Broeder Dieleman luistert liever naar rappers dan naar Nederlandse indiebands

De meeste interviews met muzikanten vinden plaats in hotellobby’s en uitgestorven koffiebarretjes in de buurt van treinstations in grote steden. Bereikbaarheid en de mogelijkheid elkaar goed te kunnen verstaan weegt op tegen de totale sfeerloosheid van die locaties. Maar soms schreeuwt een muzikant erom bestudeerd te worden in zijn natuurlijke habitat. Met Tonnie ‘Broeder’ Dieleman moet je eigenlijk een wandeling maken door het Zeeuws-Vlaamse krekengebied waar hij, al dwalend, inspiratie vond voor zijn nieuwe album Komma. Op z’n minst moet het gesprek in Zeeland plaatsvinden.

Dat was ook de bedoeling, de afspraak stond, maar toen Dieleman wegens een radio-interview in de Randstad moest zijn, was het te verleidelijk om de reis te skippen en af te spreken in Bar Beton in Utrecht, wat een grappige naam is omdat Dieleman op Twitter @betonnie heet. Onder dat alias komt hij over als een lolbroek en een flapuit, terwijl er in Nederland weinig muziek gemaakt wordt die serieuzer klinkt dan die van Broeder Dieleman. Hoe zit dat?
“Vanbinnen ben ik bloedserieus. Die lolbroekerij is een wapen, een vorm om mij op een handige manier door het leven te bewegen.”

Noisey: Is dat onzekerheid?
Broeder Dieleman: Ook. Ik ben best een angstig iemand.

Wordt dat beter met de jaren?
Nu gaan we een kant op die ik eigenlijk niet op wil.

Het hoeft niet.
Ik schaam me er niet voor, hoor. Afgelopen april had ik last van psychische problemen. Echt een inzinking. Dat was best heftig.

Klopt het dat Maarten ‘t Hart daar iets mee te maken had?
Ik las twee bundels met essays van hem: Wie God verlaat heeft niets te vrezen en De bril van God. Hij haalt daarin de bijbel onderuit. Ik besefte weer eens goed dat het allemaal niet waar is. Daar schrok ik toch wel van, en ik schrok ook van wat dat allemaal teweeg bracht.

Laten we er geen therapeutische sessie van maken. Je wilde al om negen uur ‘s ochtends afspreken. Dat zijn geen muzikantentijden.
Ik moet nog drie uur reizen naar Zeeland. Als we het later zouden doen is mijn dag voorbij. Uiteindelijk maakt het weinig uit, ik heb een beetje een kater dus ik ga waarschijnlijk een dutje doen als ik thuis ben. Gisteren ging ik na mijn radio-interview naar de Dan Komen We Wel Naar Jullie Toer in Ekko. Vooral Willie Darktrousers vind ik te gek. Hij is echt een origineel talent.

Schept het een band dat hij net als jij niet uit de Randstad komt?
Toch wel. Ik ben niet anti-Randstad, maar we delen het gevoel dat de wereld zich ergens anders afspeelt. In de media is de provincie ondervertegenwoordigd. Bij De Wereld Draait Door hoor je bijna geen dialect. Het raakt niet alleen aan de provincie: iemand als Sevn Alias past daar ook niet. In feite praat die natuurlijk ook plat. Heb je Wilde Mossels gezien, die film? Met die brug? De echte wereld bevindt zich letterlijk aan de andere kant. Bløf zingt: “In de schaduw van de brug / een stap verder / twee terug”. Dat is typerend. Er zit een underdoggevoel in.

Ik vond het raar dat ze voor Wilde Mossels Randstedelingen hadden gecast die Zeeuws proberen te praten.
Zo gaat het altijd. Ze doen het niet slecht. Er is een andere film die zich in Zeeland afspeelt, Weg van jou. Die is echt gemaakt met een Randstad-blik. Ze hebben gewoon de simplistische ideeën die zij over Zeeuws-Vlaanderen hebben uitgevoerd. Op die manier snap ik wel dat mensen een hekel krijgen aan de Randstad.

Ik hoorde dat jij ooit een DWDD-optreden hebt geweigerd, omdat je… Waarom lach je?
Volgens mij is mijn muziek niet echt geschikt om daar uit te voeren. Je hebt een minuut. Dan ben ik meestal nog niet eens begonnen met zingen. Het is prima dat het bestaat, maar voor mij heeft het volgens mij weinig zin.

Ik zat op Google Maps dat krekengebied te bekijken waarop je album is geïnspireerd. Wat is er zo bijzonder aan? Het is toch gewoon een sloot met wat gras en bomen?
Dat is ook zo, maar het is toch een mooie plek. Het is het laatste stuk in de omgeving dat nog enigszins ongerept is, de enige oude cultuurgrond. De namen vind ik ook mooi: Bronkreek, Spuikreek, Groote en Kleine Dulper, Het Gat van Pinte; het heeft iets mythisch. Je kunt er qua symboliek veel mee. Het water, de overkant, de rand van Nederland. Het begon ermee dat ik mij graag wilde afzonderen. Een dag per week hangen, relaxen, niet onder de mensen te zijn.

Hoe verliepen die dagen? Je stapt van je fiets of uit je auto en je bent meteen zen?
Nou, dat klinkt allemaal wel erg singer-songwriter-achtig.

Je bent een singer-songwriter.
Ja, goed. Ik vind het fijn om er te lopen, om te dwalen. Zen is niet het goede woord. Het idee dat je niets hoeft, dat er geen afspraken zijn, dat is prettig. Het is toeval dat mijn plaat is voortgekomen uit die wandelingen. Het was geen vooropgezet plan, het groeide gewoon zo.

In Trouw zei je dat je van plan bent om volgende keer een commerciële plaat te maken. Was dat een grap?
Half. Het is leuk om zoiets te zeggen. Komma is geen gemakkelijk album. Als er al een soort van hitgevoelige melodie voorbij komt, ebt hij direct weg. Het lijkt me interessant om eens door te pakken en te kijken wat er gebeurt.

Hoe zou een commerciële Dieleman-plaat klinken?
Ik zou de tijd nemen om het op te nemen. Komma is in drieënhalve dag gedaan. Voor een commerciële plaat zou ik een strakke planning maken en alles vooraf arrangeren. Zou ik Nederlands zingen? Waarom niet. Misschien is het dialect op een gegeven moment ook gewoon op. Ik woon bijna langer niet meer in Zeeuws-Vlaanderen dan dat ik er gewoond heb. Toch voel ik mij vanbinnen nog Zeeuws-Vlaams. Dat is gek, hè? Die drang om een oorsprong te moeten hebben, ik weet niet hoe dat werkt.

Je kreeg vijf sterren in de Volkskrant. Misschien hoef je niet commercieel te gaan om groot te worden.
Mijn pers is altijd beter geweest dan mijn verkoopcijfers. Ik had in een Belgische krant trouwens een extreem negatieve recensie. Ze schreven dat mijn verhalen weinig om het lijf hebben. En dat Zeeuws-Vlaanderen een oninteressant gebied is. De recensent zat liever in zijn eigen tuin. Hij was van Het Nieuwsblad. Dat is best een grote krant, volgens mij. Ik ken het eigenlijk niet. Dat is ook zo raar, dat de Nederlandse en Vlaamse cultuur zo gescheiden zijn. Onze talen schijnen ook steeds verder uit elkaar te groeien.

Jij doet het toch best aardig in België?
Redelijk. Ik heb een theatertour gedaan met Wannes Cappelle van Het Zesde Metaal.

Gebeurt daar nog iets mee?
Misschien. De liedjes bestaan, dus wie weet.

Hij zingt West-Vlaams. Hoe verhouden jullie talen zich tot elkaar?
Ik noem Zeeuws-Vlaams het meest Oostelijkste West-Vlaams dat er is. Dat is ook echt zo. Wannes zingt veel platter dan ik.

Toch vind ik hem makkelijker te verstaan.
Dat ligt aan de manier van zingen. Het is fascinerend dat hij in België zo populair is. Bij ons is dialectmuziek dat bijna nooit. Alleen Daniël Lohues doet het goed.

Je had het net over Sevn Alias.
In hiphop heb je ook veel dialect, in zekere zin. Ronnie Flex kan ik goed volgen, maar Sevn Alias is voor mij lastig te verstaan. Het is bewonderenswaardig en inspirerend wat die jongens doen. Ik vond het te gek toen New Wave de Popprijs won. Al die woedende mensen. Terwijl, hoelang was het geleden dat in Nederland een scene zo groot was en zoveel maakte als de hiphopscene nu?

Zeg het maar.
Dat is nooit voorgekomen. Er is geen enkele Nederlandse indieband die ik zo inspirerend vind als die rappers van nu.

Volg Noisey op Facebook , Instagram en Twitter.