Magische foto’s van Roemeense heksen

Deze kennismaking leidde tot haar fotoserie Vrăjitoare, die nu te zien is in het Museum van Romacultuur in Tsjechië. Ze begon in 2013 met het fotograferen van Roemeense heksen en hun rituelen – vrăjitoare is een Roemeense term voor heksen, maar kan ook refereren aan waarzeggers en genezers. De meeste heksen in Roemenië zijn van Roma-afkomst, en bezitten volgens sommigen mystieke, bovennatuurlijke krachten, die van generatie op generatie worden doorgegeven. “Het is een beetje een stereotype,” geeft Sekerková toe.

Ze wilde met haar fotoserie juist deze stereotypen doorbreken, door echte heksen in Roemenië te fotograferen. “Ik werkte samen met de Slowaakse etnoloog Ivana Šusterová, die zich in haar werk richt op het dagelijkse leven en de cultuur van de Walachijse Roma.” De serie Vrăjitoare is wat dat betreft dus zowel een fotografieproject als een etnografisch onderzoek.

Sekerková is opgegroeid in een christelijk gezin, en haar religieuze achtergrond heeft veel invloed gehad op haar project. “Ik vond het interessant dat deze heksenwereld aan de ene kant christelijk is, maar aan de andere kant ook heidens,” legt ze uit. “Religie maakt deel uit van mijn identiteit, en aan de hand van fotografie probeer ik het beter te begrijpen.”

De modernisering heeft veel impact gehad op de hekserij in Roemenië. Onder het communistische regime was het verboden om magie te beoefenen, en mensen die toch werden betrapt, werden gearresteerd. Na de revolutie van 1989 en de val van dictator Nicolae Ceaușescu, begonnen heksen steeds meer in het openbaar hun diensten aan te bieden.

“Het is vooral zo gegroeid dankzij de komst van het internet,” legt Sekerková uit. “Vooral het live uitzenden van de rituelen is ongelooflijk populair, terwijl dit vroeger nog wel geheim werd gehouden. Nu kun je rituele instructies en spreuken vinden op de websites of facebookpagina's van heksen. Iedereen kan het leren en zo een eigen bedrijf beginnen.”

Het is vrij eenvoudig om een afspraak met een heks te maken, legt Sekerková uit. Je moet alleen een woordjes Roemeens leren en een telefoon hebben – Sekerková’s vriendin Diana Dobrescu diende in haar geval als tolk. “Je kan hun telefoonnummers zo op hun facebookpagina’s of websites vinden. Het enige wat je hoeft te doen is bellen voor een afspraak. Sommigen zijn het ook wel gewend om door fotografen of journalisten te worden gebeld.”

Ook door onszelf bijvoorbeeld: Broadly maakte eerder al twee documentaires over een heksenclan. Wel benadrukt Sekerková dat als je eenmaal een heks aan de telefoon hebt, je nog niet volledig van een afspraak verzekerd bent. “Als je geen potentiële cliënt bent, of ze vinden je niet interessant, dan kan het zomaar gebeuren dat je wordt geweigerd.” Dat overkwam haar ook: er was een heks die Sekerková thuis uitnodigde, om vervolgens onverwachts driehonderd euro te vragen. “Toen we weigerden dat te betalen schopte ze ons er gelijk weer uit.”

De heksen die Sekerková ontmoette, vertelden haar dat ze hun vaardigheden wilden gebruiken om mensen te helpen. Maar ze waarschuwden haar ook voor oplichters: “De oudere heksen zeiden dat niet alle vrouwen die zich presenteerden als vrăjitoare ook daadwerkelijk de gave bezaten, en dat lang niet iedereen had geleerd van oudere generaties binnen hun familie. Hun voornaamste motivatie was dan gewoon om er geld mee te verdienen.”

Sekerková wil zelf geen standpunt innemen over de vraag of deze vrouwen echt magische krachten bezitten – dat vindt ze niet gepast. Maar door bij hen in de buurt te zijn, kreeg ze wel een goed idee waarom hun cliënten telkens terug blijven komen. “Ze zijn makkelijk om mee te praten en vindingrijk. Ze hebben een zakelijke instelling, maar ook een psychologisch talent.”

De heksen die Sekerková fotografeerde, helpen mensen die worstelen met hun afbrokkelende relaties, of staan ouders bij als hun kinderen last hebben van nachtmerries. Ze zegt dat, of je nou in magie gelooft of niet, deze vrouwen hun cliënten steun bieden. “In moeilijke tijden kunnen ze je lasten verlichten, naar je luisteren en geven wat je niet van je dierbaren kunt krijgen.”