10 vragen die altijd al aan een hondentherapeut wilde stellen

Misschien ben je sinds het begin van de pandemie voor het eerst in je leven in therapie gegaan – dan zou je in ieder geval niet de enige zijn. Het zijn echter niet alleen mensen die soms extra hulp nodig hebben met hun geestelijke gezondheid. Ook onze dierlijke metgezellen kunnen namelijk flink in de rats zitten.

Uit een onderzoek uit 2019, waarbij meer dan 13.000 honden betrokken waren, bleek dat 70 procent daarvan bang was voor bijvoorbeeld luide geluiden. 29 procent van de dieren had andere angsten, bijvoorbeeld voor andere honden, vreemden of nieuwe omgevingen. Het probleem is natuurlijk dat honden niet kunnen praten, en daarom kan het zo zijn dat veel van hun geestelijke gezondheidsproblemen of andere angsten zich uiteindelijk uiten in agressief of destructief gedrag.

Baasjes hebben vaak moeite om de oorzaak van de problemen van hun hond te begrijpen. Ze projecteren hun menselijke beweegredenen op hun huisdieren of beschouwen ze als slechte honden, die naar het asiel zouden moeten. Gelukkig kunnen de extremere scenario’s voorkomen worden met een beetje training door een gediplomeerde professional, wat de levenskwaliteit van de honden en hun baasjes ten goede komt.

De 37-jarige Vlad Vancia uit de Roemeense stad Cluj-Napoca was als kind al gefascineerd door het gedrag van dieren. Hij studeerde biologie aan de universiteit en ging daarna in een dierentuin werken. Daar werd hij aangemoedigd om internationale cursussen en workshops te gaan volgen, om meer te weten te komen over het diagnosticeren van geestelijke gezondheidsproblemen bij honden. 

Inmiddels is hij al negen jaar dierentherapeut. Hij helpt honden met bepaalde gedragsproblemen, zoals bangigheid, agressie, bovenmatig blaffen of een gebrek aan zelfvertrouwen, en probeert uit te zoeken welke soort training die problemen kan oplossen. Ook werkt hij nauw samen met de menselijke partners – hij probeert termen als ‘baasje’ of ‘eigenaar’ te vermijden – van dit soort honden. 
Ik vroeg hem wat mensen kunnen doen om hun band met hun viervoeters te verbeteren.

VICE: Hoi Vlad, waarom hebben sommige honden een gedragstherapeut nodig?

Vlad Vancia: Helaas leiden de meeste honden niet meer de levensstijl waarvoor ze gefokt zijn. Honden zijn sociale, intelligente en emotioneel complexe dieren, en er wordt steeds minder aan hun behoeften voldaan. Ze moeten niet alleen lichamelijk gestimuleerd worden, maar ook geestelijk.

Mensen zeggen weleens dat “een vermoeide hond een goede hond is”, maar ik zeg liever: “Een goed gestimuleerde hond is een goede hond.” Er komen veel gedragsproblemen voor bij verveelde honden of honden die specifieke fokproblemen hebben. Een voorbeeld daarvan is dat bulterriërs obsessief achter hun staart aan kunnen rennen. Sommige terriërs lijken dat niet meer onder controle te kunnen houden, en dat gedragsprobleem kan leiden tot een slechte levenskwaliteit. Als je je hond gelukkig wil maken of je het gevoel hebt dat je je hond beter wil begrijpen, is het tijd om een beroep te doen op een gedragsdeskundige.

Hoe weet jij wat een hond denkt of voelt?

We hebben het geluk dat deze honden veel kunnen overbrengen van wat ze voelen. Als je weet hoe je hun lichaamstaal moet lezen en begrippen uit de hondenpsychologie kent, kun je vrij goed achterhalen wat er in hun hoofd omgaat. Als je ziet dat een hond zijn lippen likt terwijl er geen eten of drinken in de buurt is, kan het heel goed zijn dat hij zich zorgen maakt, zich ongemakkelijk voelt of gestrest is. Als je dat herkent, kan je helpen om het probleem op te lossen – zonder dat het escaleert.

Wat gebeurt er tijdens een sessie?

Eerst probeer ik de hond te leren kennen en uit te zoeken wat de oorzaak van diens problemen is. Daarna vertel ik zijn menselijke partner wat ik ontdekt heb en ontwikkelen we samen een trainingsplan. Als een hond bijvoorbeeld verlatingsangst heeft, eindigt de training als-ie alleen thuis kan blijven, niet meer agressief is tegenover vreemden of andere honden, niet meer bang is om te gaan wandelen, enzovoort.

Wat voor soort mensen huren jou in?

De mensen met wie ik werk zijn heel ruimdenkend. Meestal zijn het mensen van tussen de dertig en vijftig jaar, die het beste met hun hond voorhebben. Ze zijn ofwel op zoek naar oplossingen voor gedragsproblemen of willen er zeker van zijn dat ze hun hond zoveel mogelijk stimuleren.

Wat voor soort fouten maken hondeneigenaren het meest?

Niet genoeg weten over de biologie en de behoeften van hun hond. 

Een ander groot probleem heeft te maken met straffen. Mensen leven in een maatschappij die gebaseerd is op straffen, maar het verschil tussen ons en deze dieren is dat wij, wanneer we gestraft worden, meestal precies begrijpen waarom we die straf hebben gekregen. Als jij bijvoorbeeld een bekeuring krijgt, weet je dat het komt omdat je te hard hebt gereden.

Maar honden kunnen niet op zo’n complexe manier met honden communiceren, dus honden begrijpen niet waarom ze gestraft worden. Dat kan traumatiserend voor ze werken en er zelfs voor zorgen dat ze bang voor ons worden. Stel je even voor dat jij in een land bent waar je de taal niet spreekt en iemand op straat ruzie met je begint te maken – dat is een vergelijkbare situatie. Empathie kan ons veel helpen in de omgang met honden of andere huisdieren.

Hoe gedraagt een moeilijke hond zich? En wat als je training niet werkt?

Moeilijke honden zijn mijn favoriet. Ze dagen me het meest uit en dwingen me creatiever te zijn, meer te lezen en meer vragen te stellen. Een hond kan niet alleen moeilijk worden als-ie een psychische aandoening heeft waarmee hij is geboren of die hij tijdens zijn leven heeft ontwikkeld, maar ook vanwege een hormonaal probleem. Honden kunnen bijvoorbeeld agressiever worden als ze een hoger testosterongehalte hebben, maar ook omdat ze geleerd hebben zich zo te gedragen. Wat wij als moeilijk beschouwen, kan voor honden een copingmechanisme zijn, dat in het verleden heeft geholpen om te overleven. We weten ook dat een drachtige hond die een lage levenskwaliteit heeft, pups krijgt die angstiger kunnen zijn. En daarom is zo belangrijk dat je een hond koopt bij een goede fokker, die van dieren houdt en zich inzet voor hun welzijn.

Honden die geleerd hebben zich moeilijk te gedragen, kunnen ook getraind worden om te leren dat ander, minder problematisch gedrag net zo effectief kan zijn. Als het mij niet lukt om hun gedrag te veranderen, kan een dierenarts bepaalde medicijnen aanbevelen. Je krijgt het beste resultaat door een gedragstraining te combineren met een behandeling met medicijnen.

Wat kunnen mensen doen om een betere band met hun hond te krijgen?

Een gezonde relatie met een hond is vooreerst gebaseerd op vertrouwen. Dat betekent niet alleen vertrouwen in de beslissingen van je hond, maar ook dat je je hond zover krijgt dat hij jou vertrouwt. Om dat te bereiken is het belangrijk dat je consequent bent in je gedrag en elke dag samen activiteiten onderneemt. Dat kunnen dan ook moderne trainingsoefeningen zijn, waarbij je hond beloond wordt als hij iets goeds doet, maar ook behendigheidsparcoursen of reukoefeningen. Het is belangrijk om op de juiste manier met ze te spelen.

Hoe kan een hond depressief worden en wat kun je eraan doen?

Honden kunnen depressief worden als er een lange periode niet aan hun behoeften wordt voldaan. Hun behoeften aan veiligheid, sociale interactie, vrijheid en mentale stimulatie zijn het allerbelangrijkste, en als je honden wil genezen, moet je beginnen om aan die behoeften te voldoen. 

Daarnaast kun je depressie bestrijden met nieuwsgierigheid – dat is zelfs bij mensen zo. De nieuwsgierigheid van een hond kan ontwikkeld worden met behulp van verschillende gedragsverrijkende strategieën. Je kunt ze bijvoorbeeld voor hun voedsel laten werken met puzzeltjes waarbij ze hun poten of neuzen moeten gebruiken. Moedig ze vooral aan om dat te doen. Zo leert een hond dat nieuwe dingen leuk, interessant en lonend kunnen zijn.

Sommige mensen zeggen dat je hond naar je zal luisteren als jij je als de alfa gedraagt. Werkt dat echt zo?

Dat is een mythe. Alle informatie waarop ik mij in dit beroep baseer komt uit de wetenschap: biologie, ethologie, psychologie, geneeskunde, antrozoölogie. En tot nu toe is niemand erin geslaagd om dat ‘alfa’-concept wetenschappelijk te bewijzen. Integendeel, er zijn meerdere onderzoeken die hebben aangetoond dat dat de relatie zelfs kan doen verslechteren en de levenskwaliteit van de hond kan schaden. Het is veel effectiever om een band op te bouwen die gebaseerd is op samenwerking en vertrouwen.

Anderzijds is het idee dat de zorg voor een hond hetzelfde is als de zorg voor een kind wel waar – althans, tot op zekere hoogte. Aan kinderen kun je bepaalde dingen uitleggen en je kunt je vrij gemakkelijk verstaanbaar maken als ze opgroeien. Een hond leeft minstens twaalf jaar, maar je kunt op geen enkele leeftijd een gesprek met ze voeren. Hun behoeften zijn daarentegen – net als bij een kind – vrij basaal: veiligheid, sociale interactie, geestelijke stimulatie, goed voedsel, een schone omgeving, enzovoort.

Waarom denk je dat de band tussen mensen en honden zo speciaal is?

Uit een recent onderzoek is naar voren gekomen dat als wij in de ogen van onze hond kijken, het hormoon oxytocine vrijkomt – net zoals dat gebeurt als een moeder naar haar kind kijkt. De hond is de eerste diersoort die we wisten te domesticeren, meer dan 15.000 jaar geleden. En al die tijd hebben wij ons als een soort god gedragen, door bepaalde kwaliteiten te selecteren en die door te fokken, zodat elk ras nu zijn eigen specifieke kenmerken heeft. Maar naast het fysieke uiterlijk heeft de mens altijd de meest volgzame en liefhebbende uitgekozen en gefokt, oftewel: de honden die het meest geïnteresseerd waren in interactie met ons.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Roemenië.
Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.