Wetenschappers keken bij 631 mensen wat er precies gebeurde toen ze stierven

De angst dat de doden weer tot leven komen is iets van alle tijden. Je vindt het terug in het Nieuwe Testament, en het is de reden dat mensen in de negentiende eeuw belletjes in doodskisten installeerden – voor het geval de overleden mensen toch een stuk minder dood bleken te zijn. En hoewel we inmiddels wel iets wijzer zijn geworden over hoe doodgaan ongeveer werkt, zijn nog lang niet alle raadsels erover ontrafeld.

En juist omdat we nog zo weinig weten over dingen als hartstilstanden en de hersendood, zijn hier een hoop misverstanden over ontstaan, zegt Sonny Dhanani, hoofd pediatrische intensieve zorg aan het Children’s Hospital of Eastern Ontario. “We hadden het idee dit soort verhalen over doden die weer tot leven komen, invloed had op hoe bereid mensen zijn om een orgaan af te staan aan hun geliefde,” zegt hij. “We wilden wetenschappelijk bewijs kunnen geven om inzichtelijk te maken hoe het proces van doodgaan er echt uitziet.”

Samen met zijn collega’s werkte Dhanani aan het grootste internationale onderzoek naar de fysiologie van het sterven tot nu toe, dat vorige week donderdag gepubliceerd werd in het New England Journal of Medicine. Conclusie: die grafbelletjes waren destijds niet écht per se nodig.

Tussen 2014 en 2018 observeerden wetenschappers de hartfunctie van 631 patiënten op twintig ic-afdelingen in Nederland, Canada en Tsjechië nadat ze van de beademing waren gehaald. De onderzoekers kwamen erachter dat 14 procent van de overledenen nog een heel klein beetje hartactiviteit had na een periode zonder polsslag, wat ze maten aan de hand van hun hart- en bloeddruk.

Maar dat nam niet weg dat deze mensen allemaal daadwerkelijk dood waren. “Iedereen is echt gestorven,” verzekert Dhanani. “En niemand kwam terug tot leven.” Het sputteren was dan ook van korte duur – de langste activiteit was 4 minuten en 20 seconden nadat het hart niet meer klopte – en niet sterk genoeg om andere organen bij te staan, zoals de hersenen.

“Met deze uitkomsten begrijpen we beter hoe je de dood vanuit een medisch oogpunt kunt bekijken,” zegt Joanna Lee Hart, een long- en ic-arts, en universitair docent aan de Perelman School of Medicine van de Universiteit van Pennsylvania. “En dat is eerder een geleidelijk proces dan een knopje dat je uitzet.”

In een e-mail aan Motherboard schrijft ze dat onze lichamen fysiologisch zo in elkaar zitten om in leven te blijven. “En terwijl ons lichaam dat probeert, pompen ze natuurlijke chemicaliën om het leven zo lang mogelijk in stand te houden. Maar zodra het sterfproces begint, is het erg lastig om weer in een toestand terecht te komen waarin je echt kunt overleven.”

Normaal gesproken moeten artsen vijf minuten wachten nadat het hart niet meer klopt voordat ze diegene dood mogen verklaren – en vanaf dat moment mogen organen uit het lichaam worden gehaald. Het onderzoek bevestigt dat dit inderdaad de goede gang van zaken is.

Er zijn nog zat vragen over de dood en het hiernamaals, maar deze studie vertelt in ieder geval al een hoop over wat er met je hart gebeurt nadat je je laatste adem hebt uitgeblazen. “Bepalen wanneer iemand dood is kan erg gevoelig liggen,” zegt Dhanani. “We hopen dat het zal helpen als we meer onderzoek naar de dood doen, en erover in gesprek durven te gaan.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.