat zien welke problemen er kunnen ontstaan wanneer er nog dit soort analoge systemen worden gebruikt in de digitale tijd. “Toen in 1977 het postcodesysteem werd ingevoerd, kon men dit onmogelijk voorzien,” vertelt Arre Zuurmond, die de bewoners als gemeentelijk ombudsman te hulp schoot. “Een nog groter probleem was de opkomst van webshops waar een postcode altijd verplicht is.”

Het was een bureaucratische hel om een oplossing te vinden. Volgens Fransen duurde het vier jaar. Dat begon met een aangifte bij de politie. “Maar zij vroegen: ‘Tegen wie doe je aangifte?’ Geen idee dus.”

Je zou verwachten dat anno 2017 zulke administratieve problemen makkelijk opgelost kunnen worden. Digitaal pas je een cijfer of code toch met één muisklik aan? Toch zijn deze buren niet de enigen die verstrikt zijn geraakt in zo’n systeem.

In zijn jeugd richtte Zuurmond de Kafkabrigade op, een clubje dat zich hard maakt tegen schadelijke uitwassen van bureaucratie. Ook de Nationale Ombudsman vecht er dagelijks tegen. En dat is nodig: in ons administratieminnende land raken regelmatig mensen verstrikt in papieren spinnenwebben. Op de verschillende websites staat het bol van zulke verhalen:

Een dakloze man wil zich inschrijven bij de gemeente. Hij wordt geweigerd: zonder adres kun je je niet inschrijven. Maar zonder inschrijving kan de dakloze ook geen uitkering aanvragen. Als hij geen inkomen krijgt, vindt hij nooit een woning. En dus geen inschrijving. Een vicieuze cirkel waar hij niet uitkomt.

Een man voegt de naam van zijn vrouw aan de zijne toe, waardoor hij een dubbele naam krijgt. Maar in de systemen van het OV is iemand met een dubbele achternaam altijd een vrouw. Een restant uit een ouderwetse tijd. Telkens hoort hij van conducteurs dat ze “toch echt mevrouw zelf willen spreken.”

Een man wordt veertien keer langs de kant gezet bij een kentekencontrole, omdat hij ervan verdacht wordt met een ongeldig rijbewijs te rijden. Onterecht. De koppeling van bestanden tussen het CBR en de Politie gaat mis, waardoor de fout in de systemen blijft hangen.

Zo zijn die systemen nooit bedoeld. En toch: een oplossing vinden is lastiger dan je zou denken. Zo ook in dit geval.

Toen Zuurmond zich in deze zaak mengde, was het idee: de postcode veranderen. “Maar met de privatisering van de postmarkt is de toewijzing van postcodes ook meegegaan,” vertelt hij. De overheid heeft dus niets meer te zeggen over postcodes.

Ze maken ook een “koddig filmpje” waarin Fransen tussen vijf verhuisdozen vol ongewenste post zit.

Ze proberen alles om de aandacht van PostNL te trekken, die nu de postcodes toewijst. Ze maken een “koddig filmpje”, aldus Fransen, waarin hij tussen vijf verhuisdozen vol ongewenste post zit. Ze sturen ongevraagd een taart op naar de directeur, om hem te laten merken hoe het is als je iets niet zelf besteld hebt. Toch loopt het spoor dood.

Samen met de burgemeester is uiteindelijk een andere oplossing bedacht. Omdat het een hoekhuis is, kan het adres gewijzigd worden naar de aanliggende straat. Op papier zijn ze verhuisd. De postcode blijft intact, maar de fatale combinatie met huisnummer 123 is er niet meer. Slechts een groene brievenbus aan de gevel is nog toegewezen aan het oude adres. Mevrouw Hendriks leegt die brievenbus nog steeds keurig, en stuurt alle post retour.

De overlast is daardoor iets verminderd. Maar afgelopen december merkte Fransen opnieuw dat zijn energieabonnement zomaar was beëindigd. Voorlopig is dit hoekhuis nog niet van zijn problemen af. “Mij is verteld dat het nog tien jaar kan duren voor ons oude adres uit alle administraties is verdwenen.”

De namen en het adres van de bewoners in dit artikel zijn gefingeerd, maar zijn bekend bij de redactie.