Hoe het is als je bevriend blijkt te zijn met een seriemoordenaar

Het kan zomaar zijn dat je bevriend bent met een seriemoordenaar. Het overkwam schrijver en voormalig vicepremier Jan Terlouw (84) en zijn dochter Sanne (56). Drie jaar lang, van 1964 tot 1967, kwam de beruchte seriemoordenaar Hans van Zon regelmatig bij hen over de vloer. In hun toenmalige huis aan de Tolsteegsingel in Utrecht dronken ze vaak genoeg een wijntje met hem.

In 1967 werd Van Zon gearresteerd, hij was toen pas 26 jaar. Een paar jaar later werd hij veroordeeld voor vier moorden. Een zelf in elkaar geknutselde pijp gevuld met lood was zijn favoriete moordwapen. Daarmee beging hij in 1967 zijn eerste moord op zijn tien jaar oudere vriendin Coby van der Voort – nadat hij de relatie wilde beëindigen en ze hem niet met rust liet. De moord op zijn ex-vriendin was een probeersel, om eens te voelen hoe het is om iemand te vermoorden. Hij verdoofde haar met slaappillen, sloeg haar op haar hoofd en stak haar een paar keer met een mes. Vervolgens nam hij haar juwelen mee, om de moord op een roof te laten lijken. In de twee jaar daarna vermoordde hij nog een jonge vrouw, en pleegde hij twee roofmoorden.

Hij kreeg levenslang, maar die straf werd wegens goed gedrag omgezet in 28,5 jaar. Vorig jaar schreven Jan en Sanne de romanIn huis met een seriemoordenaar, gebaseerd op hun eigen ervaringen. Ik zocht ze op in het Gelderse Twello en sprak met ze over hun thriller, de charmes van Hans en ontmoetingen via Tinder.

VICE: Waarom kwam Hans van Zon zo vaak bij jullie over de vloer?
Sanne: De vrouw die het souterrain in ons huis huurde– die wij in het boek Maria hebben genoemd – had hem in de jaren zestig ontmoet. Ze keek vanuit het raam naar mensen die langs liepen en toen liep hij dus langs. Hij heeft een praatje met haar aangeknoopt en zo hebben ze een relatie gekregen. Hij woonde hier niet echt, maar hij was hier heel vaak. Hij had de huissleutel.
Jan: Maar toen het nieuws over Hans bekend werd, was hun relatie al verbroken.
Sanne: Voor haar was het feit dat hij een seriemoordenaar bleek te zijn het ergste. Als je zo intiem met iemand bent geweest… We willen eigenlijk niet meer over haar zeggen, want het is nog steeds te erg voor haar.

Waarom hebben jullie je eigen ervaringen met Van Zon in de vorm van een thriller gegoten en niet opgeschreven als waargebeurd verhaal?
Sanne: Er was al van alles over Hans van Zon geschreven, non-fictie dus. We hebben met dit boek niet alleen feiten op papier gezet. We hebben geschreven over hoe het voelt als iemand in je directe omgeving een moordenaar blijkt te zijn, een seriemoordenaar in dit geval. Dus het boek gaat meer om de gevoelens van de andere personages dan om de moordenaar zelf, gebaseerd op onze eigen ervaringen.

Kan je dat gevoel beschrijven?
Jan: Stel je iemand voor die je goed kent. Iemand uit je eigen kennissenkring, waarvan je vindt dat het geen perfect persoon is. Dan hoor je opeens dat hij de seriemoordenaar van de eeuw is. Je eerste reactie is dat het niet kan en dat het niet waar is. Als de politie je eindelijk heeft overtuigd dat het toch echt waar is, dan denk je: had ik het moeten zien?

Had je het echt niet door?
Jan: Nou ja, nee dus. We hebben het gewoon niet gezien. Hij heeft wel geld van me gestolen, maar dan is hij toch niet direct een seriemoordenaar? Ik heb me natuurlijk afgevraagd of ik de politie in had moeten schakelen toen hij mijn geld stal. Maar als iemand die je goed kent duizend euro van je heeft gestolen, dan ga je niet zo gauw naar de politie. Ik vroeg aan hem: "Waarom heb je dit nou gedaan Hans, we zijn toch bevriend?" Toen zei hij dat hij schulden had, maar als je geld wil lenen, dan kun je dat toch gewoon aan me vragen?

Jan, hoe kwam je er dan achter dat hij een seriemoordenaar was?
Jan: De politie kwam aan de deur bij mijn vrouw, ik was niet thuis. De agenten zeiden: "U begrijpt wel, dat wij natuurlijk voor Hans van Z. komen." "Hans van Zet? Ik ken helemaal geen Hans van Zet," zei mijn vrouw tegen de agenten. Toen lieten ze een foto zien van Hans van Zon tussen twee agenten in, ongeveer dezelfde foto die voorop het boek staat. "Dat is Hans, dat is onze Hans. Wat is daar dan mee?" vroeg ze aan hen. Hij zou zijn opgepakt voor drie moorden. Toen moesten we wel geloven dat het waar was.

Waarom werd de zaak van Hans van Zon 'het moordproces van de eeuw' genoemd?
Sanne: Hij heeft een aantal vrouwen in een korte tijd op een walgelijke manier vermoord en heeft – voor zover wij dat ook hebben gelezen – ze daarna ook nog verkracht. Ik weet niet of je dat nog verkrachting kunt noemen. Hij vermoordde ook mensen om geld. Hij heeft een boer uit Heeswijk met een loden pijp doodgeslagen, dat was een roofmoord in plaats van een lustmoord.
Jan: Hij sloeg die oude boer neer voor een paar honderd gulden.
Sanne: Ja, en hij heeft een andere vrouw ook op die manier geprobeerd dood te slaan, maar die heeft het overleefd. Zij heeft hem kunnen beschrijven en zo is hij gearresteerd. Een aantal moorden kon worden bewezen en een aantal niet, maar we hoorden later van een commissaris van politie dat daar eigenlijk ook bewijs voor was. Journalisten uit heel Europa kwamen dit proces bijwonen.

Jan: Ja, het was groot nieuws. Dus ook al onze vrienden, kennissen en familie lazen het in de krant. Die dachten: dat is die Hans die wij gewoon op feestjes zagen.' Als ze dan later in ons huis kwamen, zeiden ze griezelend: "Heeft hij in die stoel gezeten?" en "Heeft hij uit dat kopje gedronken?"

Wat naar! Maar hoe was hij dan op feestjes?
Jan: Hij wond vrouwen makkelijk om zijn vinger, dus ik denk dat hij in de ogen van vrouwen een tamelijk knappe man was. Hij had heel aardige kanten, anders was 'Maria' niet voor hem gevallen. En wij konden het ook goed met hem vinden. Hij was behulpzaam. Hij hielp de kinderwagen van stoepjes af en zo. Hij was belangstellend en leende boeken van mij en hij had ook zeker een aardige smaak voor boeken.

Dat klinkt als een perfecte schoonzoon.
Jan: Nou, voor een perfecte schoonzoon had hij toch iets te veel streken hoor. Hij reed zonder rijbewijs en hij schepte veel op. Hij deed zich beter voor dan hij was, hij vertelde verhalen over zijn verleden die gewoon niet klopten. In het begin geloof je iemand, maar later begin je te twijfelen. En zo groeide het wantrouwen. Hij deed dingen die wij niet zouden doen.
Sanne: Hij wilde zich spiegelen aan mensen. Hij kwam uit een laagopgeleide familie. Hij wilde omhoog klimmen en zijn moeder hielp hem daarbij. Ze heeft hem geleerd hoe hij netjes kon praten. Hij was ook niet dom, hij was best intelligent volgens mij.

Jan: Ik heb me vaak afgevraagd waarom ik na de eerste ontmoeting met Hans tegen mijn vrouw zei: "Laat hem niet alleen met de kinderen," en zij beaamde dat. Het moet hem in zijn blik hebben gezeten. Als hij met je praatte, dan keek hij net even langs je heen. [Jan doet het voor]

O, bah. Ja dat is echt heel ongemakkelijk.
Jan: Zo'n intuïtief gevoel moet je toch ergens vandaan halen.
Sanne: Maria had ook makkelijk vermoord kunnen worden, daar ben ik van overtuigd. En wij ook.
Jan: Ik heb hem enorm streng toegesproken toen hij geld had gestolen. Maar ja, als hij zijn loden knuppeltje bij zich had gehad, dan had hij mij misschien ook neergeslagen.
Sanne: Ik denk dat hij jou niet zo snel had neergeslagen, want hij bewonderde jou en je was een autoriteit voor hem. Bij de moorden op die vrouwen denk ik dat het ging om macht. Hij wilde macht over ze. Tegen jou keek hij op. Hij had een probleem met zijn eigen vader. Die dronk heel veel. Hans is later zelf ook overleden aan een alcoholvergiftiging.

Nu hij overleden is: waarom moeten we dit boek – vijftig jaar na de moorden – nog lezen?
Sanne: Omdat het gevoel hetzelfde blijft. Het boek gaat over hoe het is als iemand in je directe beweging zo'n zware misdadiger blijkt te zijn, dat kan jou ook overkomen. Dus dat blijft altijd actueel. Tegelijkertijd kun je je er ook niet tegen wapenen, als zo iemand in je leven komt. Je moet niet bij vreemde kerels in de auto stappen, dat is gewoon heel belangrijk.

[Jan staat even op om de telefoon op te nemen]

Sanne: Je moet enerzijds goed van vertrouwen zijn maar anderzijds ook je gezonde verstand blijven gebruiken. Tegenwoordig zijn er heel veel verschillende manieren om leeftijdgenoten te ontmoeten. Je moet niet zomaar met iemand naar huis gaan. Je kent z'n familie niet. Ik denk dat veel jonge vrouwen van deze tijd meer gevaar lopen dan ze weten, omdat ze denken: ach, het is zo gezellig en ik heb hem toch via Tinder ontmoet. Maar wat weet je van hem? Helemaal niks. Tegen jullie zou ik dus ook willen zeggen: blijf oppassen en ga niet te snel naar een plek waar je alleen met hem bent.

[Jan komt terug] Sanne: Ik geef even een korte moralistische les aan deze meiden.

Bedankt, Jan en Sanne!

Lees ook:

De spookachtige fotografie van een seriemoordenaar
The Cleveland Strangler: het verhaal van een brute seriemoordenaar en zijn vergeten slachtoffers

Like VICE Nederland op Facebook: