Voor deze miljonairsbelasting kunnen de rijken (bijna) niet vluchten

Headerfoto via Flickr-gebruiker Luca Ciriani.

Als het BTW-tarief wordt verhoogd en je ineens honderdvijftig euro per jaar meer kwijt bent aan je boodschappen, kun je denken: waarom moet ik dat betalen? Waar halen ze dat geld niet gewoon bij de allerrijksten? Die zijn toch maar de hele dag aan het dansenaan de rand van het zwembad. Ik denk zoiets ook vaak als de economie aantrekt en mijn gehandicapte leeftijdsgenoten niet meer geld krijgen, maar zelfs wat moeten inleveren. Kunnen miljonairs niet gewoon wat extra betalen om het beter te maken?

De drie linkse oppositiepartijen denken van wel. Ze presenteerden deze week een alternatief regeerakkoord, waarin ze voorstellen dat Nederlanders die meer dan een miljoen euro op de bank hebben – of voor dat bedrag aan vastgoed hebben – iets meer belasting moeten betalen. Dat zou per jaar 1,2 miljard euro opleveren, dat weer mooi besteed kan worden aan extra huurwoningen, pensioenen en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen voor freelancers, en het terugdraaien van bezuinigingen op uitkeringen van jonge arbeidsongeschikten.

De linkse partijen vinden dat nodig omdat er in het regeerakkoord veel maatregelen staan die het voor de allerrijksten alleen maar beter maken. De inkomstenbelasting wordt verlaagd, en ook de belasting die je over je tweede huis, je spaargeld en beleggingen moet betalen gaat naar beneden. Ook kan het goed zijn dat bankiers en captains of industry straks weer bijna onbeperkte salarissen en bonussen kunnen gaan verdienen.

Het lijkt in de politiek soms heel simpel: het is maar net hoe je het belastinggeld verdeelt of bij wie je het geld vandaan haalt. Wil je dat de armen het wat beter hebben, dan haal je weg bij de rijken. Dat ligt zo voor de hand dat ik me afvraag waarom zo’n vermogensbelasting niet allang is ingevoerd. De Franse denker Thomas Pikkety zegt het zelf zo: “Rijkdom is zo geconcentreerd [bij een kleine groep] dat een groot deel van de maatschappij geen idee heeft dat het bestaat.” We hebben gewoon niet door dat we het geld daar kunnen halen. (En dan is het volgens Nobelprijswinnaars ook nog eens beter om rijkdom te verdelen door belasting te heffen op bezittingen, dan op inkomen.)

De kritiek die op het voorstel van de linkse partijen komt is ook simpel en voorspelbaar. Rijken zullen het land uitgaan. De getalenteerde managers die bedrijven nodig hebben om te bloeien zullen hier niet meer willen werken. En waarom zou je mensen straffen die hard voor hun geld hebben gewerkt? We spraken laatst een multimiljonair die vanwege de belastingen van Duitsland naar Miami verhuisde en dit soort maatregelen ‘misplaatste communistenlogica’ noemde. Anderen hebben het over ‘jaloezie’.

Of je het daar nou mee eens bent of niet, het argument van een uittocht van miljonairs blijft toch wel even hangen: als die allemaal weggaan en hun centen meenemen, schiet je uiteindelijk niets op met zo’n maatregel.

In Frankrijk waren ze een paar jaar geleden ook bang voor een uittocht van miljonairs. Na de verhoging van de miljonairsbelasting leverde acteur Gérard Depardieu zijn Franse paspoort in. Hij werd Rus, ging op de foto met Poetin en schreef in een brief aan de Franse premier dat hij toch ‘een wereldburger’ was en dat Frankrijk hem niks kon maken.

Maar in Frankrijk bleef de grote uittocht uit: er vertrokken tijdens het presidentschap van François Hollande wel duizenden miljonairs naar het buitenland, maar mensen met middeninkomens deden dat ook, dus de uittocht had mogelijk helemaal niets met de belastingen te maken. Het zou wel moeilijker zijn geworden om nieuwe managers binnen te halen. En dat is weer de reden waarom die belasting weer werd afgeschaft.

verdelen bovendien de winst.

In Frankrijk zat de miljonairsbelasting trouwens net iets anders in elkaar dan het voorstel van de linkse oppositie. Daar moesten bedrijven die salarissen betaalden van meer dan een miljoen euro daar meer belasting over betalen. De linkse partijen willen dat in plaats van het salaris het vermogen belast wordt. Hierdoor kunnen de Nederlanders veel meer geld ophalen dan de Fransen. In Frankrijk kwamen ze in twee jaar tijd niet verder dan 420 miljoen euro, terwijl de linkse partijen volgens het Centraal Planbureau 1,2 miljard euro per jaar bij elkaar kunnen schrapen. Als je er rekening mee houdt dat in Frankrijk vier keer zoveel mensen wonen dan in Nederland, is dat ongeveer twintig keer zoveel.

Miljonairs kunnen proberen om onder die belasting uit te komen, door bijvoorbeeld vastgoed te kopen in landen waar het vermogen minder wordt belast. Het Centraal Planbureau verwacht dat 20 procent van het vermogen in het buitenland zal worden gestald. Je moet je bezittingen wel opgeven bij de Belastingdienst, ook als je een dure villa in Miami hebt. Alleen als je er daar ook belasting over moet betalen, is de kans klein dat het in Nederland ook moet. Dat wegsluizen van je vermogen kan goed als je echt honderden miljoenen hebt, maar als je in Nederland wil blijven werken en je alleen een villa hebt in Bloemendaal van een miljoen of twee, valt er niet zoveel meer in het buitenland te stallen. Het heeft dan ook weinig zin om je villa te verkopen en in België of Duitsland te gaan wonen, want weinig landen in de Europese Unie heffen nog nog belasting over je vermogen op de manier zoals de linkse oppositie dat wil doen. Vluchten is dus lastig, al kun je altijd proberen om je geld te verstoppen op de Kaaimaneilanden. Het merendeel van het kapitaal zal volgens het Centraal Planbureau dan ook in Nederland blijven, en dan is het volgens de linkse partijen ook rechtvaardig dat ze daar extra over gaan betalen. “De groep in Nederland die onder de miljonairstaks van ons plan valt heeft dat vermogen in Nederland […] op kunnen opbouwen door de goede voorzieningen hier,” zegt een medewerker van PvdA-Kamerlid Henk Nijboer tegen VICE Money. Zo proberen de sociaaldemocraten miljonairs een praktische reden te geven om hun kapitaal toch echt in Nederland te houden. En het klinkt ook alsof ze een beroep doen op het geweten van de miljonairs: help mee ervoor te zorgen dat arbeidsongeschikten en zzp’ers het wat beter krijgen.

—

Dit artikel is aangevuld. In een eerdere versie van het artikel stond dat de opbrengst van de miljonairsbelasting in Nederland twintig keer zoveel kan zijn dan in Frankrijk. Daarbij werd uitgegaan van het feit dat in Frankrijk ongeveer vier keer zoveel mensen wonen dan in Nederland. Om verwarring hierover te voorkomen, is de frase: “Als je er rekening mee houdt dat in Frankrijk vier keer zoveel mensen wonen dan in Nederland” aan de tekst toegevoegd.

—

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: