Dit apparaat leest je gedachten en typt ze vervolgens uit

Om Stephen Hawking te laten praten, staat er constant een laser op zijn gezicht gericht. Een computer toont achter elkaar de de letters van het alfabet, en de laser detecteert wanneer hij een van de weinige spieren waar hij nog controle over heeft beweegt. Het gaat vreselijk langzaam. Maar wat als een computer gewoon zijn gedachtes zou kunnen lezen?

Wetenschappers in Albany hebben voor het eerst gedemonstreerd dat het mogelijk is om de gedachtes van een mens te vertalen naar een lopende zin. Ze noemen hun uitvinding een "brain-to-text" interface.

Het zijn de eerste babystapjes in gedachtelezen, als je het zo wilt noemen. Het experiment vond plaats onder zeer strikte laboratoriumcondities en de wetenschappers gebruikten een paar trucjes om het voor elkaar te krijgen.

Eerst even het goede nieuws: de computers konden de "stille spraak" – onuitgesproken gedachtes – van zeven patiënten ontcijferen en vertalen naar tekst.

Helaas duurt het nog wel even voordat je je toetsenbord kan weggooien. Ten eerste waren de schedels van de patiënten opengesneden om elektrodes direct op hun brein te leggen. Ze werden ook gevraagd om een aantal teksten hardop voor te lezen om een basiswaarde van hun hersenactiviteit te krijgen. Tenslotte was het 'woordenboek' van het apparaat beperkt – het bevatte niet de hele Engelse taal.

Toch hebben Peter Brunner en zijn collega's iets fantastisch bereikt, en hij beweert dat hersen die aangesloten zijn op het internet op een dag mogelijk zullen zijn. Voorlopig hebben de machines die hersengolven lezen het nog wel even zwaar met het interpreteren van betekenis.

"Het is alsof je in een helikopter boven een menigte vliegt. Als je dichtbij bent, hoor je ze juichen, maar hoor je geen individuele mensen. Als je een microfoon aan een of twee mensen hangt, dan hoor je ze, maar zie je niet het hele plaatje," vertelde Brunner me. "Maar als je elektrodes over het hele oppervlakte van het brein plaatst – vergelijkbaar met een groep mensen een microfoon geven – kan je erachter komen waar ze voor juichen."

Het is natuurlijk niet makkelijk om mensen te vinden die hun schedel open willen laten snijden om een gedachteleesapparaat te testen. Gelukkig is er dus al een klinische toepassing voor dit soort technologie. Mensen met zware epilepsie dragen vaak een vel elektrodes op hun brein om te bepalen waar hun hersenen overladen, om ze gerichtere behandeling te geven. Ze dragen het vel in het ziekenhuis, wachtend op een epileptische aanval.

Ondertussen is er geen enkele reden om andere experimenten niet uit te voeren. Met hun toestemming, uiteraard.

"We vroegen ons af of we konden bepalen wat iemand zegt op basis van de signalen op het oppervlakte van het brein – of die signalen nou komen van hardop praten of alleen denken," vertelt Brunner. "En het lijkt erop dat het kan."

Brunner zegt dat het onderzoek beperkt werd door de tijd met de patiënten en ook door hun omstandigheden. Elke patiënt kreeg het vel elektroden op een ander gedeelte van hun brein, afhankelijk van waar hun aanvallen plaatsvonden. Met meer tijd om de interface te trainen en om de elektroden beter te plaatsen, zou brain-to-text veel beter kunnen worden. Hij hoopt ook ooit interfaces te maken die niet direct op het brein geplaatst hoeven worden.

"Dit zou relevant kunnen zijn voor mensen die lijden aan ALS – hun spieren werken niet, maar hun brein functioneert prima," zei hij. "Je wil dan zo iemand trainen met het interface voordat ze compleet locked-in zijn."

Brunner's apparaat was niet aangesloten aan het internet, maar hij zegt dat er geen enkele reden is om dat niet te doen. Het 'hernseninternet' komt misschien sneller dan we dachten.