Hoe het is als je ziekmakend bang bent om te baren

Weet jij de eerste keer nog dat je een geboorte zag? Ik was twaalf en zat in de biologieles. Met mijn kin leunend op mijn handen tuurde ik naar het kleine televisiescherm. Niks had me kunnen voorbereiden op wat ik ging zien.

Sommigen in de klas probeerden er grappen over te maken, terwijl anderen (zoals ik) vooral aan iets anders probeerden te denken. Waarom kunnen baby’s niet gewoon bezorgd worden door enorme ooievaars? Dat lijkt een veel minder krankzinnig idee dan een vleeshomp van bijna acht ons uit je vagina duwen.

Ik ben nu een stuk ouder, maar broeds ben ik zeker nog niet. De terugkerende dromen dat ik zwanger ben van de alien uit een Ridley Scott-film helpen ook niet echt, maar meer nog dan de angst voor baren, heb ik het gevoel dat ik nog niet klaar ben voor zo veel verantwoordelijkheid.

Voor sommigen is het idee van een bevalling zo angstaanjagend, dat het zich kan ontwikkelen tot een extreme mentale toestand die tokofobie heet. Tokofobie kan leiden tot compleet verlies van libido en paniekaanvallen.

Kate* ontdekte de term tokofobie in november 2015, na er 45 jaar onder geleden te hebben. “Het is een angststoornis, een specifieke fobie, en zoals bij alle andere specifieke fobieën, is het altijd in me aanwezig, elk uur van mijn leven. Het zit diep vanbinnen, ik denk er niet de hele tijd aan, maar als ik vrouwen een gesprek hoor hebben over hun bevallingen, kan het een enorme paniekaanval bij me opwekken.”

In dit artikel uit 2015 stond dat de angst om te baren toenam – een op de tien vrouwen zou er last van hebben. Het kan door verschillende dingen getriggerd worden, en gebeurt vaak door trauma’s, angst voor medische procedures, of door het bekijken van expliciete beelden of plaatjes.

Bij Kate werd de angst voor bevallen aangewakkerd door verschillende dingen. Ze hoorde eerst verhalen van mensen die heel ziek werden tijdens hun zwangerschappen en uiteindelijk doodgingen. Toen ze tien was, zag ze een documentaire op televisie over een geboorte. “Ik keek samen met mijn moeder naar het programma, maar ze zei er verder niks over. Na een paar minuten kreeg ik mijn eerste paniekaanval. Ik wist niet wat er gebeurde, maar instinctief rende ik naar de badkamer en legde een koude doek op mijn gezicht om te voorkomen dat ik flauwviel.”

Tokofobie kan zo extreem zijn dat mensen die er last van hebben geen seks meer willen hebben, of abortus plegen als ze al zwanger zijn. In 2012 bijvoorbeeld, door een vrouw die de stoornis had ontwikkeld nadat haar eerste baby gestorven was, vijf weken voordat hij geboren zou moeten worden.

Mary* was al zes maanden zwanger toen ze tokofobie ontwikkelde. “Ik was doodsbang. Ik lag maar te huilen in bed. Maar omdat ik zwanger was, namen de moederhormonen het gelukkig over. Ik had nog steeds angstaanvallen, maar niet zo erg als die terrorweek, die echt vreselijk was. Ik herinner me nog steeds mijn gedachten: “Wat heb ik gedaan?! Ik wil niet meer!”, maar ik zat gevangen.

Ze realiseerde zich dat dit niet gewone zenuwen voor een zwangerschap waren, toen ze merkte dat ze extreme oplossingen overwoog. “Een paar keer was het coping-mechanisme abortus. Na de geboorte wilde ik zelfs mijn baarmoeder laten verwijderen, tot grote schrik van mijn dokter, omdat er niks mis mee is.

Veel vrouwen die aan de stoornis lijden, hebben te maken met de ingewikkelde realiteit dat ze misschien wel nooit kinderen zullen krijgen. Kayleigh is 29 en komt uit Engeland. Ze realiseerde zich dat ze tokofobie had nadat ze “angst voor bevallen” had ingetypt op Google.

“De angst is er constant. En ik voel me een slechte vrouw, omdat ik geen kinderen voor mijn man zal baren.” Haar fobie heeft haar relatie extreem lastig gemaakt, zoals je je wel voor kunt stellen. “Het zet een enorme druk op mijn huwelijk, omdat mijn man kinderen wil, maar ik het niet kan. Ik wil het wel, maar ik kan niet zelf de biologische moeder zijn. Dus gaan we een kind adopteren.”

Maar hoe behandel je deze ziekte? Ik sprak daarover met Trevor Turner, psychiatrisch consultant bij de East London Foundation Trust. “Ik ben betrokken geweest bij vier tot vijf gevallen, en de behandeling hiervoor zit in de hoek van angsttraining en cognitieve gedragstherapie. Als de vrouw nog niet eerder zwanger is geweest, heeft de therapie vaak zin. Als de tokofobie veroorzaakt is door een traumatische gebeurtenis, zoals een hele moeilijke zwangerschap, bevalling of het verliezen van een kind, dan zit de angst veel dieper en kan het heel moeilijk zijn om ervan af te komen.”

Ook al zie ik mezelf niet als iemand die aan tokofobie lijd, ik ben zeker ook heel bang voor een eventuele bevalling. Ik heb zoveel horrorverhalen gehoord, en veel te veel gelezen over vaginale verzakkingen. Onze generatie stelt het kinderen krijgen steeds langer uit, waardoor dit soort angsten misschien wel veel meer tijd hebben om zich te ontwikkelen.

Dr. Turner zegt dat we misschien niet eens weten hoeveel mensen eraan lijden. “Het komt waarschijnlijk meer voor dan we denken, vanwege de natuurlijke neiging om het te verbergen en de schaamte dat je zo’n ‘abnormaal of niet-moederachtig’ instinct hebt,” legt hij uit. “Het is daarom niet mogelijk om erachter te komen of het steeds meer voorkomt, maar zoals bij veel psychische aandoeningen, komen steeds meer mensen die eraan lijden naar buiten met hun verhalen, omdat het beter begrepen wordt en er een minder groot stigma is.”

Tokofobie is zo’n moeilijke vorm van angst, omdat kinderen krijgen door veel mensen wordt gezien als zo’n belangrijk deel van de identiteit van een vrouw. Zelfs als we zeker weten dat we geen kinderen willen, zijn we ons ervan bewust dat de mensen om ons heen ze wél krijgen. Als er iets positiefs is aan tokofobie, is het de noodzaak om meer begrip te hebben en meer open te staan voor ieders eigen keuzes, maar ook voor ieders beleving of angsten ten opzichte van zwangerschap.