Waarom Jackie Chan zo ongelooflijk onpopulair is in Hongkong

In de westerse wereld is Jackie Chan een vechtsportheld en een populaire filmster. Maar in zijn geboorteplaats Hongkong is Chan erg onpopulair, vooral onder de pro-democratische beweging.

“Het Westen prijst Jackie Chan, maar ze begrijpen hem niet,” zegt Hong Kong World City, een populair twitteraccount dat de pro-democratische beweging in Hongkong steunt, tegen VICE News. “Hij is niet de wholesome mascotte die hij beweert te zijn.”

Chan, die ook bekendstaat onder zijn zelfgekozen Chinese naam Cheng Long, is in de filmwereld bekend vanwege zijn acrobatische vechtstijl en slapstickcomedy. Hij is een van de herkenbaarste en invloedrijkste sterren van Azië. Chan begon in de jaren zeventig als stuntman, waarna hij zich een weg naar de top werkte. Hij werd een internationale superster toen hij samen met komiek Chris Tucker in de populaire actiekomediefilm Rush Hour verscheen.

Chan heeft tot nu toe in meer dan 200 films en shows gespeeld en is nog steeds een van Hongkongs grootste namen in de entertainmentindustrie. Zijn vermogen wordt geschat op 400 miljoen dollar.

Maar Chans openlijke steun aan de Communistische Partij van China heeft in Hongkong tot controverse geleid. Chan werd zelfs gerekruteerd om lid te worden van het politieke adviesorgaan van de partij.

In 2009 zette Chan vraagtekens bij het idee van een vrije pers en zei hij dat de Chinese controle een positieve zaak was.

“Ik weet niet zeker of het goed is om vrijheid te hebben of niet,” zei hij op een conferentie in 2009. “Ik begin langzamerhand het gevoel te krijgen dat wij Chinezen onder controle moeten worden gehouden. Als dat niet gebeurt, doen we gewoon wat we willen.”

Onlangs werd die uitspraak getweet door Hong Kong World City, als uitleg waarom mensen in Hongkong geen fan van Chan zijn.

“Zijn steun onder fans in Hongkong is opgedroogd wegens de controversiële opvattingen die hij heeft,” zegt de twitterpagina tegen VICE News. “Hij vindt dat mensen hier en in Taiwan tot het vasteland van China behoren en daarom geen vrijheid verdienen. Zijn uitspraken zijn onbegrijpelijk en onvergeeflijk.”

Vorig jaar bekritiseerde Chan de pro-democratische protesten van Hongkong in een interview op de staatstelevisie. Hij herhaalde zijn pro-Chinese standpunt en sprak de hoop uit dat de stad “naar vrede zou terugkeren.”

“De recente gebeurtenissen in Hongkong zijn triest en deprimerend,” zei Chan. “Hongkong en China zijn mijn geboorteplaatsen en mijn thuis. China is mijn land en ik houd van mijn land.”

Onlangs sprak Chan zijn steun uit voor de controversiële nationale veiligheidswet die door China aan Hongkong is opgelegd. Die wet verbiedt alle vormen van afscheiding en ondermijning van China, terrorisme en samenspanning met een vreemd land. Als je de wet breekt, kun je levenslang in de gevangenis belanden.

Chan zette zijn handtekening onder een gezamenlijk statement, waarin staat: “Wij begrijpen het belang van het waarborgen van de nationale veiligheid in Hongkong volledig, en steunen de beslissing van het Nationaal Volkscongres over de nationale veiligheidswet voor Hongkong.”

Internetactivisten in Hongkong en Taiwan noemden Chan daarop een “klootzak met twee gezichten” en “een uitzonderlijke verrader”.

“In plaats het bewustzijn te vergroten en de veiligheid en kernwaarden van Hongkong te beschermen, beroept Cheng Long zich op zijn politieke status in het vasteland van China,” zegt Lo Kin-hei, vicevoorzitter van de Democratische Partij van Hongkong, tegen VICE News.

“Hij was in de jaren tachtig en negentig misschien wel geliefd en gerespecteerd als acteur, maar de situatie is veranderd. Hij wordt in Hongkong veel gehaat. Hij is niet langer in de positie om onze stad en haar inwoners goed te vertegenwoordigen.”

Een afbeelding van Chan werd ook gebruikt in een politieke prent van de populaire Chinees-Australische kunstenaar Badiucao.

“Als je achter de Chinese regering staat, sta je voor geweld, censuur, concentratiekampen en etnische zuiveringen,” zegt de cartoonist tegen VICE News.

“Jackie Chan is een van de grootste beroemdheden uit Hongkong. Hij heeft een sociale verantwoordelijkheid om zich uit te spreken over wat er in zijn geboortestad gebeurt, maar in plaats daarvan verdedigt hij het door Beijing gesteunde politiegeweld. Cheng Long is voor veel Chinezen misschien wel een idool, maar door zijn bondgenootschap met de Communistische Partij misbruikt hij zijn roem en invloed. Hij verraadt niet alleen Hongkong, maar ook zichzelf.”

De kunstenaar concludeert: “Democratie helpt kunstenaars door ons de vrijheid te geven om werk te maken. Jackie Chan is een vijand van de democratie.”

Het vasteland van China is een lucratieve markt die macht en invloed uitoefent op Hollywood. Als je China boos maakt, breng je je carrière in gevaar, zegt John Lee, senior fellow aan het Hudson Institute in Washington DC en docent aan het U.S. Studies Center in Sydney, tegen VICE News.

“Als beroemdheden of entertainmentbonzen gevoelige opmerkingen maken, die als kritiek op China en de Communistische Partij kunnen worden beschouwd, ondervinden ze daarvan mogelijk ernstige commerciële gevolgen,” zegt Lee.

“De ticketopbrengsten in China worden op bijna 10 miljard dollar geschat, vervolgt hij. “Dat maakt het de grootste markt ter wereld, op de Verenigde Staten na. Er zijn ook schattingen dat dat cijfer nog gaat verdubbelen. De VS en andere regionale filmindustrieën zien in dat het Chinese publiek een zeer invloedrijke markt is, waar ze allemaal naartoe willen uitbreiden.”

De turbulente demonstraties tegen de Chinese regering, die Hongkong al jarenlang kwellen, hebben ook de entertainmentindustrie in tweeën gespleten.

Beroemdheden als Chan en Donnie Yen, die in de nieuwe live-action-versie van Mulan te zien zal zijn, worden voor hun loyaliteit beloond als ze China en de Communistische Partij promoten. Maar andere sterren uit Hongkong, zoals acteur Chow Yun-fat en zangeres Denise Ho, die de pro-democratische beweging steunen, hebben dat moeten bekopen met hun carrière.

“Er heerst een gevoel van verraad en hypocrisie, omdat Jackie in Hongkong werd geboren en vermoedelijk van de vrijheden genoot die het gebied bood,” zegt Lee. “Dat is zijn carrière enorm ten goede gekomen. Maar tegenwoordig spuit hij over zeer gevoelige politieke kwesties dezelfde propagandaboodschappen als de Chinese overheid. Hij benadrukt het belang van patriottisme en stabiliteit in plaats van vrijheid en democratie.”

Woordvoerders van Chan hebben nog niet gereageerd op ons verzoek om commentaar. 

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE US