Hoe stop ik met het altijd maar pleasen van iedereen?

In Vraag het VICE beantwoorden we, met de hulp van psychologen, experts en ervaringsdeskundigen, jullie levensvragen. Of die nu gaan over onbeantwoorde liefdes, irritante huisgenoten of het gevoel van verlammende onzekerheid dat je overvalt na een avondje zuipen. Wil je ook dat we je vraag beantwoorden? Stuur een e-mail naar djanlissa.pringels@vice.com.

Hi VICE,

Ik heb mezelf altijd een begripvol en open persoon gevonden. Een vriend die altijd klaar staat om je te helpen. Misschien kan ik soms moeilijk ‘nee’ zeggen, maar ik heb nooit het gevoel gehad dat die karaktereigenschap mij definieerde.

Tot ik een tweet las over dat mensen die altijd maar ja zeggen meteen klojo’s worden gevonden zodra ze hiermee stoppen. Het zette me aan het denken: ben ik een pleaser? Ben ik te gefocust op aardig gevonden worden en ‘erbij horen’ – het zijn beide gevoelens die ik met m’n tienerjaren associeer – en ben ik bang dat ik mensen teleurstel als ik minder beschikbaar ben?

Als ik aan mijn eigen gedrag denk en deze vraag probeer te beantwoorden, moet ik daarop volmondig ‘ja’ zeggen. Sindsdien kan ik niet anders dan al mijn relaties door deze lens te bekijken. Ik denk aan hoe ik sommige onderdelen van mijn karakter en gedachten aan de kant schuif en aanpas aan de persoon met wie ik op dat moment ben. Of aan hoe ik m’n excuses aanbied voor dingen waar ik niks mee te maken heb, gewoon om conflict te vermijden. Het ding waar ik me echt zorgen om maak heeft te maken met mijn laatste relatie. Uit angst om deze persoon te verliezen durfde ik de relatie niet te beëindigen, ondanks dat ik wist dat we niet bij elkaar pasten.

En nu ik weer aan het daten ben, ben ik bang dat ik dingen moeilijker maak dan ze zijn. Kom ik weer in dezelfde situatie terecht? Wat is die dunne lijn tussen vriendelijkheid en anderen pleasen? Hoe stop ik met zo bang te zijn om ongewild te zijn of niet leuk gevonden te worden? En wat gebeurt er als ik op deze manier door blijf leven? Misschien stel ik me gewoon aan. 

Dankje, R.

—

Hi R.,

Je stelt je absoluut niet aan. Mensen zijn sociale dieren die van nature feedback en bevestiging nodig hebben. Maar, zoals je zelf al zei, is de interactie met iedereen weer anders. En dat is precies het punt van dit gesprek: hoe weten we welk beeld de ander van ons heeft?

“Een pleaser probeert altijd anderen gelukkig te maken, in elke situatie, wat er ook voor nodig is,” zegt Gianluca Franciosi, een psychotherapeut uit Milaan gespecialiseerd in relaties. Dat was je waarschijnlijk al duidelijk, maar zoals je zelf ook zei in je brief: soms is het moeilijk om het verschil te zien tussen mensen pleasen en algemene vriendelijkheid. Dat verschil zit ‘m in “de context, de frequentie en vooral het zelfbewustzijn” van dat gedrag, aldus Franciosi. Bijvoorbeeld: zeg je ja tegen echt iedereen, wat er ook gevraagd wordt? Of zijn er mensen of situaties waar je zonder moeite nee tegen zegt?

De meeste mensen passen hun communicatiestijl op zijn minst een beetje aan aan de persoon met wie ze praten, op basis van hun relatie met die persoon en het doel van dat gesprek. Laten we zeggen dat je met een nieuwe collega praat – je zou bewust kunnen besluiten je inschikkelijker op te stellen om een of ander voordeel te behalen, zoals opslag krijgen of gewoon een prettige interactie willen hebben. “Dit,” zegt Franciosi, “is een vorm van functionele aanpassing.”

Maar bij people-pleasers gaat dit aanpassingsproces verder, wat resulteert in relaties waarin hun individuele “verlangens, behoeften en persoonlijke overtuigingen volledig worden onderdrukt,” aldus Franciosi. In die gevallen “overtreft de sociale component van geaccepteerd worden en voldoen aan de verwachtingen van anderen alles.”

Op de lange termijn kan dit schadelijk zijn, vooral omdat het mensen-pleasers geen ruimte biedt om “hun echte persoonlijkheid te manifesteren,” voegt hij eraan toe. Proberen om het iedereen in je omgeving naar de zin te maken kan er ironisch genoeg voor zorgen dat je meer gespannen lijkt, omdat je je niet vrij voelt om spontaan te zijn en je authentieke zelf te laten zien. Bovendien “kunnen anderen ook onzeker worden over wie je werkelijk bent en waar je echt staat,” vervolgt Franciosi.

Onze neiging tot inschikkelijkheid of juist agressief eigenbelang bevindt zich op een spectrum, met deze twee tegengestelde karaktertrekken aan beide uiteinden. Iedereen “schommelt op dit spectrum”, legt Franciosi uit. “De twee uitersten zijn disfunctioneel, maar er zit veel gedrag tussenin. Als we ons realiseren dat we dichter bij een van de uitersten komen, dan is het de moeite waard om actie te ondernemen.”

Op basis van je brief kan Fanciosi niet echt zeggen of jij al dan niet een “echte” mensenpleaser bent. Maar je hebt je duidelijk te beschikbaar gesteld voor degenen om wie je het meest geeft, zelfs als je je op iets anders wilde richten.

Nu je ouder wordt, ben je je ook gaan realiseren dat je wat meer emancipatie en zelfliefde nodig hebt in je leven. “Dat betekent niet dat je egoïstisch moet zijn, maar eerder dat je begrijpt dat je je mate van tevredenheid binnen een bepaalde relatie kunt verbeteren,” legt Franciosi uit.

Je vraagt af wat er zou gebeuren als je geen moeilijke beslissingen zou nemen uit angst om niet sympathiek te zijn. "Op lange termijn kan ontevredenheid over een relatie leiden tot stress, instortingen en lichamelijke klachten," zegt Franciosi. Als je in een disfunctionele relatie zit, kan je partner ook misbruik van je gaan maken.

Maar hoe ga je eigenlijk te werk met het overwinnen van deze angsten? Het is een proces dat tijd kost, geeft Franciosi toe, maar de eerste stap is begrijpen of je ermee instemt om iets voor iemand te doen omdat ze je ervan overtuigd hebben dat het een goed idee is, of gewoon omdat je wilt dat ze je aardig vinden. Daarna moet je jezelf aanleren om assertiever te zijn in je communicatie. Het is moeilijk, maar als je eenmaal je standpunt duidelijk hebt gemaakt, zul je er minder snel op terugkomen.

Je moet ook je houding tegenover conflicten herzien. Het lijkt misschien eng, maar “conflict is ook nuttig, omdat het je het gevoel kan geven een echt persoon te zijn die trouw blijft aan zijn eigen standpunt”, zegt Franciosi. Dat is ook een eigenschap die mensen leuk vinden en waarderen. Op de lange termijn zal het duidelijk communiceren van je behoeften en grenzen je echt langdurig respect opleveren.

Daten kan in dit opzicht een goede oefening zijn. Omdat nieuwe mensen weinig over je weten, kun je je tijdens dates zelfverzekerder opstellen dan bij iemand die dichter bij je staat. Mettertijd zul je ook het idee moeten internaliseren dat als je nee zegt tegen een geliefde, dit niet betekent dat ze minder van je gaan houden of dat hun mening over je verandert. En als dat wel zo is, zijn zij degenen met het probleem – niet jij.

Uiteindelijk “is het onmogelijk om door iedereen aardig gevonden te worden,” zegt Franciosi. “Dat betekent niet automatisch dat ze je ook niet aardig vinden. Ze kunnen ook onverschillig tegenover je staan, en dat is ook prima.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE Italia.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.