Wil de SGP nou dat providers het internet gaan censureren?

De komende weken gaan we Kiezen met VICE. Tot 15 maart zullen wij jouw bron van verlichting in de democratische duisternis zijn. Dat doen we met artikelen, maar ook met (video)interviews met de lijsttrekkers, waarin we jullie vragen aan hen voorlegden. Volg ons elke dag en mis niks.

Onderaan pagina 36 van het verkiezingsprogramma van de SGP staat onder het kopje 'Privacy' een opmerkelijke passage. Die begint zo:

Dat klopt: steeds meer enen en nullen razen via Nederland de wereld over. Ons land is een belangrijke hub voor datacenters, hosters, providers en andere bedrijven die het internet mede mogelijk maken. Tot zover hebben de staatkundig gereformeerden het prima begrepen.

Maar dan staat er dit:

Hier lijkt de SGP te zeggen dat providers op verzoek van de staat bepaalde online inhoud zouden moeten onderscheppen. Maar afgezien van smaad zijn de genoemde voorbeelden niet bij wet verboden. Kortom, is dat geen censuur?

Ik bel Michiel Steltman, directeur van de Stichting Digitale Infrastructuur Nederland (DINL). DINL komt op voor de belangen van aanbieders van internet-infrastructuur zoals datacenters en providers. "Als mensen er individueel voor kiezen om een internetfilter in huis in te stellen is daar niks mis mee, maar je moet het zeker niet als staat opleggen. Dat is pure censuur."

Bij de SGP krijg ik beleidsmedewerker Willem de Wildt aan de telefoon. Hij is verantwoordelijk voor de paragraaf. "Je merkt in de praktijk dat hemel en aarde bewogen moeten worden om providers zover te krijgen dat ze meewerken aan het tegenhouden van ongewenste inhoud," zegt hij. Hij vindt het plan van zijn partij geen censuur. "We hebben het alleen over dingen die wettelijk verboden zijn, zoals kinderporno."

Maar wacht even: in de paragraaf worden ook legale zaken als porno ('gewone' porno) en godslastering aangehaald. Hoe zit het daarmee? Nou, die zaken zou de SGP eerst willen verbieden, legt De Wildt uit, om het vervolgens eventueel te laten filteren door providers. Een verbod op godslastering is elders in het programma inderdaad vindbaar, een pornoverbod niet.

Michiel Steltman zegt dat er verschillende juridische muren zijn waar het plan op zou botsen. Zo zijn providers volgens een Europese richtlijn niet aansprakelijk voor wat hun klanten (van webwinkels tot pornosites) via hun netwerkapparatuur verstouwen. "De Europese rechter zou onmiddellijk een streep door het SGP-plan zetten."

Een even hoge hindernis is netneutraliteit, het principe dat internetproviders data zonder onderscheid behandelen. "Wat de SGP zegt, is als zeggen: 'Auto's worden gebruikt voor vervoer van criminelen en smokkelwaar, dus daar moet Rijkswaterstaat iets tegen doen'. Maar de beheerder van een weg is niet verantwoordelijk voor wat er op die weg wordt vervoerd. Providers hebben niets te zoeken in andermans data."

Een belangrijke mogelijkmaker van het internet is AMS-IX: de Amsterdam Internet Exchange. Qua aantal klanten (807 stuks) is dit het grootste internetknooppunt ter wereld. AMS-IX helpt onder meer veel providers om data te verstouwen.

Wat vinden zij van het SGP-voorstel? Bastiaan Goslings, Governance & Policy Officer van AMS-IX is verbaasd. Hij stelt dat de providers en hosters die van AMS-IX gebruikmaken niet moeten of hoeven doen wat de SGP voorstelt. "Deze intermediairs hebben geen rol bij het van tevoren monitoren van gedrag van eindgebruikers om vervolgens in te grijpen op basis van vage termen als 'pornografie, godslastering en smaad'. Vrijheid van meningsuiting is een groot goed, en voor onwettige activiteiten hebben we in onze rechtsstaat politie en justitie."

Willem de Wildt van de SGP is het daar niet mee eens. "Je hebt altijd een verantwoordelijkheid van allerlei partijen voor het al dan niet doorzetten van verboden inhoud. Ook de vrijheid van meningsuiting is wettelijk begrensd." Hij ziet 'aanknopingspunten in het strafrecht' om internetbedrijven mede aansprakelijk te stellen.

Volgens Michiel Steltman nemen internetbedrijven hun verantwoordelijkheid al. "Het door de SGP geschetste beeld dat hemel en aarde moet worden bewogen, klopt van geen kant. Zodra er melding wordt gemaakt van onrechtmatigheid, zoals kinderporno of frauduleuze webshops, grijpen providers direct in." Maar dat is uit eigen beweging: er mag vanwege de netneutraliteit dus niet actief naar worden gespeurd.

Steltman vindt het SGP-plan symptomatisch voor hoe de politiek naar digitale zaken kijkt. "In alle verkiezingsprogramma's komt het woord internet vooral voor in een negatieve context. Men heeft geen oog voor de kansen van online innovatie. D66 en de Piratenpartij zijn prettige uitzonderingen."

Wat je er inhoudelijk verder ook van vindt, het SGP-voorstel symboliseert het verschil tussen hoe internetbedrijven hun rol zelf zien, en hoe de politiek dat rol ziet. Respectievelijk: die van neutrale wegbeheerder versus een poortwachter die de wet helpt handhaven.

Maar goed. Voor dit plan moet de SGP wel eerst 76 zetels halen en met Nederland uit de EU stappen. Waarschijnlijker is dat de SGP 3 of 4 zetels haalt en het internet gewoon een openbare weg blijft.