De toekomst van online radio is glorieus, vinden deze makers

Aan de rafelranden van het radiospectrum, waar FM-frequenties er niet meer toe doen en radioprogramma’s alleen online te beluisteren zijn, groeit de groep onafhankelijke radiomakers. Zij zijn de spil achter zenders als Stranded FM, Radio Tempo Não Pára, Operator en vele andere. 

Wat drijft deze radiomakers en waarom kiezen zij voor online radio? Ik vroeg het aan Chalice Cox-Hynd, Femke Dekker en Philou Louzolo. We spraken over het delen van nieuwe muziek, over de vrijheid die hoort bij het online radiomaken en over hoe zij proberen zowel de alternatieve scene te vertegenwoordigen als toegankelijk te zijn.

Fotograaf Marieke de Bra ging mee en maakte foto's op locatie.

Chalice Cox-Hynd is Head of Broadcast & Communications bij Echobox Radio. Ik ontmoet Chalice in De Sering, waar hen in het gezelschap van hondje Dino aan het werk is. Chalice begon hun radiocarrière ooit een klein hokje boven de concertzaal van de universiteit van East Anglia in Norwich, waar hen studeerde. “Als je naar de zender luisterde, kon je het geluid van bands als Coldplay, niet bepaald mijn smaak, zachtjes op de achtergrond horen spelen. Toch denk ik met veel plezier terug aan die studio, die vol stond met fossiliserende analoge apparatuur. Ik kan me voorstellen dat het er ook zo aan toeging bij piratenzenders.” 

Chalice denkt dat het die back to basic-aanpak van online radio is die veel mensen aanspreekt: “Bijna alle media outlets zijn tegenwoordig interdisciplinair. Mainstream radiozenders zijn er van overtuigd dat ze hun publiek via allerlei platforms moeten aanspreken met visuele content. Denk aan TikTok, Reels, noem maar op. Dat doen wij zelf ook in zekere zin, natuurlijk hebben we een Instagramaccount. Maar in de kern gaat het bij ons om het intunen. Ik ben ervan overtuigd dat jonge mensen daar behoefte aan hebben, iets wat oprecht is. Ze willen denk ik – om mijn favoriete bijvoeglijk naamwoord eens uit de kast te halen – radio die meer piratical is, zoals in de hoogtijdagen van Radio Veronica, toen er vanaf een boot op de woeste zee werd uitgezonden.”

Femke Dekker, die radio maakt onder de naam Loma Doom, heeft een indrukwekkend online radio-profiel. Ze heeft shows op kunstzender Ja Ja Ja Nee Nee Nee, de Amsterdamse muziekzenders Radio Tempo Não Pára en Echobox, het Utrechtse undergroundstation Stranded FM en een waslijst aan gastoptredens op buitenlandse zenders (zoals het Georgische Mutant Radio en The Lot uit New York). Femke houdt van de de vrijheid die het online radiomaken met zich meebrengt, vertelt ze vanuit haar studioruimte in het Volkshotel: “Wat alle online radiostations in Nederland met elkaar gemeen hebben is dat je compleet de diepte in kunt. We hebben absolute autonomie over datgene wat we doen. Als ik een uur lang wil praten zonder een muziekje tussendoor te draaien, dan mag ik dat doen. Binnen het publiek bestel zou dat nooit kunnen. En als ik twee uur lang een soundscape van een tikkende klok op wil zetten, dan kan dat ook. Dat is het grote verschil.” 

Ook dj en producer Philou Louzolo – die ooit begon als house-dj en de laatste jaren steeds meer nieuwe clubgenres zoals amapiano draait – maakt gretig gebruik van die vrijheid: “Er zaten in eerste instantie nog weinig Afrikaanse invloeden in mijn sets, hoewel ik thuis wel naar Afrikaanse muziek luisterde,” vertelt hij vanuit zijn huiskamer in Rotterdam-West. “Tijdens een reis door Malawi hoorde ik voor het eerst West-Afrikaanse muziek. Ik hoorde het overal, in bars maar ook in winkels en taxi’s. Toen dacht ik: ik moet iedereen laten horen hoe mooi deze muziek is. Operator Radio, het station in Rotterdam dat mijn thuishaven is, was daar de perfecte plek voor.”

“De impact van online radio op lokale scenes is enorm,” zegt Femke. “Red Light Radio heeft in de tien jaar van haar bestaan als een soort katalysator voor de stad gefungeerd. Er kwamen zelfs mensen in Amsterdam wonen vanwege Red Light Radio. Het was meer dan een radiozender: in hetzelfde gebouw bevond zich een platenwinkel, en het werd een ontmoetingsplek. Het heeft de scene een enorme impuls gegeven en ik denk nu dat je bij zenders als Stranded FM, Future Intel en Operator precies hetzelfde ziet gebeuren.”

Online radiostations zijn dus virtuele (en soms ook fysieke) ontmoetingsplekken. Daarnaast fungeren de zenders als een soort kijkdoos voor internationaal publiek: wil je een idee krijgen van de Amsterdamse scene, dan kom je met een paar dagen naar Echobox, of Radio Tempo Nao Para luisteren een heel eind. 

Van alle stations in Nederland heeft Echobox Radio misschien nog wel de meeste diverse programmering. “Amsterdam is een kosmopolitische stad en daarom hebben we naast een groot aantal presentatoren die hier zijn geboren, ook veel makers die uit de hele wereld komen,” zegt Chalice. “Ze zijn divers qua leeftijd, identiteit en muzieksmaak. We wilden altijd al over de grenzen van de elektronische muziek heen kijken. Zo hebben we bijvoorbeeld een country & western-show en een programma waarin alleen maar screamo gedraaid wordt. Daarnaast hebben we ook veel praatprogramma’s zoals Radio Pleasure Society, met een focus op seksualiteit, en The Mechanics of Joy, dat wordt gepresenteerd door twee mensen die gek zijn op fietsen. Die laatste show is één van mijn favorieten. Muzikaal gezien ligt de focus op hair metal, een soort dad rock, en verder hebben ze het vooral over hoe je van het leven kunt genieten en ook een klein beetje over fietsen.”

Vanuit een mainstream perspectief zou je kunnen zeggen dat online radio wordt gemaakt door en voor mensen uit de underground-bubbel. Het is experimentele radio voor mensen met een meer dan gemiddelde interesse in muziek, die niet terugdeinzen voor wat vreemde geluiden hier en daar. Maar dat gaat niet even sterk op voor alle stations, vindt Philou: “Operator is te gek omdat er ook pop gedraaid kan worden. Het snobistische uit de underground halen, dat kunnen ze hier goed. Het station is er voor iedereen en past juist daarom zo goed bij Rotterdam, de meest diverse stad van Nederland.” 

Het publiek van online radiostations is even divers als de makers. Het is een plek voor mensen die op zoek zijn naar een alternatief voor de roterende playlists op mainstream radio, die steeds uit dezelfde nummers bestaan. Maar dat betekent niet dat alle muziek experimenteel of underground is. Online radio heeft ook een heel laagdrempelige en toegankelijke kant. En het is duidelijk dat de presentatoren een betere afspiegeling vormen van de Nederlandse samenleving dan bij traditionele radio het geval is. Zo zijn er veel meer vrouwen en presentatoren van kleur te vinden op de stations. 

“Als je zestien jaar bent, in Utrecht woont en van muziek houdt, dan heb je van Stranded FM gehoord. En dan denk je misschien: ik ga eens vragen of ik een programma kan maken,” zegt Femke. “Dat is hoe het werkt. Online radio heeft heel veel betekend voor de vrouwen in de Nederlandse elektronische muziekscene. Nu begint ook de discrepantie tussen mannen en vrouwen op line-ups eindelijk te verdwijnen. Online radiostations bieden een veilige omgeving waarin je je skills kunt ontwikkelen, waar je kunt uitvinden waar je sound ligt. Ik ken zoveel mensen die via radio gegroeid zijn en bekende dj’s en artiesten zijn geworden. Denk aan Jasmín, Merel Rhizoom, Mary en Wispelturig. Dat is een geweldige ontwikkeling.”

“Bij Echobox zijn we heel bewust met toegankelijkheid bezig,” vertelt Chalice. De zender is actief bezig met het aantrekken van nieuw talent, en werkt inmiddels samen met ruim 150 presentatoren die de ruimte krijgen om een à twee uur per maand hun eigen geluid te laten horen. Vooralsnog doen ze dat onbetaald, omdat Echobox – net zoals de meeste onafhankelijke online radiostations – geen winst maakt.

“We nodigen mensen binnenkort opnieuw uit om voorstellen voor programma’s te doen. Daarbij doen we ons best om de beoordeling zo eerlijk mogelijk te laten verlopen. We willen bijvoorbeeld graag jongeren met allerlei achtergronden een kans geven, niet alleen mensen binnen ons netwerk of gevestigde namen uit de dj-wereld. De muziekscene is hier klein en mensen leren elkaar snel kennen. Daar zitten veel voordelen aan, maar het kan ook een valkuil zijn. Ook tegen vrienden zeggen we: hier is het formulier en we kijken er naar uit jouw voorstel te ontvangen.”