Wie zijn de mensen die overal stickers plakken?

Als je er eenmaal op begint te letten, zie je ze overal: stickers. Op lantaarnpalen, elektriciteitskastjes en afvalbakken, de hele publieke ruimte lijkt ermee volgeplakt. Soms zijn het reclamestickers, voor festivals of apps, maar vaak ook politieke statements. Tijdens mijn dagelijkse rondje wandelen door Breda kom ik van alles tegen, van anti-coronastickers tot stickers met communistische leuzen. Het fascineert me – wie zijn de mensen die in tijden van social media hun mening op zo’n analoge manier kenbaar willen maken? 

Een deel van de stickers is afkomstig uit webwinkels, zoals De Rode Lap. Die socialistische site is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor stickers waar kittens en teksten als “eet de rijken” en “hier zat een racistische sticker, nu niet meer” op staan. In mijn buurt zie ik één sticker opvallend vaak. “De samenleving is ziek en het medicijn is burgerlijke ongehoorzaamheid”, staat erop, in letters die eruitzien alsof ze driftig op het papier zijn gekrast. Onderaan de sticker staat een hashtag: #rebelvanhetzuiden, die me naar een Instagram-pagina leidt. De pagina staat vol met foto’s van stickers. 

Ik besluit een bericht te sturen:

Goedemorgen!

Ik woon in Breda en het valt mij op dat er steeds meer stickers te vinden zijn op lantaarnpalen, scooters, elektriciteitskastjes etc. De laatste tijd hebben deze stickers ook steeds vaker een politieke lading. Dit heeft mijn aandacht gewekt. Het lijkt mij dan ook leuk/interessant om hier een verhaal over te schrijven. Staan jullie open voor een interview?

Ik hoor heel graag van jullie!

Groetjes, Bregje

Nauwelijks vier uur later krijg ik een melding in mijn inbox:

Hey. Dit is een gedeeld profiel.. het is echter nogal inactief geworden. Het is handiger als je @akkie_37 bericht (dat ben ik) want daar kijk ik vaker op. Ik maak de stickers ook. En wil denk ik best een interviewtje geven.. hangt een beetje van de insteek van het artikel af en of en waar het gepubliceerd wordt

akkie_37 blijkt de accountnaam te zijn van Axel (hij wil liever niet met zijn achternaam op het internet), die me na wat heen en weer berichten bij hem thuis uitnodigt om over zijn stickeractiviteiten te praten. Als ik binnenstap in het verlaten schoolpand waar Axel woont, weet ik niet waar ik moet kijken. De hele ruimte is gevuld met activistische posters, affiches, sjaals en natuurlijk stickers. Op het bureau liggen allerlei pennen, vellen, stickers en scharen. 

Voordat de coronacrisis uitbrak, had Axel zich nog nooit beziggehouden met het plakken van stickers. “Wel was ik al activistisch hoor”, geeft hij toe. “Ik heb overal wel een mening over, vaak zelfs twee. En die wil ik dan ook graag laten horen.” Sinds de coronapandemie is de Bredanaar nog een stuk fanatieker. “Ik maakte me al langer zorgen over de bemoeienis van de overheid, maar tijdens corona ging deze bemoeienis echt te ver naar mijn mening,” aldus de dertiger. “We hebben altijd bepaalde regels waarbinnen we zullen moeten leven, maar de ziekelijke neiging van de overheid tot surveillance, controle en wantrouwen richting de burger, dat trek ik echt niet. De veiligheid van de burger op sociaal vlak was aan het begin van corona meer dan ooit in gevaar en ik voelde me geroepen om in actie te komen.”

En dat deed hij dan ook. Axel begon met het bezoeken van demonstraties in Amsterdam en andere plaatsen. Kort daarna ging hij aan de slag met het ontwerpen van posters, die hij dan weer mee kon nemen naar deze demonstraties. “Op een gegeven moment ben ik toen ook begonnen met het maken van stickers. Ik wilde graag, buiten de demonstraties om, op een gemakkelijke en goedkope manier mijn boodschap kunnen delen met de buitenwereld. Daar zijn stickers perfect voor,” aldus Axel. “Voor een paar euro heb je zo een heel stapeltje met stickers.

De stickers die Axel ontwerpt zijn in heel Breda terug te vinden. Er staan teksten op als: “de samenleving is ziek en het medicijn is burgerlijke ongehoorzaamheid” en “Covid-84”. Axel’s persoonlijke favoriet is een met de tekst: “De mens, die schoft, went aan alles”. “Dat is een quote van schrijver Fjodor Dostojevski. Ik vind dit een fijne sticker, omdat die bijna in iedere situatie inzetbaar is. Het maakt ook het meeste los in mensen.” En dat is juist wat Axel wil bereiken. “Regelmatig als ik over straat rijd, zie ik dat mensen fanatiek bezig zijn geweest om mijn stickers van palen af te krabben”, zegt Axel, en hij lacht. “In het begin vond ik dat best vervelend. Er gaat toch veel tijd zitten in het maken van zo’n sticker. Maar nu vind ik het eigenlijk wel een goed teken. Blijkbaar maak ik dan toch wat bij die mensen los.” Zelf heeft hij nooit een sticker van een lantaarnpaal afgekrabd. “Wel vind ik het leuk om één van mijn eigen stickers eroverheen te plakken.”

In totaal ontwierp Axel vier coronagerelateerde stickers. “Deze heb ik altijd op zak, zodat ik ze kan plakken wanneer ik wil.” Het fijne aan het stickeren vindt de Bredanaar dat hij op een laagdrempelige en anonieme manier zijn boodschap kan delen. 

Toch vindt Axel het soms best spannend om de stickers te plakken. Daarom plakt hij zijn stickers altijd eerst op het stuur van zijn fiets. “Op die manier kan ik de stickers al fietsend, snel en onopvallend plakken.” Met een groepje op pad om te gaan stickeren doet Axel niet.  “Ik doe dat graag in mijn eentje, net zoals de meeste stickeraars. Ik ben op social media weleens een ‘stickergroep’ tegengekomen, maar dat is meer om foto’s te delen en ontwerpen te verspreiden. Het is niet zo dat er hele groepen de straat op gaan om samen te stickeren. Dat zou ook te veel opvallen.”

De meeste vrienden van Axel vinden zijn nieuwe hobby maar raar, vertelt hij. Ook zijn moeder heeft zich de afgelopen jaren vaak zorgen gemaakt over haar zoon. “Het is best wel pijnlijk om te zien dat mensen om je heen je niet begrijpen. Toch weerhoudt me dat er niet van om mijn boodschap uit te blijven dragen,” zegt hij stellig. “Het voelt op de een of andere manier als mijn verantwoordelijkheid om de Nederlander te confronteren met slecht nieuws. Dat is dan ook het doel van mijn stickers: anderen confronteren en aan het denken zetten. Als ik ook maar één iemand met mijn stickers kritischer naar de overheid kan laten kijken, dan is mijn doel al bereikt.”

Het plakken van stickers is illegaal en je kunt er dus ook een boete voor krijgen. Wanneer je op heterdaad betrapt wordt op het plakken van een sticker in de openbare ruimte, dan kan dat je zo’n 140 euro kosten. Maar niet iedere gemeente is hier even streng in. In de gemeente Breda wordt er meermaals per jaar een team de straat opgestuurd om zoveel mogelijk stickers te verwijderen. “We focussen ons dan vooral op het stationsgebied en het centrum,” aldus een woordvoerder van de gemeente. “Het kostte de gemeente Breda afgelopen jaar ruim 10.000 euro om deze stickers en soortgelijke posters of affiches te verwijderen.” Een behoorlijk bedrag, zou je zeggen. Maar toch beboet de gemeente Breda stickeraars niet. “Onze prioriteiten liggen elders.” Het wordt dus gedoogd. 

Axel laat zich niet tegenhouden door de bedragen die de gemeente kwijt is aan het weghalen van de plakplaatjes. “Het verwijderen van stickers is een keuze,” verzucht hij zich. “In sommige gemeenten wordt ervoor gekozen de stickers gewoon te laten zitten. Dat zou een hoop geld besparen.” Nu de grootste frustratie rondom corona weg is bij Axel, richt hij zich op het ontwerpen van nieuwe stickers. “Ik heb altijd een aantekeningenboekje bij me,” zegt hij. “Wanneer ik een ingeving krijg, dan schrijf ik dat op. Dat kan op ieder moment zijn.” Momenteel is Axel bezig met een sticker waar “fuck…ism” op staat.  

“Die ligt al wel wat langer op de plank, maar ik heb ‘m nooit écht uitgewerkt. Onlangs heb ik het originele idee er toch weer ‘ns bij gepakt. Het idee voor de “fuck…ism”-sticker is ontstaan uit humor en ridiculisering van mijn eigen activisme. Op de puntjes kun je eigenlijk alles invullen. Daarmee wil ik duidelijk maken, dat er altijd wel iets zal zijn om boos op te zijn of gefrustreerd door te raken.” Axel is van plan om, wanneer het ontwerp volledig af is, zo’n 500 exemplaren te laten drukken. “Dan kan ik weer eventjes vooruit.”