Is Dubai echt regen aan het maken door wolken te modificeren?

In de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) is het normaal gesproken al vrij warm, maar eind juli werd dankzij een hittegolf een temperatuur van boven de 50 graden Celsius bereikt. Ondertussen is er dit jaar in de regio nauwelijks regen gevallen, wat het des te verrassender maakte dat er op social media beelden verschenen waarin het ineens met bakken uit de lucht leek te vallen.

Nieuwsmedia schreven massaal dat de VAE kunstmatige regen had veroorzaakt met drones, om zo met de hitte om te gaan. Motherboard kwam erachter dat het in werkelijkheid wat genuanceerder lag, maar dat neemt niet weg dat het een knap staaltje geo-engineering was.

Cloud seeding, het kunstmatig laten vallen van regen, bestaat al tachtig jaar – al is er altijd twijfel geweest over de werkzaamheid. Het idee is dat er zilverjodide in wolken wordt losgelaten, zodat waterdruppels sneller samenklonteren en als regen naar beneden vallen. De watermoleculen klampen zich vast aan de zilverjodideverbindingen, totdat ze zwaar genoeg worden om te vallen. Daardoor ontstaan er regenbuien uit de wolken, wat in dit gebied weinig van nature voorkomt – met droogte tot gevolg, en in het verlengde daarvan economische consequenties.

Deze techniek wordt ook gebruikt om grote stormen te vermijden door wolken op te breken, en in de Verenigde Staten was het een militaire techniek, die inmiddels verboden is door de Verenigde Naties – al werd in de jaren zeventig al getwijfeld of het wel zo effectief was in oorlogssituaties.

De Verenigde Arabische Emiraten hebben sinds de jaren negentig een door de overheid gefinancierd onderzoekscentrum naar cloud seeding. Het zogeheten Research Program for Rain Enhancement Science beschikt over zes vliegtuigen die voor regen moeten zorgen en omgerekend 1,3 miljoen euro aan subsidies voor onderzoek en innovatie.

“Regenverbetering kan een levensvatbare, kosteneffectieve aanvulling zijn op de bestaande watervoorziening in droge en semi-droge regio's,” aldus de website van het programma. Ook staat er dat de VAE ernaar streeft om het voortouw te nemen op het gebied van dit soort technologie.

Op het youtubekanaal van het nationaal centrum voor meteorologie (NCM) verschijnen al jaren video’s van hevige stortbuien in het land, zoals ook tijdens de recente hittegolf. De video’s bevatten vaak weinig informatie – alleen de datum, locatie en het weertype. Het kanaal post ook video’s waarin het cloudseeding-programma wordt uitgelegd. Het NCM tweet ook geregeld over regen in dit gebied met de hashtag #cloud_seeding.

Dat leidde ertoe dat nieuwsmedia het programma tot groot succes bombardeerden. Maar toen we NCM benaderden, zei een woordvoerder dat er in juli geen cloud seeding had plaatsgevonden, maar dat het programma “regelmatig actief is wanneer er geschikte wolken zijn, op welke dag dan ook.”

De stortbuien mochten dan viral zijn gegaan, maar Adel Kamal, mediaspecialist bij het NCM, zegt dat de omstandigheden helemaal niet zo buitengewoon waren. “Waterveiligheid wordt hier als een van de grootste uitdagingen van de toekomst beschouwd,” zegt hij in een e-mail tegen Motherboard. “Het nationaal centrum voor meteorologie heeft een uitstekende infrastructuur om op staatsniveau rainseeding-operaties uit te voeren.”

Ook in sommige delen van de Verenigde Staten wordt gesleuteld aan het weer om drogere periodes te trotseren. De staten Utah, Californië, Texas en Arizona hebben cloud seeding al jaren in hun armen gesloten, omdat ze zich zorgen maken om de extreem droge weersomstandigheden.

De VAE heeft veel geïnvesteerd om regelmatig kunstmatige regens op te kunnen wekken, maar de effectiviteit daarvan staat nog steeds ter discussie in de wetenschap. Het is onmogelijk om causaliteit in weerpatronen vast te stellen zonder controlevariabele: wetenschappers kunnen niet onderzoeken wat een wolk zou hebben gedaan als er niet was ingrepen, waardoor je niet volledig kunt bewijzen dat de regen het gevolg is van de technologie.

“Het probleem met de atmosfeer is dat je nooit een gecontroleerd experiment kunt doen,” zei Paul Connolly, aard- en milieuwetenschapper aan de Universiteit van Manchester, in 2019 al tegen WIRED. 

Aan de andere kant zijn er ook mensen die vinden dat we echt niet veel preciezer kunnen bepalen in hoeverre deze methode echt werkt. Katja Friedrich, atmosfeeronderzoeker aan de Universiteit van Colorado in Boulder, was er bijvoorbeeld niet van overtuigd dat cloud seeding werkte, totdat ze er zelf mee ging experimenteren: ze vergeleek de route van een sproeivliegtuig met de plekken waar kleine waterdruppels waren gevallen. “Na een tijd zagen we verbazingwekkend genoeg echt lijntjes verschijnen,” zei ze in 2018 tegen Science Magazine.

Op plekken waar cloud seeding omarmd is, wordt het vaak als efficiënt en milieuvriendelijk gezien. Julie Gondzar, projectmanager bij het Wyoming Water Development Office, zei in maart tegen The Guardian dat onder andere de staat Wyoming had vastgesteld dat “cloud seeding werkt en een effectieve manier is om door droogte geteisterde gebieden te helpen, zonder milieuschade.”

Dat wordt door meerdere onderzoeken bevestigd, al is ook bekend dat zilver in bepaalde hoeveelheden en chemische samenstellingen giftig kan zijn voor in het water levende organismen. Uit een onderzoek uit 2021 bleek bovendien dat er, in de regio’s in de VAE waar recent cloud seeding had plaatsgevonden, hoge concentraties fijnstof in de lucht zaten – kleine deeltjes die die diep in de longen kunnen doordringen en longirritatie of aandoeningen van de luchtwegen kunnen veroorzaken. De onderzoekers schreven de regionale verschillen toe aan weersomstandigheden en industriële activiteit. 

In 2019 voerden de VAE minstens 185 cloudseeding-operaties uit, meldde WIRED destijds. Aan het einde van het jaar waren er stortbuien en overstromingen die het verkeer ontregelden, maar een woordvoerder van het NCM ontkende dat de kunstmatige regen hiervoor verantwoordelijk was. Volgens Gulf Today had het NCM in de eerste helft van 2021 al 126 operaties uitgevoerd.

“We zorgen er alleen voor dat er genoeg regen is; we creëren geen overstromingen,” zei meteoroloog Sufian Farrah destijds.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.