Wat er aan de hand kan zijn als MDMA opeens niet meer werkt

Helaas is de diepgang van Laura’s xtc-ervaringen na zes à acht keer veranderd. “Dat gevoel van extase, van oncontroleerbaar licht in de wereld, het was er niet meer.” Ze was – om vakjargon te gebruiken – “de magie kwijt”. 

Ze is niet de enige: er zijn talloze threads op Reddit, Bluelight, Erowid en andere forums over drugsinfo die over deze aandoening gaan. Zelfs Ann Shulgin, iconisch medeauteur van de drugsbijbels Pihkal en Tihkal en vrouw van de zogenoemde godfather van MDMA, Sasha Shulgin, heeft het gehad over hoe zij zelf de magie kwijtraakte. Dus hoe kan dit gebeuren – en is het mogelijk om het weer terug te vinden als je het kwijt bent? Ik praatte met ‘s werelds voornaamste MDMA-kenners om erachter te komen. 

Matt Baggott publiceert al sinds 1999 onderzoek over MDMA en is nu de directeur van Tactogen, een bedrijf dat MDMA-achtige substanties ontwikkeld voor medicinaal gebruik. “We weten niet echt wat het verlies van therapeutische effecten, oftewel ‘verlies van magie’, veroorzaakt,” vertelt hij me in een email. “MDMA kan, zeker bij een hoge dosis of bij meerdere dosissen op een avond, een blijvende afname in serotonine, tryptofaanhydroxylase – een belangrijke enzym die serotonine aanmaakt – en serotoninetransporter veroorzaken. Deze afnames zouden ervoor kunnen zorgen dat je brein minder serotonine dan dopamine afgeeft, waardoor MDMA minder magisch kan voelen en meer als een gebruikelijke stimulant voelt.” 

Serotonine staat ook wel bekend als ‘gelukkigmakend stofje’ en een van de beste functies van MDMA is het vrolijk oplichten van het schakelsysteem van je brein met deze blijmakende neurotransmitter. De drug vergroot – op lagere niveaus – ook de activatie van adrenaline en dopamine in je brein. Die eerste bereidt je beter voor op stressvolle situaties, waardoor je alerter bent, terwijl de laatste meer met motivatie en beloning wordt geassocieerd. Het is het geheime chemische sausje in cocaïne en de voornaamste reden waarom nog een grammetje bestellen om 6 uur ‘s ochtends voor sommige gebruikers een uitstekend en rationeel idee lijkt.

Met Matt’s opmerking in het achterhoofd zou je kunnen denken dat de magie kwijtraken alleen bij bejaarde feestbeesten voorkomt – van die uitgewoonde gasten die in de Bravo op Lowlands staan en “ik sta fucking straaaaakkk” roepen en aan iedereen met een gezond verstand ten onrechte vertellen dat pillen in hun tijd beter waren. Maar dat is niet het geval. 

Redditgebruiker Szadof (21) maakte een post over hoe hij de magie na zo’n twaalf keer gebruik kwijtraakte: “Ik ben nooit te ver gegaan met gestoorde dosissen, ik heb het altijd rustig aan gedaan. Ik heb nooit meer dan 150mg per keer genomen,” vertelde hij zeven maanden geleden. (Voor context: de aanbevolen dosis voor MDMA in onderzoeken is 125mg, gevolgd door een extra dosis van 62,5mg na 2,5 uur.)

“Ik heb sinds die Redditpost meerdere vormen van MDMA geprobeerd en niets werkte,” vertelt Szadof, die in het echt Kubu heet, me in een berichtje op Reddit. “Het is echt heel kut, want al mijn vrienden kunnen gewoon uit hun dak gaan op een feestje of een rave, terwijl ik nuchter moet zijn of iets anders moet gebruiken.”

Een hoop mensen die op Kubu’s post reageren komen met doorsnee verklaringen voor waarom de effecten niet meer merkbaar zijn, waarvan de slechte kwaliteit van de drugs de populairste is. Hij denkt dat het anders ligt: “Ik heb elke pil getest sinds ik zo’n twee jaar geleden xtc heb ontdekt. Ik heb het daarna van gerenommeerde verkopers op het deep web gekocht in plaats van bij straatdealers.”  

Rayyan Zafar is een promovendus bij het Centrum voor Neuropsychofarmacologie en Psychedelisch Onderzoek aan het Imperial College. “Als iemand voor de eerste keer MDMA gebruikt, is diens brein totaal niet gewend aan de stroom van serotonine die op supra-fysiologisch [oftewel groter dan normaal] niveau plaatsvindt,” zegt hij. “Dit betekent dat de gevoelens van euforie, opwinding en verrassing nieuw zijn – en de golf van serotonine die er samen met alle andere neurotransmitters bij komt maakt het een behoorlijk memorabele ervaring. Sommige gebruikers zeggen dat de effecten hierna minder sterk zijn.”

Kubu is ervan overtuigd dat deze placebo-achtige reactie niet iets is waar hij last van heeft, maar het kan wel een verklaring zijn voor waarom sommige anderen de magie kwijtraken – net zoals de omgeving waarin het wordt genomen. Emanuel Sferios, de oprichter van de schadebeperkingsorganisatie DanceSafe, zegt “Ik denk dat een hoop mensen iets zullen zeggen als ‘deze MDMA is troep’ terwijl ze eigenlijk niet in de juiste omgeving of mindset waren.” 

Hij zegt dit echter wel met het voorbehoud dat het belang van de omgeving en mindset groter is bij drugs zoals LSD en paddo’s, en dat “MDMA je makkelijker in een goede stemming brengt”. Hij zegt ook dat “je onderscheid moet maken tussen mensen die de magie kwijtraken en mensen die niet van de dip houden”.

Sferios gokt dat hij onderhand zo’n 400 keer MDMA heeft gedaan sinds hij er als tiener in 1986 mee begonnen is. Hij raakte de magie kwijt tussen 1995 en 2001, toen hij “met enige regelmaat” xtc deed, voordat hij er volledig mee stopte tot 2009. De magie kwam terug, maar verdween weer in 2017. “Ik voel er bijna niks meer van,” zegt hij: hij ervaart alleen nog maar een lichte stemmingsverbetering en een paar stimulerende effecten. “Maar het is niet meer hetzelfde en het is het ook niet meer waard.”

Opvallend genoeg zegt Sferios dat een andere partydrug die een gelijksoortige werking heeft – een onderzoeksstof genaamd 5-MAPB die een serotonineboost geeft – erg effectief bij hem is. Hij zegt dat het “nog meer als MDMA voelt dan MDMA”. Dus wat is er in zijn brein aan de hand? 

Nadat hij wat beschikbare literatuur heeft geraadpleegd zegt Matt Baggott over Sferios’ geval: “Het serotoninesysteem zou langzamerhand moeten herstellen als iemand stopt met MDMA gebruiken. Voor mensen wiens brein nog maar deels is hersteld werkt MDMA misschien nog steeds niet helemaal, maar andere drugs zoals 5-MAPB misschien wel omdat ze op een iets andere manier op het serotoninesysteem inwerken dan MDMA.”

“Het zou bijvoorbeeld kunnen dat die andere drugs minder acute oxidatieve stress binnen de serotonineneuronen veroorzaken of minder effectief zijn in ervoor zorgen dat serotoninetransporters (SERT) van de oppervlakte van neuronen worden verwijderd. Dergelijke factoren kunnen een relatief hogere serotonine-afgifte betekenen.”

Dus is er data over hoe lang het duurt voordat het brein is hersteld? Baggott wijst op een onderzoek uit 2021 dat suggereert dat het zo’n 500 dagen kan duren om de beschikbaarheid van de serotoninetransporter weer op oorspronkelijk niveau te krijgen – hoewel dit een ruwe schatting is gebaseerd op  een vergelijking tussen verschillende studies en er bijna geen onderzoek is over kortere tijden. 

Moeten we ons zorgen maken over het kwijtraken van de magie en of het een teken van onherroepelijke schade is? Rayyan Zafar denkt van niet: “De consensus van de data in neurologische en cognitieve gebieden wijst erop dat herhaaldelijk gebruik van ecstacy op korte tot middellange termijn subtiele neurocognitieve of neurofysiologische veranderingen veroorzaakt, die mogelijk met de tijd om te keren zijn.”

Zafar wijst ook op het verwarrende effect dat meerdere drugs tegelijk gebruiken kan geven; alcohol en andere verdovende middelen zoals ketamine en benzodiazepine verminderen de effecten van MDMA terwijl “cocaïne de euforische effecten kan verminderen omdat de dopamine-effecten de emotionele knooppunten van het brein overspoelen en de serotonerge [serotonine-gerelateerde] emotionele effecten af laten zwakken.”

Een substantie die soms wordt voorgesteld door gebruikers die de magie weer willen vinden is Piracetam: een synthetisch noötropicum dat meestal wordt gebruikt om myoclonus (oftewel onvrijwillig spiersamentrekkingen) te behandelen. Uit onderzoek is gebleken dat het ook cognitieve processen zoals leren en geheugen kan verbeteren bij gezonde vrijwilligers, en preklinisch onderzoek bij muizen suggereert dat het effectief kan zijn in het stimuleren van de effecten van MDMA. 

Er is geen aanbevolen manier van Piracetam doen, maar volgens een megathread op Reddit zijn er twee gebruikelijke methodes: ofwel van tevoren kleine beetjes (oftewel 2400mg over een paar dagen uitspreiden voordat je MDMA doet) nemen voor je een grote dosis op de dag zelf neemt, ofwel een grote ‘aanvalsdosis’ (2 tot 4 gram) een paar uur voordat je je eerste likje of pilletje neemt. 

“Sommige mensen zeggen dat Piracetam voor ze werkt, maar anderen hebben er minder succes mee gehad. We weten niet waarom deze dingen misschien kunnen helpen,” Sferios zegt dat zijn eigen experiment met Piracetam niet succesvol was – en dat hij “skeptisch blijft” over diens potentieel en het potentieel van andere zogenaamde magie-vindende aanvullingen zoals NAC. 

Dus wat is de beste manier om de magie überhaupt niet kwijt te raken? “Lagere dosissen, minder vaak,” zegt Sferios. Hij voegt toe: “Mensen die eerst 200mg doen en vier uur later nog eens 200mg lopen zeker risico op meer neurotoxische schade.”

En als je het toch kwijt raakt kun je altijd gewoon wachten en kijken of het ooit terugkomt. Of doe wat Laura doet: “Soms neem ik het maar pas ik mijn verwachtingen aan,” zegt ze. Het is een beetje alsof je in een lange relatie zit – je bent niet per se verliefd, maar je vangt hier en daar wel een glimp op en het heeft plaatsgemaakt voor iets dat meer beloont. Ik geniet er nog steeds van.” 

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE UK. 

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.