Het Italiaanse eiland waar iedereen jarenlang tripte op hallucinogeen brood

Alicudi is een klein eilandje voor de noordkust van Sicilië, dat deel uitmaakt van de Eolische eilanden. “Je kunt je amper een plek voorstellen die droeviger en somberder is dan dit ongelukkige eiland,” schreef de Franse schrijver Alexandre Dumas er in 1835 over. “Het is een plek die de schepping heeft overgeslagen – het is in de chaos blijven steken.”

Het is inderdaad een rotsachtig en verlaten eilandje, waar weinig mensen wonen. Auto’s zijn er niet, dus je kunt het bewoonde deel alleen bereiken door de steile trappen te beklimmen die in de rotspartijen zijn gehouwen. De bewoners – vooral vissers en geitenhoeders – gebruiken zelf ezels om hun waren naar het dorp te vervoeren. Dat klinkt misschien lekker sereen, of zelfs een tikkeltje saai, maar dat valt eigenlijk best mee. Het is namelijk ook een plek waar men het een eeuw geleden al doodnormaal vond om op psychedelische middelen te trippen.

Dat begon als volgt. Tussen 1903 en 1905 kregen de eilandbewoners ineens visioenen: van heksenfeestjes op het strand, pratende jutezakken, vrouwen die ineens vleugels kregen en naar Sicilië vlogen om boodschappen te doen, en geesten, clowns en zachte kiezelsteentjes die uit de lucht kwamen vallen. Niet vanwege de paddenstoelen die op het eiland groeiden, maar vanwege het brood dat ze aten.

Er werd destijds veel rogge gegeten, dat nogal vatbaar is voor een graanschimmel die moederkoorn heet en ervoor zorgt ervoor dat de normaal gesproken beige roggeplant zwarte uiteinden krijgt. Moederkoorn produceert lysergeenzuur, een alkaloïde die tevens de basis vormt van LSD. Oftewel: van moederkoorn ga je trippen.

Aangezien de eilandbewoners niet zo rijk waren, gooiden ze hun voedsel niet zomaar weg. Het beschimmelde rogge, dat ook wel tizzonare werd genoemd (‘as’, vanwege de zwarte kleur), werd waarschijnlijk gewoon gebruikt om meel mee te maken. Het is goed mogelijk dat opslagruimtes tientallen jaren geïnfecteerd zijn geweest met deze schimmel.

“Het lijkt erop dat de Britten het naar het eiland hebben gebracht,” zegt Paolo Lorenzi, een antropoloog aan de Sapienza-universiteit in Rome, die in 2018 acht maanden doorbracht op Alicudi om zijn masterscriptie te schrijven over dit verhaal. “Ze kwamen hierheen om Malvasia-druiven te kopen, waarmee ze sherry en absint wilden maken.” De Britse schepen gingen vooral naar de havens van Messina en Palermo, die groter waren, maar kwamen onderweg wel langs de Eolische eilanden.

Lorenzi wijst er ook op dat andere deskundigen denken dat de besmetting net zo goed veel eerder zou hebben kunnen plaatsgevonden. Antropoloog Macrina Marilena Maffei, die zich gespecialiseerd heeft in de mythes en legendes van de Eolische eilanden, hield in de jaren negentig en vlak na de eeuwwisseling interviews met oudere bewoners. Zij vermoedt dat moederkoorn vroeger veel meer voorkwam in de eilandengroep, en dat de besmetting misschien al eeuwen geleden plaatsvond.

De bewoners vertelden elkaar welke hallucinerende visioenen ze hadden gehad. Sommigen van hen geloven nog altijd dat de heksen en geesten hartstikke echt waren. Er zijn nog veel meer mysteries en bijgeloven die stand hebben weten te houden op dit eiland, zoals te zien is in de documentaire L’Isola Analogica uit 2007. De naam van die documentaire komt van het Griekse ‘ana-logos’, oftewel ‘onlogisch’, en verwijst vooral naar de manier waarop de eilandbewoners tegen de werkelijkheid aankijken en hun bijgeloof.

Een voorbeeld: op een van de hoogste plekken op het eiland staat een kerk die gewijd is aan Bartholomeus. Je kunt ‘m alleen bereiken via 820 steile traptreden. Om het beeld van Bartholomeus wat toegankelijker te maken, verplaatsten de eilandbewoners dat op een dag naar een plek dichter bij het dorp. Tegenwoordig vinden er tussen 20 en 24 augustus – de dagen waarop Bartholomeus geëerd wordt – vaak ernstige ongelukken plaats op het eiland, zoals duikers die verdrinken en toeristen die van een rots vallen. Veel eilandbewoners denken dat dit komt doordat Bartholomeus zijn nieuwe locatie niet zo op prijs stelde.

Ook wordt het eiland vaak getroffen door wervelwinden. Volgens een legende bestaat er een magische spreuk waarmee je een wervelwind horizontaal in tweeën kan delen. De bezwering wordt – meestal op kerstavond – van generatie tot generatie doorgegeven, maar wel aan een select gezelschap mensen.

“Als je hier dertig jaar geleden was gekomen, had je je gerealiseerd dat de realiteit hier wat anders in elkaar steekt,” zegt een bewoner die in de documentaire uit 2007 werd geïnterviewd. Veel mensen gaan ervan uit dat er nog meerdere generaties lang beschimmelde roggeproducten werden gegeten.

Aangezien de eilandbewoners in eerste instantie niet wisten dat ze ervan zouden trippen, waren ze daar ook niet goed op voorbereid. Daardoor voelden deze hallucinaties des te echter en intenser. “Om tijdens een LSD-trip de controle te behouden, heb je bepaalde vaardigheden nodig – en die vaardigheden hebben ze lang gehad,” aldus diezelfde man uit de documentaire.

In de jaren vijftig veranderde echter alles: het eiland kreeg toeristen. “Omdat het zo mysterieus en afgezonderd was, werd Alicudi een hotspot voor hippies,” zegt Lorenzi. Toen die hippies de verhalen hoorden, herkenden ze de kenmerken van een LSD-trip. “Voor de eilandbewoners was het eigenlijk wel normaal. Pas toen de toeristen kwamen, drong het tot ze door dat ze met psychedelische middelen bezig waren. Hun verhalen vertonen dus invloeden van iets wat wetenschappelijk uit te leggen valt, maar ook van hun magische eigen belevenis.”

Uiteindelijk werd het beschimmelde brood tot de lokale kerk tot ‘brood van de duivel’ uitgeroepen, waarna mensen het probeerden te vermijden. In de jaren zestig was er geen kruimel meer van over. Maar wie verhalen wil horen over deze vreemde visioenen, kan nog altijd bij de oudere bewoners terecht.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Italië.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.