Sedrig en Christiaan over hoe het is om zwart en queer te zijn in de danswereld

Hoe is het om jong, zwart, queer en creatief te zijn in het Nederland van 2018? Met die vraag in mijn hoofd spreek ik af met Christiaan De Donder (1993) en Sedrig Verwoert (1992) in een café vlakbij het Amsterdamse Vondelpark. Hier zullen ze aanstaande vrijdag optreden met They/Them: een performance geïnspireerd op het racisme, giftige mannelijkheid en queerfobie waar de twee jonge dansers in hun leven mee geconfronteerd zijn. Want naast hun uiterlijke gelijkenissen – beiden zijn lang, modelachtig en met een piercing in hun linkerneusvleugel – zijn ze bovenal zwart, queer en succesvol danser. Wat hebben ze meegemaakt in hun danscarrière, en daarbuiten, en hoe heeft dit hun beïnvloed?

i-D: Hoe kennen jullie elkaar?
Sedrig: Door sommige mensen die je tegenkomt raak je geïntrigeerd, dat heeft met een bepaalde energie te maken. We kwamen elkaar in 2011 tegen bij So You Think You Can Dance. Ik had al van hem gehoord – we zijn namelijk allebei zwarte, technische, hedendaagse dansers. ‘Did you see the other one?’ krijg je dan te horen. We hebben zoveel gelijkenissen, daar zou een documentaire over gemaakt kunnen worden. Later zaten we in dezelfde klas en kwamen elkaar tegen bij audities.
Christiaan: We waren achttien, negentien. Ik voelde aan dat ons verhaal op elkaar leek. Niet exact hetzelfde, maar het lag er wel dichtbij.
Sedrig: Het feit dat we zwart, gay [Christiaan identificeert zich als biseksueel, red.] en dansers zijn. We spreken dezelfde taal. We hebben dezelfde situaties op zowel persoonlijk vlak als dansvlak meegemaakt.

Wat voor situaties zijn dat dan?
Sedrig: Vanaf het moment dat ik wist wie ik was – zwart en gay – wist ik dat ik daarmee moest dealen. Dat is vanaf jonge leeftijd al duidelijk gemaakt door mijn ouders: wees op je hoede. Ik denk dat je daardoor anders in het leven gaat staan. Geldt dat ook voor jou, Christiaan?
Christiaan: Nee. Ik ben achttien jaar lang in een liefdevol gezin opgegroeid. Ik kom van oorsprong uit Congo maar ben op jonge leeftijd geadopteerd door witte ouders in België. Lange tijd was Naomi Campbell mijn enige zwarte voorbeeld op tv, door haar wilde ik model worden. [pauzeert] Ik heb de wereld van jongs af aan door twee brillen gezien. Het gaat dan om subtiele verschillen in gedrag en omgangsvormen als ik alleen was of met mijn ouders erbij. Tot en met mijn achttiende was ik door de omgeving van mijn ouders beschermd. Maar toen ik de danswereld inging, was het: you’re a black man. Dat heeft mijn biologische moeder ook tegen mijn ouders gezegd: het is nu nog leuk als kind, maar als hij straks volwassen is, is hij voor de buitenwereld een donkere man. Daardoor heb ik altijd hard gewerkt voor mijn plek als danser, en ben je al op jonge leeftijd bezig met dit besef.
Sedrig: En hoe bereid je iemand voor om een zwarte man te zijn in deze wereld?

Inderdaad, hoe doe je dat?
Sedrig: Ik probeer mijn neefjes en nichtjes te onderwijzen. Zodat ze weten waar ze vandaan komen en dat ze niet minder zijn. Dat is heel anders dan de generatie van mijn ouders, waar je als donkere man zo ABN mogelijk probeerde te praten en je je constant aanpaste. Het gaat voor mij om een bepaalde trots en educatie over je geschiedenis, dat je die vanuit thuis meekrijgt. Bij mij was dat niet zo, ik had geen fijne thuisomgeving, maar nu ik ouder word en ontdek hoe het leven werkt wil ik dit wel graag aan anderen meegeven.

Kunnen jullie een voorbeeld geven van wit privilege in de danswereld?
Christiaan: Alleen al het feit dat je niet hoeft na te denken over hoe en waarom je vertegenwoordigd wordt. Ook had ik een keer een auditie van twee dagen met negen rondes. Op gesprek konden ze me niet goed vertellen waarom ik het niet was geworden. Terwijl ik wist: er zat ook een andere donkere danser bij, die het wel is geworden.
Sedrig: Inderdaad, er is vaak maar ruimte voor één. Van de tv- tot de danswereld. Je pusht jezelf hard om die nummer één te blijven, want je wilt niet nummer vier of vijf zijn. Of neem het balletschoenenmerk BLOCH. Nú pas zijn er schoenen uitgekomen voor de donkere huidskleur, die waren er nooit. Net als maillots.

Is er een bepaald moment geweest waarop jullie je zo zijn gaan bezighouden met dit thema?
Christiaan: Ik zat altijd al met bepaalde vragen over mijn afkomst, cultuur en taal, waar ik naar op zoek ging. Er komt een moment waarop je Instagram opent en veel prachtige zwarte modellen ziet. Je zet de tv aan en Beyoncé doet haar ding. Voordat je gaat slapen zie je een video van een achtjarige scholiere die een gedicht voordraagt over hoe het is om zwart te zijn op een basisschool.
Sedrig: In het begin werd je tegen elkaar opgezet omdat er maar weinig plekken zijn voor zwarte dansers. Door wie? Door het systeem. Al zit je met zes zwarte dansers in een gezelschap, het komt bijna nooit voor dat je tegelijk op het toneel staat. Daardoor hou je een bepaalde concurrentiestrijd. Gelukkig is er nu een nieuwe generatie jonge zwarte Nederlanders die zich op een nieuwe manier uit. In plaats van ieder op een eigen artistieke eiland te blijven en elkaar te beconcurreren, werken we met elkaar samen. Neem de fotoshoot en aankondiging voor ons optreden: Jean Paul Paula deed de styling, Casper Kofi fotografeerde en Mirelva Berghout schreef ons statement. We hebben het zonder subsidie gedaan, cheap ass uit eigen zak.

Welke aspecten zijn er de laatste jaren wél verbeterd in de danswereld?
Christiaan: Ik zou liegen als ik zei dat er niks is verbeterd. Ik word vaak gebeld voor interessante kansen. Maar ik wil geen politieke pion zijn zodat bij een subsidieaanvraag het diversiteitsvakje kan worden aangevinkt. Als je een diverse culturele organisatie wilt, moet je ook de kennis daarover hebben en jezelf onderwijzen. Naaisters die de vormen van een zwart lijf kennen, of kappers die weten hoe zij met kroeshaar moeten omgaan. Niet alleen een zwart lijf in een witte box. Jullie optreden gaat ook over giftige mannelijkheid en homofobie. De danswereld kent van oudsher veel queer dansers. Waarom is het dan toch een thema?
Sedrig: Er zijn choreografen die geen roze vlag op het podium willen zien. In een dans mag een man niet te vrouwelijk bewegen. Onbewust ben ik daardoor heel masculien gaan dansen, dat krijg ik vaak te horen. Een keer wilde een choreograaf niet met mij werken omdat ik een te uitgesproken type zou zijn. Wat zou hij daarmee bedoelen?
Christiaan: Ik merk vaak dat er in de danswereld maar één representatie is voor zwart en gay: het is luid en je kan voguen. Er zijn choreografen die zeggen: "Oh, je voguet waarschijnlijk ook hè?" Dat vind ik ook een vorm van homofobie, als ik niet in het stereotype van zwart en queer pas. Daarnaast krijg je ook vaak te maken met micro-agressies, hele subtiele en kleinschalige manieren van gedrag waarmee je iemand veel agressie en negatieve energie toestuurt. Het kan hem dan in één woord of blik zitten, maar heeft veel effect. Ze zullen niet ‘vieze zwarte nicht’ in je gezicht zeggen, maar het kan een bepaalde blik of een bepaald woord zijn als je je ‘vrouwelijk’ gedraagt. Ik was ooit in een werksituatie waarbij iemand zich aan iedereen behalve mij voorstelde. En diegene had mij echt wel gezien.

Wat is jullie boodschap voor de generatie na jullie?
Christiaan: Ik hoop dat jongens van twaalf, dertien jaar die nog op de middelbare school zitten dit zien en denken: wat wil ik met mijn leven? Ook al is dans misschien niet hun ding: ze zien dat je kunt doen wat je wil. Daar gaat het om.

Op vrijdag 3 augustus treden Sedrig en Christiaan om 20.30 uur op met hun voorstelling Them/They in het Vondelpark Openluchttheater. Kijk hier voor meer informatie.

Credits

Fotografie door Casper Kofi

Dit artikel verscheen eerder op i-D.