Stan Lee was een ware bondgenoot in de strijd tegen racisme

Bang dat je iets mist? Begrijpelijk. Daarom hebben we een nieuwsbrief met onze beste stukken, video’s én winacties. Schrijf je in!

Als jonge zwarte man met een grote liefde voor stripboeken, hangt de dood van de 95-jarige Stan Lee als een donkere wolk boven m’n hoofd. Hij stond niet alleen aan de wieg van Black Panther, X-men en Spider-Man, hij was ook een moedige strijder tegen racisme.

In 1968 werd al duidelijk dat Stan Lee weinig geduld had voor hypocrisie en racisme. In z’n column, Stan’s Soapbox, die tussen 1965 en 2001 maandelijks op de nieuwspagina van de Marvel-stripboeken verscheen, schreef hij dat het niet erg is als je niet met iedereen die je tegenkomt door een deur kan, maar dat je daarom niet zomaar iemand mag haten.

Ik was nog niet geboren toen hij deze column schreef, maar na de gebeurtenissen in Charlottesville – een flashback naar hoe het er in het verleden voor de zwarte gemeenschap aan toe ging – tweette hij datzelfde verhaal, maar dan voor een andere generatie. En er is weinig veranderd door de jaren heen, hij had toen niets te winnen met zijn mening, en nu nog had hij geen baat bij het openlijk delen van deze woorden. Hij was een creatieveling die z’n weg had gebaand in een wereld, de stripboeken industrie van de jaren vijftig, waar hij niet gewild was. Iemand die z’n tekenkunsten aan de wilgen wilde hangen net voordat hij de Marvel-strips tot leven liet komen. Hij was het toonbeeld van de bevoorrechte witte man, qua uiterlijk en kansen, maar hij gebruikte dat voorrecht om z’n progressieve idealen aan de man te brengen.

De afgelopen twee decennia zijn we met hem opgegroeid, deze oude besnorde man die af en toe in beeld kwam, waarschijnlijk zonder al te veel na te denken over zijn werk. Toen ik schreef over het lef dat nodig is om een film te maken over een zwarte koning met een bijna geheel zwarte cast, heb ik nooit benoemd dat Stan Lee co-creator is van Black Panther. Hij was een hardnekkige voorvechter van de burgerrechtenbeweging, ongeacht de schade die dat aan zijn carrière zou kunnen toebrengen. Hij hielp met het creëren van verhalen over Afro-helden toen die er nog niet waren. Hij verwerkte progressieve ideeën in zijn werk, waar het witte deel van zijn publiek mogelijk helemaal niet geïnteresseerd in was voor hij zich ermee bemoeide. Het bekendste voorbeeld hiervan zijn de X-men, een allegorie voor de raciale angst rondom de burgerrechtenbeweging. Met het onderliggende verhaal – mensen met een irrationele angst voor mutanten – nam hij het later ook op voor de lhbt-gemeenschap.

Ik schrijf dit niet als een geschiedenisles, maar om iemand te eren die zijn volledige macht en platform gebruikte om zich ontegenzeggelijk inzette voor minderheden. Hij omarmde zijn rol niet alleen, hij vervulde hem zelfs zonder zijn reputatie bij het grotere publiek in acht te nemen. Hij schikte niet in voor de mensen die zijn woorden niet als progressief, of positief zagen. Ik leerde als kind om mensen die het voor je op lijken te nemen niet blind te vertrouwen, omdat ze achter gesloten deuren toch vaak schurken bleken te zijn. Stan Lee’s activisme liet zwarte kinderen zien dat ze niet alleen zijn in hun strijd, en dat betekent meer dan ik uit kan leggen.

Rust zacht, en "Excelsior!"