De dag duurt heel lang als je het mannetje in de klok op Schiphol bent

In de klok aan het plafond van Lounge 2 op Schiphol zitten heel wat arbeidsuren. De wijzers springen niet uit zichzelf verder, maar veranderen doordat een man in een blauwe overall ze iedere minuut met de hand uitpoetst en weer opnieuw aanbrengt met een kwast.

Althans, dat lijkt zo. Eigenlijk is het gewoon een video-opname van twaalf uur die steeds wordt herhaald. Het scherm hangt aan een soort airconditioningsbox, waardoor het nog best geloofwaardig is dat er daadwerkelijk iemand iedere minuut de wijzer verplaatst. Het gaat om de Schiphol Clock van de Nederlandse designer Maarten Baas, dat deel uitmaakt van zijn reeks Real time clocks : uurwerken die voorbij tikken dankzij een menselijke hand, wat vervolgens in real time is opgenomen. Twaalf uur is dus ook echt twaalf uur. Eerder maakte Baas al de Analog Digital Clock waarvan de cijfers telkens worden weggeveegd en opnieuw ingekleurd met een rode stift, en de Sweepers Clock , die verder tikt doordat twee schoonmakers om de minuut een wijzer van straatafval een stukje verder vegen. Ook is Maarten Baas zelf een keer een klok geweest.

Baas brak in 2002 internationaal door met Smoke, zijn afstudeercollectie voor de Design Academy in Eindhoven. Zijn werk is opgenomen in museumcollecties over de hele wereld, waaronder die van het Museum of Modern Art in New York en San Francisco, en ook Brad Pitt en Kanye West hebben een paar van zijn meubelstukken in hun woonkamers staan. In 2009 werd hij uitgeroepen tot Designer of the Year door Design Miami.

En er tikt dus ook een van zijn klokken op Schiphol. Maarten Baas had gelukkig even tijd om te vertellen hoe dit levende uurwerk is ontstaan en door wat en wie hij zich heeft laten inspireren.

Creators: Hoi Maarten, een man in een blauwe overall die heel secuur de tijd bijhoudt, en dat aan een plafond op Schiphol. Hoe dat zo?
Maarten Baas: Schiphol had behoefte aan een nieuw Nederlands symbool – aan molentjes, klompen en tulpen is in principe geen gebrek, maar er mocht ook weleens wat anders komen om toeristen mee uit te zwaaien of te verwelkomen. En toen kwamen ze uit bij Dutch Design, en werd ik gevraagd om er iets voor te ontwerpen.

Dus aan jou ook de opdracht om iets Nederlands in je ontwerp te verwerken?
Ja, en het is uiteindelijk vrij subtiel gebleven. De man die de wijzers wegpoetst is een Schipholmedewerker, daarom is zijn overall blauw. Maar de kleuren hebben nog een functie: de klok heeft zelf een witte achtergrond, en als je bedenkt dat de emmer rood is, heb je de drie kleuren van de Nederlandse vlag. En met de kleur geel erbij heb je de drie primaire kleuren uit het werk van Piet Mondriaan en Gerrit Rietveld.

De video is een opname van twaalf uur. Wil dat zeggen dat je iemand gewoon twaalf uur lang hebt opgenomen?
Ja. Het wordt in een studio opgenomen, en de persoon die het doet moet van tevoren goed getraind worden, zodat hij de strepen op het juiste moment aanbrengt. Hij heeft er wel een klok bij hangen, maar dan nog is het de kunst om goed te timen.

Hoe houdt hij dat vol?
Hij eet heus wel een boterham af en toe. En als hij naar de wc moet dan kan dat, alleen moet hij er niet heel lang de tijd voor willen nemen.

Ik las dat je op het idee kwam voor deze serie door een videoclip van Bob Dylan, waarin hij steeds kartonnen bordjes omhoog houdt met de songteksten erop.
Ja, het waren eigenlijk twee soortgelijke beelden die in mijn hoofd bleven hangen, en waar ik meteen wat mee wilde doen: de videoclip van Bob Dylan inderdaad, Subterranean Homesick Blues, en toevallig genoeg een instructiefilmpje van Schiphol. Die kwam ik tegen in een van de aankomsthallen – het was een video waarin allemaal mensen van die welkomstborden vasthielden, maar dan niet met namen erop, maar informatieve teksten.

De cirkel is dus mooi rond.
Precies. Het is verder trouwens niet zo dat ik er een specifiek verhaal mee wil vertellen, ik vind het juist leuk als mensen hun eigen filosofietjes erop los kunnen laten gaan.

Bezoek hier de website van Maarten Baas