Vermiste vader
Illustratie door Djanlissa Pringels.
Identiteit

Hoe het is als je vader vermist raakt, en nooit meer teruggevonden wordt

De vader van Melati (25) uit Overijssel is al vijftien jaar vermist. "Toen een moeder van een vriendinnetje stierf door zelfmoord voelde ik een vlaag van jaloezie. Het klinkt cru, maar ik dacht: jij weet tenminste waaraan ze gestorven is."

Wat als je in je jeugd iets meemaakt dat zodanig ingrijpend is, dat het een blijvende impact heeft op de rest van je leven? In de serie ‘Opgroeien’ spreken we mensen wiens jeugd getekend werd door een moeilijke band met een familielid, een traumatische gebeurtenis of een unieke, bijzondere, thuissituatie. Zo spraken we Annie, die opgroeide met een narcistische moeder en Marieke wiens leven bepaald werd door een psychotische broer. Nu spreken we Melati (25) uit Overijssel, wiens vader vermist raakte toen ze tien jaar oud was.

Advertentie

“Ik had altijd een heel bijzondere – soms moeilijke, maar vooral mooie– band met mijn vader. Mijn ouders hebben het een lange tijd niet breed gehad, en door verschillende problemen ging het een tijdje niet zo goed tussen hen. Maar ondanks onze financiële situatie en de spanningen thuis, deed mijn vader altijd zijn best om mooie herinneringen met me te maken. Zo gingen we geregeld naar de kinderboerderij, of naar een specifieke patatzaak waar we dan samen op een bankje zaten en het over van alles konden hebben. Hoe jong ik ook was, ik kon altijd uitkijken naar die momenten.

Over zijn gevoelens praten kon hij niet zo goed. Door briefjes te schrijven, van lange brieven tot post-its waarop hij schreef dat hij van me hield of me een prettige dag wenste, toonde hij dat hij aan me dacht. Ook maakte hij vaak tekeningen voor me. 

Toen mijn vader een redelijk goede baan kreeg, verbeterde de sfeer thuis aanzienlijk. Maar juist op het moment dat het beter ging dan ooit, verdween hij op een mysterieuze manier. Ik was tien jaar op dat moment. Mijn vader is nu, vijftien jaar later, nog steeds niet teruggevonden. 

vermissing.jpg

Links de vermissingsposter van Melati, rechts een foto van Melati op haar twaalfde

Het heeft lang geduurd voordat ik echt doorhad wat er gebeurd was. Ik wist wel dat er iets aan de hand was, ik vond het vreemd dat ik papa al een tijdje niet had gezien. Ook herinner ik me dat onze telefoon maandenlang roodgloeiend stond en dat iedereen in mijn gezin van slag was. Pas later heb ik alle puzzelstukjes van zijn vermissing in elkaar kunnen zetten. Dit is wat ik weet: 

Advertentie

Mijn vader had pauze op zijn werk. Hij ging even naar buiten om te bellen en is sindsdien nooit meer terug gevonden. Aangezien mijn vader volwassen was, moesten we eerst een tijd wachten voordat de politie iets kon doen, om er zeker van te zijn dat hij niet gewoon nog naar huis kwam. Toen ze uiteindelijk in actie schoten, ontdekten ze dat de verdwijning alarmerend was. Hij had geen rijbewijs, zijn portemonnee met zijn identiteitskaart en pinpas erin lag nog op zijn werk. Er is geen geld afgeschreven van zijn bankrekening en aangezien hij verdween op een industrieterrein, kon hij de bus niet genomen hebben. Op camerabeelden is te zien hoe hij naar buiten gaat, maar voor de rest ontbreekt ieder spoor van hoe hij had kunnen verdwijnen. De politiehonden raakten zijn geur aan de deur kwijt. 

Er waren volgens de politie meerdere mogelijkheden. Mijn vader werkte in een recyclingfabriek, en aanvankelijk dachten ze dat hij verongelukt moest zijn en dat zijn lichaam in een van de grote machines terecht was gekomen. Maar nadat ze alle machines en het pand onderzocht hadden, werd die theorie snel aan de kant geveegd.

Een ander scenario is dat hij vrijwillig is weggegaan. Maar het feit dat er geen enkel spoor van hem is en hij nooit meer geld van zijn rekening heeft gehaald of ergens anders is aangemeld, maakt dit volgens de politie niet waarschijnlijk. Ook zou hij voorbeeld terecht gekomen kunnen zijn in het illegale circuit, of zelfs dat er sprake was van een afrekening. Daar vond de politie echter ook geen bewijs voor. 

Advertentie

Er werd op grote schaal naar hem gezocht, zowel in de buurt van zijn werk als op andere plekken waar hij zou kunnen zijn. In het kanaal vlakbij zijn werk gingen duikers naar hem op zoek. Enkele jaren later werd er, bij toeval, in dat kanaal een lichaam gevonden. DNA-onderzoek wees echter uit dat het niet mijn vader was. Op dat moment sprong de media op de zaak, en werden we constant belaagd met persoonlijke vragen over mijn vader. Dat vonden we vreselijk. Onlangs ben ik erachter gekomen dat al het bewijsmateriaal in het dossier vernietigd is, aangezien dit de vaste procedure is om na vijf jaar in een dergelijke cold case het bewijsmateriaal weg te doen. 

Uiteindelijk is het onderzoek gewoon gestopt. Hij is een van de vier langdurige vermissingen uit mijn provincie. 

In die eerste maanden van zijn vermissing werd me wel uitgelegd wat er gebeurd was, maar ik snapte niet helemaal wat het betekende. Ik kon die stempel ‘vermist’ niet accepteren. Ik was simpelweg te jong om dat te begrijpen. Op school kon ik ook niet zo goed uitleggen wat er nou aan de hand was. De vraag die ik het meeste kreeg was: “Als je vader er niet meer is, waar is hij dan?” Zo’n vermissing, zonder enige antwoorden, is voor iedereen verwarrend. Pas op de middelbare school kwam de echte klap. Ik besefte voor het eerst dat mijn vader belangrijke momenten van mijn leven misschien niet zou meemaken, zoals mijn afstuderen, mijn huwelijk of de geboorte van mijn kinderen.

Advertentie

Vanaf dat moment begon ik me ook meer bezig te houden met mijn vader. Ik vroeg politiedossiers op, nam contact op met mensen die mijn vader gekend hebben en volgde het nieuws nauwgezet, op zoek naar een teken. Ik heb nog jaren gehoopt dat hij gewoon terug zou komen. 

Waar ik het vooral moeilijk mee kreeg, was met het feit dat ik niet wist wat er met hem gebeurd was. Hij zat niet in het leger en had geen gevaarlijke baan, hij verdween op een doodnormale ochtend in een klein dorpje. Het scenario dat hij vrijwillig weg was gegaan heb ik snel uitgesloten. Mijn vader is een volwassen man: hij kan gaan en staan waar hij wil. Waarom zou hij op zo’n manier willen verdwijnen? Hij had zoveel te verliezen.

Toen een moeder van een vriendinnetje stierf door zelfmoord voelde ik een vlaag van jaloezie. Het klinkt cru, maar ik dacht: jij weet tenminste waaraan ze gestorven is. Ik zal dat misschien nooit weten van mijn vader. Ik had toen zoveel behoefte om het af te sluiten. Ook mijn familie vindt een heel zwaar idee dat ze straks zullen overlijden zonder ooit te weten wat er met hem is gebeurd. 

WhatsApp Image 2021-04-22 at 15.12.49.jpeg

Melati nu, vijftien jaar na de vermissing van haar vader

Mijn vaders vermissing heeft een gigantische, emotionele impact gehad op mijn gezin. Ook mijn moeder heeft hier nog steeds erg veel verdriet over. Ons gezin heeft het verdwijnen van mijn vader allebei op een heel andere manier verwerkt. De keren dat ik mijn moeder bijvoorbeeld echt nodig had, was ze vaak niet echt bereikbaar, omdat ze zelf nog aan het rouwen was. Ook vonden sommige nabije familieleden het heel moeilijk dat ik uiteindelijk weer leuke dingen begon te doen, zoals een terrasje pakken of op reis gaan. Ik had het gevoel dat ik mezelf constant moest verantwoorden. Enerzijds wilde mijn familie uiteraard dat ik niet te verdrietig was, maar ze hadden er ook moeite mee wanneer ik te vrolijk was. Een familielid zei eens: “Je vader ligt misschien ergens pijn te lijden, en jij gaat op vakantie.” Ik begrijp ze inmiddels wel beter hoor, maar onze relatie blijft complex door wat we samen hebben meegemaakt. 

Advertentie

Nog altijd krijg ik soms het gevoel dat ik zijn aanwezigheid voel. Mijn vader rookte bijvoorbeeld shag, en telkens wanneer ik die geur ruik, lijkt het alsof hij weer naast me staat. Ondanks het feit dat zijn telefoon bij de politie lag, belde ik zo nu en dan zijn nummer, in de hoop dat hij toch oppakte. Mijn vaders mooie felgroene ogen staan nog haarscherp in mijn herinnering – ik zoek ze onbewust nog steeds in de meute.

Ik heb geleerd daar niet teveel op in te gaan, maar het blijft een eeuwige interne strijd, omdat ik nog steeds niet weet wat er met mijn vader gebeurd is. Toch heb ik het een plekje moeten geven. Als tiener heeft de vermissing van mijn vader me bijvoorbeeld afgeleid van school. Hoewel ik goed kon leren, had ik in mijn hoofd geen plek voor dingen zoals huiswerk. Het heeft een tijd geduurd voordat ik me weer kon focussen op mijn eigen ontplooiing.

Ik heb gemerkt dat er amper hulpverlening was voor kinderen zoals ik. Ik had wel contact met een sociaal werker, maar die wist ook niet goed hoe ze me moest helpen. Het verwerken van een vermissing van een ouder is namelijk ontzettend specifiek. Ook een rouwtherapeut wist niet echt wat ‘ie met me moest aanvangen, aangezien die vooral gericht was op het afsluiten van een hoofdstuk – iets waar ik toen nog lang niet aan toe was. Ik kreeg hierdoor niet de hulpverlening die ik nodig had. Uiteindelijk kwam ik in aanraking met een organisatie die emotionele en praktische hulp bood aan slachtoffers met een vermist familielid. Soms kwamen we samen en spraken we over onze geliefden. Daar had ik veel aan. Ik leerde er bijvoorbeeld dat ik die pijn voor het verlies van mijn vader daadwerkelijk mag voelen. Ik hoef dat niet weg te drukken.

Advertentie


Ook financieel gezien werd er weinig steun voorzien voor een gezin met een vermiste ouder. Zo ‘mochten’ we mijn vader pas doodverklaren na vijf jaar. Alhoewel ik zelf niet veel meegekregen heb van de financiële problemen die we kregen, weet ik wel dat we bijvoorbeeld het grootste deel van zijn zorgverzekering moesten doorbetalen. Ook zijn loon ontvingen we op een gegeven moment niet meer. Kosten voor therapie en juridische kosten werden amper vergoed. En toen mijn vader al jaren dood verklaard was, kreeg ik alsnog problemen met DUO, omdat ze niet konden zien dat ik geen vader had. 

Omdat ik al van jongs af aan te maken heb gehad met jeugdhulp, en dus zowel weet wat de kracht daarvan is als wat er beter kan, ben ik pedagogisch hulpverlening gaan studeren. Nu werk ik zelf in de jeugdzorg en de GGZ. Voor literatuuronderzoek van mijn opleiding ben gaan samenwerken met Slachtofferhulp, een van de weinige organisaties die zich richt op slachtoffers van een vermist familielid. In dat onderzoek keken we naar hoe we hulp voor naasten van vermiste personen kunnen verbeteren. Daarbij kwam naar voren dat er jaarlijks bijna 40.000 mensen vermist raken en dat tien procent daarvan nooit gevonden wordt. Dat heeft een zware emotionele impact op de overblijvers. Veel organisaties en hulpverleners erkennen dat er doelgerichtere hulp moet komen, en ik hoop dat ik daarbij een rol kan spelen.

Advertentie
WhatsApp Image 2021-04-22 at 15.07.27.jpeg

Melati studeerde pedagogische hulpverlening, en hoopt nu achterblijvers van vermisten te kunnen helpen

Dat ik uiteindelijk mijn middelbare school afmaakte en mijn hbo-opleiding begon, komt eigenlijk ook door mijn vader. Mijn vader zei altijd: “Als je goed kan leren en je jezelf goed kan ontwikkelen, moet je echt het maximale eruit halen.” Ik besef dat hij die mogelijkheden niet meer heeft nu, maar ik wel. Ondanks dat hij er niet is, heeft hij me dus toch geïnspireerd. 

Nu ben ik bezig met het opzetten van mijn eigen hulpverleningsorganisatie, die zich ook bezighoudt met vermissingen. Ik denk dat het juist een kracht is dat ik hier ervaring mee heb. Ik wil graag iets kunnen betekenen voor de mensen die door hetzelfde verlies gaan als ik.

Met mij gaat het goed. Ik heb een leuke baan, ben bezig aan een vervolgstudie, ik heb veel zin in de toekomst en ik geniet van het leven. Ik denk nog vaak aan mijn vader, maar ik heb het ook een plekje kunnen geven. Het hoofdstuk echt afsluiten, wil ik niet. Ergens blijf ik hopen dat ik hem nog eens zal zien. Vooral op zijn verjaardag, of de dag dat hij vermist raakte, staan we met z’n allen samen nog even stil bij hem. 

Hoe zwaar het ook is geweest, de verdwijning van mijn vader heeft me veel geleerd over liefhebben, en over hoe ik zelf graag in het leven wil staan. Ik denk vaak terug aan een gedichtje van Toon Hermans. “Ga nooit weg zonder te groeten,” zegt hij daarin. Ik schrijf, net zoals mijn vader, geregeld briefjes voor mensen van wie ik houd. Wanneer ik ruzie heb met iemand van wie ik hou, wil ik het altijd zo snel mogelijk uitpraten. Ik koester de familie die ik nog heb. Je weet namelijk  nooit wanneer het de laatste keer is dat je elkaar ziet.”

Ben je zelf een achterblijver van een (onopgeloste) vermissing en heb je zin om hierover te praten met Melati? Stuur haar gerust een berichtje via LinkedIn.