Dit kunstwerk is geen dildo, maar een middelvinger naar de dood

Wat hebben de dood, liefde, intimiteit, en humor met elkaar te maken? Heel veel, als je het aan kunstenaar Mark Sturkenboom vraagt. Zijn controversiële kunstwerk 21-grams is een altaar om overleden geliefden mee te herdenken met behulp van parfum, muziek en een urn in de vorm van een dildo. Het is tevens een soort middelvinger naar de dood, die ons uiteindelijk allemaal te grazen zal nemen. Het enige dat we ertegen kunnen doen is het leven waarderen, elkaar liefhebben, met elkaar lachen, en de mensen herinneren die niet meer in onze levens zijn. Ik nam contact op met Mark om meer te leren over zijn kunstwerk.

VICE: Kun je wat meer vertellen over de naam 21-grams?
Mark Sturkenboom: Een Amerikaanse arts, Duncan MacDougall, probeerde in 1901 wetenschappelijk bewijs te vinden voor de menselijke ziel. Hij deed dit door zes tuberculosepatiënten te wegen op het moment dat ze stierven. Na de dood wogen de patiënten 21 gram minder, waaruit MacDougall concludeerde dat dit het gewicht van de ziel moest zijn.

Wat inspireerde je om dit kunstwerk te maken?
Er is een oude vrouw in mijn leven die ik soms help met haar boodschappen. In haar vensterbank staat een urn met het as van haar overleden man. Ze praat altijd zo liefdevol over hem, maar de urn straalde helemaal geen liefde uit. Ik las een artikel over weduwes, taboes, seks en intimiteit en toen dacht ik: kan ik deze thema's combineren en iets maken dat over liefde, gemis en intimiteit gaat? Ik wilde een nieuwe manier bieden om iemand te herdenken, of om te gaan met de gevoelens waar mensen mee zitten als iemand overlijdt.

Je noemt 21-grams een aanklacht tegen de dood. Wat bedoel je daarmee?
De dood lijkt vaak vals te spelen in het leven en mensen te belazeren. We vliegen naar de maan en terug, we klonen dieren, we genezen mensen, en we hebben hoop, maar de dood krijgt je altijd te pakken. Ik wilde iets maken om de dood mee terug te pakken. Van de herinneringen aan een verloren partner maakte ik een altaar om de overledene weer tot leven te brengen. Niet met een foto en een kaars, maar in de puurste en meest intieme vorm. Het is niet alleen een referentie aan de weduwe, maar ook aan de dood.

Waarom koos je voor de vorm van een dildo?
Het gaat over liefde en intimiteit. Ik noem het geen dildo, en zeker geen seksspeeltje – het is een fallusvormige urn. Het is een kunstwerk met als doel om de manier te veranderen waarop we iemand begraven, cremeren, of herdenken. De vorm is een beeldende weergave van de fysieke intimiteit tussen twee mensen. Het roept een associatieve reactie op bij mensen, iets waar ik vaak voor kies bij mijn kunst.

Het lijkt me best een controversieel kunstwerk. Hoe reageren mensen erop?
Het internet is een rare plek. De media betitelen het als 'dildo' of 'creepy' en dat bepaalt hoe mensen het zien. Op iedere expositie krijg ik positieve reacties van weduwes, en van terminale, jonge en (hele) oude mensen. In Milaan raakte ik aan de praat met een oud stel, beiden ver in de tachtig. Ze begrepen precies wat mijn kunst betekende en de man zei dat het de dood een stuk mooier maakte. Ik wist niet wat ik daarop moest zeggen.

Hoe reageren weduwes erop?
Bijna iedere weduwe – uiteindelijk mijn voornaamste doelgroep – die ik spreek staat achter het idee. De meesten zeggen dat ze de urn niet zouden gebruiken zoals de vorm suggereert, maar ze vinden het idee prachtig. 21-grams geeft ze de mogelijkheid om hun gevoelens te kanaliseren en een middelvinger naar de dood op te steken. Weduwes zijn niet zo hulpeloos en humorloos als veel mensen denken. Ze begrijpen het beter dan de internetgeneratie die via hun telefoon binnen een minuut een reactie plaatst op een titel die uit zijn verband is gerukt.

Ik krijg honderden e-mails per dag van weduwes over de hele wereld. Zij zien er meer in dan een dildo of een seksspeeltje. Voor hen en mijzelf gaan humor, intimiteit en echte herinneringen goed samen in deze vorm. Ik heb hele aangrijpende verhalen ontvangen, zelfs van mannen die stervende zijn, en dat is precies waarom ik dit kunstwerk maakte. Het gaat niet om het choqueren, maar om liefde. Meer niet.