Ik wil niet meer elk weekend uitgaan, ben ik oud geworden?

In Vraag het VICE beantwoorden we, met de hulp van psychologen, experts en ervaringsdeskundigen, jullie levensvragen. Of die nu gaan over onbeantwoorde liefdes, irritante huisgenoten of het gevoel van verlammende onzekerheid dat je overvalt na een avondje zuipen. Wil je ook dat we je vraag beantwoorden? Stuur een e-mail naar djanlissa.pringels@vice.com.

Liefste VICE, 

Ik heb te kampen met een nogal gênant probleem. Of het lichamelijk is of tussen mijn oren zit weet ik niet, maar sinds de pandemie lukt het me niet meer om laat op te blijven. 

Wat is er met me aan de hand, VICE? Twee jaar geleden wist ik van geen ophouden: ik begon in de kroeg, rolde rond sluitingstijd door naar een nachtcafé, danste nog een paar uurtjes in de club en had dan nog genoeg energie voor eindeloze after-gesprekken. Nu gaat om elf uur ‘s avonds het licht uit, hoe leuk het feest ook is en hoeveel drank ik er ook ingiet. 

En dat is nog niet het ergste: er zijn avonden in het weekend dat ik me er niet eens toe kan zetten überhaupt de deur uit te gaan, terwijl ik sinds mijn zestiende toch zeker wel één keer per weekend op stap ben gegaan, en meestal vaker. Nu zie ik al mijn Instagram-vrienden een goede tijd hebben terwijl ik zelf scrollend op de bank in slaap aan het vallen ben. Eindelijk gebeuren er weer leuke dingen, maar ik ben de allersaaiste afhaker geworden. 

Soms ben ik bang dat ik geen biologische avondklok meer heb, of dat ik een depressie heb opgelopen. Oké, ik ben dit jaar ook 31 jaar oud geworden, maar daar kan het toch niet aan liggen? Ik hoop dat jullie me kunnen helpen. 

Mvg, 

W.

Hoi W.,

Dat je last hebt van opstartproblemen is niet uitzonderlijk – en het hoeft niet per se te maken hebben met het feit dat je op tram 30 bent gestapt. Er zijn namelijk heel veel dingen gebeurd die rechtstreeks impact kunnen hebben op je energieniveau. Zo blijkt uit onderzoek van het RIVM en Nivel dat corona – en alle shit die daarbij kwam kijken – flink ingehakt heeft op ons mentale welzijn. Meer jongeren voelen zich depressief. Uit onderzoek van het Nederlands Jeugdinstituut blijkt dat twee jaar stilzitten ook belabberd was voor ons fysieke gestel, doordat we minder bewogen hebben en meer aan ons scherm vastgekluisterd zaten.

En dan is er ook nog eens het feit dat corona oplopen behoorlijk slecht kan zijn voor je energieniveau. Uit een Noors onderzoek blijkt dat zes maanden na een coronabesmetting meer dan vijftig procent van jongeren nog steeds symptomen als vermoeidheid, kortademigheid en concentratieproblemen heeft. En alsof dat virus alleen nog niet genoeg is, blijkt uit onderzoek van de American Psychological Association nog eens dat de algeheel ellendige staat waarin de wereld zich nu bevindt ervoor zorgt dat een derde van de bevolking constant stress ervaart, waardoor alledaagse beslissingen (zoals: wat eet ik vandaag? of: wat doe ik aan?) al moeilijk worden. 

Kortom: dat je nu dertiger bent, hoeft niet te betekenen dat je plotsklaps geen lange nachten meer kan maken. Er zijn namelijk genoeg redenen om je wat uitgeput te voelen en – zoals je zelf zegt – een saaie afhaker te zijn. Maar hoe weet je wat er exact aan de hand is? En wat kan je daar dan aan doen?

Volgens Jean-Pierre van de Ven, psycholoog bij MIND Korrelatie, is het belangrijk om eerst te ontleden of je moeheid een fysieke of een mentale oorzaak heeft. “Ik raad je om naar een huisarts te gaan, zodat je een fysieke oorzaak kan uitsluiten,” vertelt Van de Ven. Hij verwijst hierbij naar onder andere long covid, maar er zijn ook andere mogelijke fysieke oorzaken voor je vermoeidheid.

Als je dat uitgesloten hebt, kan je stilstaan bij de vraag of je wel lekker in je vel zit. Heb je veel stress? Of ben je voor je gevoel aan het bijkomen van een rete-stressvolle tijd? “Veel mensen hebben chronische stress gehad, omdat ze bijvoorbeeld bang zijn geweest voor corona,” vertelt van de Ven. “In een korte tijd is je leven volledig veranderd: je hebt minder sociaal contact, je kan minder geld verdienen omdat je misschien minder moest werken of je bent je baan verloren.”

Volgens Van de Ven worstelen veel mensen met de nasleep van een bore-out: de psychische klachten die kunnen ontstaan als je een lange tijd ondergestimuleerd en verveeld was. De klachten van zo’n bore-out zijn vergelijkbaar met die van een burn-out: je hebt geen energie meer, je bent moe en snel overprikkeld en je kan zelfs fysieke klachten krijgen, zoals hoofdpijn en slaapproblemen. “Als je te maken hebt gehad met een bore-out, kan het soms moeilijk zijn om weer in beweging te komen en leuke dingen te gaan doen,” vertelt Van de Ven. “Net als bij een burn-out moet je tijd nemen om te wennen aan prikkels. Veel mensen zijn nu uitgeblust. Je hebt simpelweg minder dingen gedaan de afgelopen tijd, waardoor je gedragspatroon is veranderd. Dit kan allemaal effect hebben op je energieniveau.” 

Van de Ven zegt dat het geen kwaad kan om hierover te praten met een psycholoog. “Je hoeft echt geen zware psychische problemen te hebben om naar een psycholoog te gaan. Je kan ook gewoon praten over wat je onzeker maakt,” vertelt hij.

Dat geldt zeker als je twijfelt of je misschien een depressie hebt. Volgens Van de Ven hoeft dat zeker niet het geval te zijn, maar zijn er wel symptomen waar je op kan letten. Zo kan er sprake zijn van een depressie als je je langer dan twee weken somber hebt gevoeld en wanneer je geen zin meer hebt in de dingen die je vroeger wel leuk vond. Ook dingen als te veel of helemaal niet slapen, een schommelend gewicht, suïcidale gedachten of een heel zwartgallig toekomstbeeld kunnen symptomen van een depressie zijn. 

Van de Ven ziet vooral steeds meer jongeren met een ‘reactieve depressie’. Dat wil zeggen, een depressie die voorkomt uit externe factoren. “Die jongeren voelen zich dan rot omdat ze bijvoorbeeld hun baan of relatie verloren zijn,” vertelt hij. “Er zijn dus aanwijsbare redenen voor hun somberheid, wat anders is dan bij een ‘vitale depressie’.” Of je nu worstelt met een depressie of niet: het is best normaal dat je even moet bijkomen van de afgelopen tijd, en dat je ook moet wennen aan het idee dat je vertrouwde leventje op elk moment helemaal op z’n kop gezet kan worden – door iets als een virus, bijvoorbeeld. “Ik ben niet ongerust als ik deze brief lees, maar dat betekent niet dat je niet in actie moet komen: voor je het weet zit er toch wat achter,” vult Van de Ven aan. 

Er is nog iets wat kan meespelen bij je verminderde feestdrift. Je beschrijft een “goede oude tijd” waarin je elke week tot na zonsopgang aan het feesten was. Als daar flink wat drank en drugs mee gemoeid ging, kan het zijn dat je lijf simpelweg minder goed reageert op diezelfde middeltjes. “Als je heel erg lang elke week drank en drugs gebruikt, kan je lichaam ook uitgeput raken,” zegt Van de Ven. Dat hoeft dit niet per se te maken hebben met je leeftijd, al is het wel zo dat je vanaf een bepaalde leeftijd alcohol minder goed afbreekt en daardoor meer gore katers hebt. “Anderzijds kan langdurig en intensief drugs- en drankgebruik ook juist een reactie zijn op iets wat je somber maakt, zoals een slechte relatie of frustraties op je werk,” vertelt Van de Ven. “En dat kan je op zijn beurt ook weer vermoeider kan maken.” Het tegenovergestelde kan natuurlijk ook waar zijn: misschien zit je nu gewoon veel beter in je vel, waardoor je minder behoefte hebt aan een avondje je neus aan gort snuiven.

Tot slot kunnen je avonden op de bank wel degelijk te maken hebben met je leeftijd, maar dan niet op de manier waarvoor je vreest. Misschien heb je de afgelopen jaren ontdekt hoe fijn het is om op zaterdagochtend met een verse kop koffie een boekje te lezen in de zon, of vind je het heerlijk om een volledig weekend te hebben in plaats van een halve zondag die je voornamelijk brakend spendeert op de wc. Het kan confronterend zijn – en misschien wat ouwelijk aanvoelen – om zo’n groot contrast te ervaren met je vroegere levensstijl. Maar dat je voor andere weekendactiviteiten kiest, betekent niet dat je dagen als jeugdig persoon geteld zijn. Er zijn genoeg piepjonge mensen die helemaal niet van stappen houden, en er zijn genoeg ouwe rotten die het liefst hun billen aan een barkrukje vastkleven. Het is aan jou om uit te vinden waar jij het meeste plezier uithaalt.

Heb je last van depressieve gevoelens en wil je hier graag met iemand over praten, zoek dan hulp bij MIND Korrelatie via www.mindkorrelatie.nl.